'Quảng trình và những tháp': Mạng lưới và quyền lực, từ Hội Tam điểm tới Facebook

“Quảng trình và những tháp: Mạng lưới và quyền lực, từ Hội Tam điểm tới Facebook” (tiếng Anh: “The Square And The Tower: Networks And Power, From The Freemasons To Facebook”) là tác phẩm mới nhất của tác giả Niall Ferguson, người từng nhận nhiều giải thưởng danh tiếng tại Anh. Được xuất bản lần đầu vào năm 2018, cuốn sách này đã trở thành tác phẩm bán chạy nhất trên New York Times, một bước tiến quan trọng trong việc tái hiện lại lịch sử thế giới từ những giai đoạn quan trọng cho đến hiện nay, đặc biệt là sự đối đầu giữa hệ thống quyền lực truyền thống và mạng xã hội mới.

Tác giả Niall Ferguson (18/4/1964) là một trong những sử gia nổi tiếng nhất hiện nay, được tạp chí Time xếp vào danh sách 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2004. Ông là tác giả của 15 cuốn sách được đánh giá cao bởi cả giới chuyên môn và độc giả, trong đó có “The Pity of War: The World War One” và “The World's Banker: The History of the House of Rothschild” đã đoạt giải thưởng danh giá. Tác phẩm mới nhất của ông, Quảng trình và những tháp: Mạng lưới và quyền lực, từ Hội Tam điểm tới Facebook, là một phân tích sâu sắc về sự tác động lẫn nhau của các mạng lưới và trật tự xã hội từ quá khứ đến hiện tại, làm sáng tỏ về sự thăng trầm của các mạng lưới và giới thiệu các khái niệm lý thuyết mạng như phân nhóm, mức độ phân tách, mối quan hệ yếu, lây truyền và chuyển pha, giúp thay đổi cách chúng ta hiểu về cả quá khứ lẫn hiện tại.

Trong tác phẩm mới nhất của mình - Quảng trình và những tháp: Mạng lưới và quyền lực, từ Hội Tam điểm tới Facebook, Ferguson phân tích và làm rõ sự tương tác giữa các mạng lưới và trật tự xã hội từ thời xa xưa cho đến hiện nay. Từ các tín ngưỡng cổ điển của La Mã đến các triều đại Phục hưng, từ thời tiền sử đến Facebook, tác phẩm này kể lại câu chuyện về sự phát triển, suy giảm và trỗi dậy của các mạng lưới, đồng thời giới thiệu các khái niệm lý thuyết mạng như phân nhóm, mức độ phân tách, mối quan hệ yếu, lây truyền và chuyển pha, giúp làm sáng tỏ về cả quá khứ và hiện tại.

Thế kỷ XXI đã được ca tụng là thời đại của mạng lưới kết nối, không chỉ về mặt công nghệ mà còn về mặt xã hội. Tuy nhiên, trong cuốn sách Quảng trình và những tháp, Niall Ferguson lập luận rằng mạng lưới đã và luôn đồng hành cùng chúng ta từ lâu, từ cấu trúc của não bộ đến chuỗi thức ăn, từ phả hệ gia đình đến cộng đồng tự do…

Trong lịch sử, các hệ thống phân cấp đặt tại những tòa tháp cao thường tuyên bố cai trị, nhưng thực tế quyền lực thường nằm trong các mạng lưới ở quảng trường thị trấn phía dưới. Đó là cách mà các ý tưởng cách mạng có thể lan truyền mạnh mẽ.

Dựa trên hiểu biết lý thuyết từ nhiều lĩnh vực, từ kinh tế học, xã hội học, khoa học thần kinh đến hành vi tổ chức, cuốn sách này đã làm rõ điểm: mạng lưới xã hội luôn có vai trò quan trọng hơn trong lịch sử và không bao giờ quan trọng như bây giờ. Đầu tiên là “thời kỳ kết nối” bắt đầu từ việc sự ra đời của máy in ở châu Âu vào cuối thế kỷ XV và kéo dài đến cuối thế kỷ XVIII. Thời kỳ thứ hai – thời của chúng ta – bắt đầu từ những năm 1970. Trong khoảng thời gian giữa hai thời kỳ này, từ cuối thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XX, có một xu hướng ngược lại: các tổ chức thứ bậc đã tái thiết lập quyền lực của họ và thành công trong việc đàn áp hoặc hấp thụ các mạng lưới. Đỉnh điểm của quyền lực tổ chức thứ bậc thực sự là ở giữa thế kỷ XX – thời kỷ nguyên của chế độ độc tài và chiến tranh toàn diện.

Đây có thể coi là một khảo sát về lịch sử tồn tại và hoạt động của các hệ thống mạng lưới trong xã hội con người: từ câu chuyện về các hội kín cho đến các “mạng lưới” sử dụng trong chiến tranh du kích ở Borneo và chiến tranh Việt Nam… trước khi có Facebook; các mạng lưới đã tạo ra những đổi mới hay các hệ thống trật tự thứ bậc đã giúp lan truyền những đổi mới đó… Ferguson cũng nói về sự căng thẳng giữa các mạng lưới phân tán và các trật tự thứ bậc truyền thống như con người và sự tồn tại của họ bất chấp công nghệ, hoặc sự cố gắng của họ để chiếm quyền lực tối cao trong xã hội của các mạng lưới này, để từ đó có thể tác động và thay đổi cộng đồng từ cấp địa phương đến toàn cầu.

BÁO CHÍ ĐÁNH GIÁ VỀ CUỐN SÁCH

Báo The New York Times

“Hấp dẫn và lôi cuốn.”

 Tạp chí Wall Street

“Niall Ferguson đã một lần nữa sáng tạo với một tác phẩm xuất sắc... Cuốn sách 400 trang sẽ giúp bạn phát triển tư duy của mình.”

Tạp chí Christian Science Monitor:

“Quảng trường và Tòa tháp” không chỉ có ý nghĩa lịch sử đầy thú vị, mà còn thể hiện sự kết hợp hoàn hảo của Thời đại Internet.”

Báo San Francisco Chronicle:

“Ferguson nhấn mạnh rằng mạng xã hội không chỉ là sáng tạo từ ý tưởng của Mark Zuckerberg; thực ra, đó là một lực lượng vững chắc tồn tại trong mọi khía cạnh của cuộc sống con người, đồng thời mở ra một góc nhìn mới về quá khứ và hiện tại.”

Danh mục sách Booklist:

“Ferguson đã sáng tạo một tác phẩm đầy tính thách thức và kích thích trí tuệ, khuyến khích sự suy nghĩ và thảo luận giữa cả học giả và độc giả thông thường.”