Quy định của Nhà nước về việc phòng ngừa và giảm thiểu tác hại của thuốc lá

1. Những quy định hiện tại của Nhà nước về phòng chống tác hại của thuốc lá là gì?

Theo Điều 4 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, các chính sách của Nhà nước đối với việc phòng chống tác hại của thuốc lá bao gồm những điểm sau:

- Đẩy mạnh huy động các nguồn lực xã hội để thực hiện hiệu quả công tác phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Áp dụng các chính sách thuế hợp lý nhằm giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá.

- Các hoạt động sản xuất và kinh doanh thuốc lá cần tuân thủ mục tiêu giảm dần nguồn cung và điều chỉnh theo sự giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá (theo khoản 1 Điều 9 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật quy hoạch năm 2018).

- Khuyến khích và tạo điều kiện cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia vào việc cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá; nghiên cứu về tác hại của thuốc lá và các phương pháp cai nghiện; phát triển và sản xuất thuốc cai nghiện; hợp tác và tài trợ cho các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá; khuyến khích người sử dụng thuốc lá tự nguyện tham gia cai nghiện.

- Khuyến khích và hỗ trợ các tổ chức, cá nhân trồng, sản xuất, và chế biến thuốc lá trong quá trình chuyển đổi ngành nghề.

- Khen thưởng cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác phòng chống tác hại của thuốc lá.

2. Quyền lợi và trách nhiệm của công dân trong việc phòng chống tác hại của thuốc lá

Theo Điều 7 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, các quyền lợi và nghĩa vụ của công dân trong việc phòng chống tác hại của thuốc lá được quy định như sau:

- Có quyền được sống và làm việc trong môi trường hoàn toàn không có khói thuốc lá.

- Có quyền yêu cầu những người hút thuốc không hút ở những nơi đã được quy định là khu vực cấm hút thuốc.

- Thực hiện vai trò trong việc vận động, tuyên truyền và khuyến khích người khác không sử dụng thuốc lá cũng như tham gia vào các hoạt động cai nghiện thuốc lá.

- Có quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức, và cá nhân có thẩm quyền xử lý nghiêm khắc những hành vi hút thuốc lá tại những khu vực cấm.

- Có quyền phản ánh hoặc khiếu nại về việc cơ quan và người có thẩm quyền không thực hiện đúng việc xử lý hành vi hút thuốc lá tại các khu vực cấm.

3. Những yêu cầu cần có đối với việc thông tin, giáo dục, và truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá là gì?

Theo khoản 1 và khoản 2 của Điều 10 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, các quy định về thông tin, giáo dục, và truyền thông trong công tác phòng chống tác hại của thuốc lá được quy định như sau:

(1) Thông tin, giáo dục, và truyền thông phải đáp ứng các tiêu chí dưới đây:

- Cung cấp thông tin một cách minh bạch, dựa trên cơ sở khoa học, chính xác và công bằng về thuốc lá cũng như các tác hại của việc sử dụng nó;

- Đảm bảo nội dung, hình thức và kênh thông tin được đa dạng hóa để phù hợp với đối tượng mục tiêu trong công tác thông tin, giáo dục và truyền thông.

(2) Các nội dung thông tin, giáo dục và truyền thông bao gồm:

- Cung cấp thông tin về các chính sách và quy định pháp luật liên quan đến việc phòng chống tác hại của thuốc lá;

- Mô tả ảnh hưởng của thuốc lá đối với sức khỏe của người sử dụng, trẻ em, phụ nữ mang thai, những người bị ảnh hưởng bởi khói thuốc, môi trường sống và các tác động kinh tế - xã hội.

- Phân tích các tác động của việc sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, và sử dụng thuốc lá giả cũng như thuốc lá nhập lậu đối với sức khỏe cộng đồng và người tiêu dùng;

- Cung cấp thông tin về các phương pháp cai nghiện thuốc lá, làm nổi bật lợi ích của việc từ bỏ thuốc lá và cải thiện môi trường sống không khói thuốc.

- Tóm tắt quyền hạn, trách nhiệm, và nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức, và cá nhân trong việc thực hiện công tác phòng chống tác hại của thuốc lá.

4. Quy định về trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin, giáo dục và truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá

Theo quy định tại khoản 3 Điều 10 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, trách nhiệm trong lĩnh vực thông tin, giáo dục và truyền thông được phân chia như sau:

- Bộ Y tế có trách nhiệm cung cấp thông tin khoa học về tác hại của thuốc lá và phối hợp với các bộ, ngành liên quan để tổ chức các hoạt động thông tin, giáo dục và truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Bộ Thông tin và Truyền thông phụ trách tổ chức và chỉ đạo các cơ quan truyền thông để thực hiện các hoạt động liên quan đến phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chịu trách nhiệm tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá, bao gồm việc hạn chế sử dụng thuốc lá trong các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và đời sống gia đình. Bộ cũng quy định việc hạn chế hình ảnh diễn viên hút thuốc trong các tác phẩm điện ảnh, sân khấu và truyền hình.

- Bộ Công thương có nhiệm vụ tổ chức thông tin và tuyên truyền về việc chống thuốc lá nhập lậu và thuốc lá giả.

- Bộ Giáo dục và Đào tạo phải xây dựng nội dung về phòng chống tác hại của thuốc lá và tích hợp vào chương trình giảng dạy ở các cấp học.

- Các cấp Ủy ban nhân dân phải thực hiện trách nhiệm tổ chức các hoạt động thông tin, giáo dục, và truyền thông về việc phòng, chống tác hại của thuốc lá tại khu vực của mình.

- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng các tổ chức thành viên có nhiệm vụ thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền và vận động các thành viên tránh sử dụng thuốc lá, đồng thời tham gia tích cực vào các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá.

- Các cơ quan và tổ chức khác, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, cần tổ chức hoạt động thông tin, giáo dục, và truyền thông về việc phòng, chống tác hại của thuốc lá theo quy định của Luật này.

5. Chiến lược quốc gia nhằm giảm thiểu tác hại của thuốc lá đến năm 2030

Vào ngày 24/5/2023, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 568/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030.

Từ năm 2023 đến 2025, mục tiêu là giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 39% và ở nữ từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1,4%. Mục tiêu cũng bao gồm giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc xuống dưới 30%, tại nhà hàng xuống dưới 75%, tại quán bar và cà phê xuống dưới 80%, và tại khách sạn xuống dưới 60%. Đồng thời, cần ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới trong cộng đồng.

Từ năm 2026 đến 2030, mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc xuống dưới 25%, tại nhà hàng xuống dưới 65%, tại quán bar và cà phê xuống dưới 70%, và tại khách sạn xuống dưới 50%. Đồng thời, cần nỗ lực không ngừng để ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới trong cộng đồng.

Chiến lược này xác định 7 nhiệm vụ và giải pháp chính để thực hiện.

- Cải thiện cơ chế chính sách và pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá.

- Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và phối hợp liên ngành trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá.

- Thúc đẩy và đổi mới các hoạt động thông tin, giáo dục, và truyền thông về việc phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và hoàn thiện hệ thống giám sát trong việc phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Nâng cao và củng cố năng lực của các mạng lưới phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác phòng chống tác hại của thuốc lá.

Chiến lược này đặc biệt nhấn mạnh việc thiết lập lộ trình tăng thuế cho sản phẩm thuốc lá và quy định mức giá bán tối thiểu nhằm mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá. Nó cũng đề cập đến việc hạn chế và kiểm soát nghiêm ngặt việc bán thuốc lá tại cửa hàng miễn thuế, đồng thời ngăn chặn việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới trong cộng đồng. Ngoài ra, chiến lược cấm quảng cáo và khuyến mãi thuốc lá, đồng thời khuyến khích việc sử dụng công nghệ thông tin và mạng xã hội trong truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Cuối cùng, chiến lược đề xuất việc củng cố Ban chỉ đạo Chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá ở cả cấp trung ương và địa phương, đồng thời ban hành các quy định về chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan và tổ chức từ trung ương đến địa phương để đảm bảo việc triển khai công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá được hiệu quả.