Buzz
Bài thơ “Mùa xuân nhỏ bé” được Thanh Hải viết năm 1980 trong lúc nhà thơ đang nằm bệnh. Đây là tâm hồn thể hiện tình yêu thương sâu sắc, gắn bó với quê hương, với cuộc sống và tràn đầy khát vọng hiến dâng.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh của mùa xuân tự nhiên được vẽ lên với một số nét vẽ tinh tế:
Nở giữa dòng sông biếc xanh
Một đóa hoa tím biếc,
Ồ! Con chim chiền chiện
Hót vang khắp bầu trời.
Một vài nét vẽ đặc biệt, mang đậm bản sắc, với những hình ảnh quen thuộc, giản dị, nhỏ nhắn, nhà thơ đã tái hiện một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, đậm chất Huế. Không gian mở, màu sắc rực rỡ, hòa quyện với âm thanh vui tươi của tiếng chim chiền chiện. Sự chọn lựa hình ảnh như “dòng sông xanh”, “bông hoa tím”, cùng với việc sử dụng các từ như “ơi”, “chi” sau động từ “hót” mang đến hình ảnh của quê hương Huế và tâm trạng hân hoan của tác giả. Có vẻ như trong những câu thơ, màu xanh của dòng Hương Giang và những chiếc áo dài tím của các cô gái Huế, cùng với âm thanh rộn ràng, vui vẻ của tiếng chim chiền chiện, đã làm cho mùa xuân ở cố đô trở nên rực rỡ, sống động. Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân cũng được miêu tả chi tiết như sau:
Giọt nước long lanh rơi
Tôi vung tay tôi hứng.
Âm thanh của tiếng chim rất trong trẻo, rất tròn, vang lên giữa không gian, rơi xuống thành từng giọt lấp lánh như hạt ngọc, nhà thơ vung tay hứng với sự trân trọng, say mê. Sự biến đổi cảm xúc làm cho hình ảnh thơ trở nên lung linh, phong phú, góp phần diễn đạt sâu sắc hơn niềm say mê, ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, trời đất vào mùa xuân.
Từ mùa xuân của thiên nhiên, trời đất, nhà thơ chuyển hướng cảm nhận về mùa xuân của đất nước. Tác giả dành tình cảm của mình cho những người đang làm đẹp mùa xuân:
Mùa xuân người mang súng
Đầy tay nắm lấy
Mùa xuân người ra đồng
Đất nứơc nở hoa khắp.
Các dòng thơ tạo ra hình ảnh đẹp như hai dòng nước chảy song song, nói về những người chiến sỹ bảo vệ và những người lao động xây dựng đất nước. “Đầy tay” theo bước chân người mang súng ra trận, “Đất nước nở hoa” theo bàn tay người lao động ra đồng và gieo mùa xuân trên khắp đất nước. Có lẽ vì thế mà không khí khẩn trương, hân hoan, náo nức lan tỏa khắp nơi:
Tất cả như cuồng nhiệt
Tất cả như rộn ràng.
Điệp từ “tất cả”, từ cụm từ “cuồng nhiệt”, “rộn ràng” tạo ra nhịp điệu mùa xuân hối hả, phấn khích, mở ra những cảm nhận tràn đầy tự hào về đất nước:
Đất nước muôn thuở
Vất vả và cố gắng
Đất nước tỏa sáng như sao
Luôn tiến về phía trước.
Hình ảnh so sánh tuyệt vời: “đất nước tỏa sáng như sao”, luôn tỏa sáng, luôn tiến bộ không ngừng, có ý nghĩa hướng dẫn, khích lệ mọi người nỗ lực xây dựng quê hương.
Trước mùa xuân của đất nước, nhà thơ suy tư về mùa xuân riêng của mỗi con người và nảy sinh một khát khao hiến dâng:
Ta như chim hót
Ta như một bông hoa
Ta hòa mình vào hòa ca
Một nốt nhạc rung động.
Nếu ở đầu bài thơ tác giả miêu tả những hình ảnh làm đẹp thêm, tô điểm thêm cho mùa xuân là âm thanh náo nức vang trời của tiếng chim chiền chiện và sắc màu tím biếc dịu dàng của cánh lục bình nhỏ trên sông thì ở đây tứ thơ được lặp lại, tạo ra sự đối ứng chặt chẽ. Tác giả mong muốn được làm bông hoa toả ngát hương, con chim mang tiếng hót và nốt trầm xao xuyến để hiến dâng nhưng không làm mất đi nét riêng của mỗi người. Đó thực sự là lời tâm niệm chân thành, tha thiết, khiêm nhường và khát khao được cống hiến phần tinh tuý nhất của mình làm đẹp thêm mùa xuân của quê hương, xứ sở mà không bị giới hạn bởi thời gian, tuổi tác:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
“Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo bất ngờ ,độc đáo mà tự nhiên, hợp lý của nhà thơ, bởi mùa xuân vốn là một khái niệm chỉ thời gian thế mà ở đây “ mùa xuân” lại có khối, có hình, một hình hài nho nhỏ thật xinh xắn. Mùa xuân đã trở thành một ẩn dụ nói về khát vọng, một lẽ sống cao đẹp, một ý thức khiêm nhường góp sức mình làm đẹp thêm mùa xuân của thiên nhiên,đất nước. Điệp từ “dù là” đặt ở đầu hai câu thơ liên tiếp có ý nghĩa khẳng định cho khát vọng dâng hiến miệt mài, không mệt mỏi của tác giả .
Thể thơ năm chữ có nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo đã góp phần tạo nên thành công không nhỏ cho bài thơ .
Bài thơ kết thúc khi đã làm lay động trái tim mỗi người bởi chất hoạ gợi cảm, chất nhạc vấn vương và ước nguyện thiết tha chân thành của tác giả. Dường như ước nguyện nhỏ bé khiêm nhường ấy không còn là của riêng Thanh Hải mà đã trở thành tiếng lòng chung của nhiều người. Bởi vậy mà đọc xong bài thơ em muốn tự hỏi mình một điều giản dị :
“Ôi sống đẹp là thế nào hỡi bạn ?
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình !”
(Tố Hữu)
