Buzz
Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác tại Hòn Gai vào năm 1958 trong một chuyến đi thực tế kéo dài. Nó thực sự là một bài ca ca ngợi cuộc sống của những người lao động mới
Với ánh mắt sắc bén, trí tưởng tượng phong phú, tâm hồn nhạy cảm và tài năng nghệ thuật tinh tế, nhà thơ đã khắc họa trước mắt chúng ta bức tranh về lao động hăng hái trên biển. Bài thơ như một tấm bản vẽ rực rỡ với những gam màu huyền ảo, cuốn hút đầy mê hoặc:
Mặt trời lặn xuống biển như một tảng lửa
Sóng đã buông gông khi đêm về
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát bùng nổ cùng gió biển.
Đoàn thuyền đánh cá rời bến vào lúc hoàng hôn, mặt trời như một tảng lửa đỏ rực đang dần lặn vào lòng đại dương bao la, màn đêm buông xuống, kết thúc một ngày. Biển kín đáo như một gian phòng lớn của thiên nhiên, với biểu hiện đặc trưng của nó: “sóng đã cài then đêm sập cửa”. Chính vào thời điểm đó, ngư dân bắt tay vào công việc quen thuộc của mình: ra khơi đánh cá! Mặt biển đêm không lạnh lẽo mà ấm áp hẳn lên bởi tiếng hát âm vang, náo nức, thể hiện niềm vui to lớn của người lao động được giải phóng, tiếng hát hoà cùng gió, thổi căng buồm đưa đoàn thuyền ra khơi. Lời hát ca ngợi sự giàu có và hào phóng của biển cả cùng vẻ đẹp lung linh, diệu kì của nó trong đêm:
Hát rằng cá bạc biển đông lặng
Cá thu biển đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!
Sự say mê với vẻ đẹp của biển đã làm giảm bớt nỗi nhọc nhằn, vất vả trong việc đánh cá, mang lại niềm vui và sức mạnh cho ngư dân. Cảnh đánh cá trong đêm được nhà thơ miêu tả bằng cảm hứng trữ tình mãnh liệt. Tác giả như nhập thân vào thiên nhiên, công việc, và con người:
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Con thuyền đánh cá ban đầu nhỏ bé trước biển cả bao la đã trở thành con thuyền kì vĩ, khổng lồ hoà nhập với kích thước rộng lớn của thiên nhiên, vũ trụ. Con thuyền đó đang lướt trên không gian trong một đêm thuỷ tinh tuyệt đẹp. Những hình ảnh “lái gió”, “buồm trăng”, “mây cao”, “biển bằng” phảng phất phong vị thơ cổ điển nhưng vẫn đậm chất hiện thực. Chuyến ra khơi đánh cá cũng giống như một trận đánh thật sự hào hùng. Cũng thăm dò, cũng dàn đan thế trận và bủa vây bằng lưới! Đã bao đời nay, ngư dân có quan hệ chặt chẽ với biển cả. Họ thuộc biển như lòng bàn tay, bao loài cá họ thuộc tên, thuộc dáng và thuộc cả thói quen của chúng:
Cá nhụ cá chim cùng cá đé
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé
Đêm thở sao lùa nước Hạ Long .
Trên mặt biển đêm, ánh trăng lung linh dát bạc, cá quẫy đuôi sóng sánh trăng vàng, tiếng “em” bật lên tự nhiên, trìu mến. Bài ca gọi cá vẫn tiếp tục ngân vang: lúc náo nức, lúc lại thật tha thiết. Trăng thức cùng ngư dân, trăng cùng sóng dập dờn bên mạn thuyền như gõ nhịp phụ hoạ cho tiếng hát, trăng chiếu sáng cho ngư dân kéo được những mẻ cá đầy. Với ngư dân, biển cả bao la “như lòng mẹ”, bởi vậy thiên nhiên và con người thật hoà hợp, nhịp nhàng. Nhịp điệu công việc càng khẩn trương, sôi nổi khi bóng đêm dần tàn, ngày đang đến:
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng .
Bao công lao vất vả đã được đền bù, dáng người ngư dân đang choãi chân, nghiêng người dồn tất cả sức mạnh vào đôi tay cuồn cuộn để kéo lên những mẻ lưới nặng trĩu mới đẹp làm sao! Màu sắc phong phú, lấp lánh vẩy bạc, đuôi vàng của bao loài cá càng khiến cho cảnh rạng đông thêm rực rỡ. Nhịp điệu câu thơ “lưới xếp buồm lên đón nắng hồng” chậm rãi, gợi cảm giác thanh thản, vui tươi, phản ánh tâm trạng hài lòng của ngư dân trước những kết quả tốt đẹp của chuyến ra khơi.
Khổ thơ cuối cùng miêu tả cảnh trở về của đoàn thuyền đánh cá:
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Ấm áp vẫn là tiếng hát mạnh mẽ của ngư dân, biểu tượng cho cuộc sống dày dạn của họ trên biển. Tiếng hát vang lên, hòa quyện với gió, thổi căng buồm, đưa đoàn người ra khơi đêm hôm trước, và cùng đoàn thuyền trở về bến với niềm vui tràn đầy. Hình ảnh “đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” không chỉ thực tế mà còn rất hào hùng. Nó thể hiện tinh thần kiên trì và quyết tâm của ngư dân trong công cuộc xây dựng đất nước. Như một cánh cửa mở ra niềm vui to lớn, nhà thơ mơ mộng bay bổng. Đoàn thuyền trôi trên biển, trong màu hồng tinh khôi và ánh sáng mặt trời phản chiếu trong hàng ngàn mắt cá, khiến nhà thơ liên tưởng đến hàng ngàn mặt trời nhỏ xíu rạng rỡ. Bức tranh biển cả hiện lên trước mắt, đầy màu sắc và sức sống, từng đường nét của cảnh vật và con người. “Đoàn thuyền đánh cá” là một bài ca lao động hùng vĩ, dành cho biển lớn và những con người chăm chỉ, quyết tâm làm giàu cho đất nước. Sự trữ tình và nghệ thuật điêu luyện trong bài thơ này thực sự cuốn hút người đọc. Chúng ta hãy cùng chia sẻ niềm vui to lớn với nhà thơ và với những người lao động mới, đang tự hào bước đi trên con đường tương lai tươi sáng.
