Buzz
2082 câu lục bát trong tác phẩm thơ Lục Vân Tiên của nhà văn Nguyễn Đình Chiểu có vị trí quan trọng trong văn học Nam Bộ và văn học dân tộc nói chung. Đoạn trích này để lại ấn tượng mạnh mẽ về Lục Vân Tiên - một anh hùng tuyệt vời, vừa võ văn vừa nghĩa tình.
Đoạn trích này là một trong những phần hay nhất của tác phẩm, thể hiện bút pháp tự sự đặc biệt của Nguyễn Đình Chiểu. Lục Vân Tiên được mô tả như một anh hùng lý tưởng: lòng nhân ái, dũng cảm và trung thành.
Tôi sẽ dũng cảm hành động
Để giúp đỡ những người gặp khó khăn.
Phẫn nộ trước bọn vô lương, Vân Tiên lên án hành vi tàn bạo của chúng. Anh ấy đứng về phía nhân dân, người bị tổn thương, với cây gậy trong tay xông thẳng vào bọn cướp Phong Lai hung ác:
Vân Tiên hét lên: Đừng làm người xấu
Đừng quen làm kẻ hại người.
Tư tưởng nhân ái hiện rõ trong hành động của Vân Tiên. Tình yêu thương con người đã tăng cao tinh thần và lòng dũng cảm cho chàng, một người thuộc dòng họ Lục. Bọn cướp có vũ khí sắc bén, sát khí đầy rẻo rà, trong khi Vân Tiên chỉ có một cây gậy đơn giản. Trong cuộc chiến không đều đó:
Vân Tiên quyết định mạnh mẽ tiến lên
Như Triệu Tử mở lối ở Đương Dương.
Không cần phải miêu tả chiến trận chi tiết, chỉ bằng vài câu thơ ngắn mà đầy ý nghĩa, cùng nghệ thuật so sánh tài tình, tác giả đã vẽ lên hình ảnh một anh hùng dũng cảm, vẻ vang không kém Triệu Tử Long thời Tam Quốc trong cuộc chiến bảo vệ công chúa. Hành động của Vân Tiên cao quý vì nó chất chứa lòng nhân từ, ý thức giúp đỡ và tiêu diệt ác. Điều này làm cho hành động của anh trở nên giản dị, trong sáng, và đẹp đẽ. Cuộc chiến của chàng giống như câu chuyện xưa về Thạch Sanh cứu công chúa khỏi quỷ dữ. Sức mạnh của Vân Tiên là sự kết tinh của sức mạnh từ nhân dân và lòng thiện ý, nên nó không thể bị khuất phục:
Mọi phía tan vỡ sau cuộc chiến,
Quăng gươm giáo bỏ chạy vội vã,
Phong Lai không kịp trả đũa,
Đã bị Vân Tiên một cú gậy hạ gục.
Lời thơ chân chất, đơn giản nhưng đầy ý nghĩa. Nó khẳng định rằng kẻ ác hại sẽ chết thảm, còn người anh hùng làm việc nghĩa sẽ thắng. Tự nguyện đối đầu nguy hiểm, chiến đấu mạnh mẽ để giành chiến thắng rực rỡ. Tất cả đều vì lý tưởng cao cả, sau chiến thắng Vân Tiên không tự mãn mà khiêm nhường, chân thành, và đơn giản.
Vân Tiên nói: Xin đừng trả ơn dễ dàng,
Ngày nay sự thật đã rõ ràng,
Không ai xứng đáng hơn ai cả.
Giọng điệu, cách diễn đạt của chàng Nam Bộ rất giản dị và chân thật. Đằng sau những lời đơn giản là quan niệm sâu sắc về đời sống, lòng nhân ái và hào hiệp. Với Vân Tiên, trả ơn là điều tự nhiên của một người có tâm hồn vàng, theo đuổi tinh thần cao quý, vì lý tưởng nhân đạo và kinh sử, luôn hướng về đạo lý, lấy lòng nhân từ làm động cơ và mục tiêu cho mọi hành động.
Hãy nhớ rằng, không phải ai cũng có khả năng
Trở thành anh hùng như vậy.
Lời nói chắc chắn, phê phán những kẻ tầm thường và khẳng định việc làm đúng đắn, nằm trong căn cốt, gốc rễ của cuộc sống. Đó là triết lý của những người hiền nhân quân tử xưa và của những con người chân chính ngày nay. Chất giọng và tính cách của chàng giống với người anh hùng Từ Hải trong 'Truyện Kiều', với quan niệm:
Anh hùng đã gọi lên rằng
Dù bất bình giữa đường cũng tha thứ.
Dưới bàn tay của Nguyễn Đình Chiểu, nhân vật Lục Vân Tiên mang bản chất của một tráng sĩ thời loạn, coi cái chết nhẹ như lông hồng, trọng nghĩa khinh tài, sống và hành động theo phương châm: 'Lộ kiến bất bình, bạt đao tương trợ'. Dù còn bị ảnh hưởng bởi quan niệm phong kiến 'nam nữ thụ thụ bất thân', nhưng ngôn từ, cử chỉ và hành động của chàng rất đẹp, rất anh hùng. Lòng thương người, chí quả cảm và tinh thần vị nghĩa của chàng đậm chất đạo lý dân tộc. Bằng giọng thơ tự do, chân mạc và ngôn từ dân dã, đoạn trích đã hoàn thiện hình ảnh chàng Lục Vân Tiên anh hùng, nghĩa hiệp. Đọc thơ càng thêm trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của nhà nho yêu nước, yêu đạo lý mà người dân Nam Bộ vẫn trìu mến gọi là Đồ Chiểu.
