Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản điều chỉnh hoạt động sản xuất và trao đổi hàng hóa trong nền kinh tế thị trường. Quy luật này khẳng định rằng giá trị của hàng hóa được xác định bằng lượng lao động xã hội trung bình cần thiết để sản xuất ra nó.
Nội dung chính của quy luật giá trị
Giá trị của hàng hóa: là thước đo giá trị sử dụng của hàng hóa thông qua lượng lao động xã hội trung bình cần thiết để sản xuất ra nó.
Lượng lao động xã hội trung bình cần thiết: là lượng lao động trung bình mà người lao động với trình độ kỹ thuật và điều kiện lao động bình thường cần bỏ ra trong một đơn vị thời gian để sản xuất một đơn vị sản phẩm hàng hóa.
Quy luật giá trị thể hiện qua các quy luật khác của sản xuất hàng hóa
Quy luật cung - cầu: Cung và cầu của hàng hóa bị ảnh hưởng bởi quy luật giá trị. Khi cung vượt cầu, giá trị trao đổi của hàng hóa sẽ giảm và ngược lại.
Quy luật cạnh tranh: Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp buộc họ phải sản xuất ra những sản phẩm chất lượng cao với giá cả hợp lý để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Quy luật giá cả: Giá cả hàng hóa thay đổi theo quy luật giá trị và cung cầu.
Quy luật giá trị đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế thị trường.
Điều tiết sản xuất: Quy luật giá trị điều chỉnh sản xuất theo nhu cầu thị trường. Khi giá trị trao đổi của hàng hóa cao hơn giá trị thực, doanh nghiệp sẽ tăng sản xuất để thu lợi nhuận. Ngược lại, khi giá trị trao đổi thấp hơn giá trị thực, sản xuất sẽ bị hạn chế.
Thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật: Để tạo ra sản phẩm chất lượng cao với giá hợp lý, các doanh nghiệp phải áp dụng khoa học kỹ thuật hiện đại vào sản xuất.
Phân hóa giai cấp: Trong xã hội giai cấp, quy luật giá trị dẫn đến sự phân hóa ngày càng sâu sắc. Giai cấp thống trị chiếm đoạt phần giá trị thặng dư do lao động tạo ra.
Tóm lại
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản chi phối hoạt động sản xuất và giao dịch hàng hóa trong nền kinh tế thị trường. Quy luật này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sản xuất, thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật nhưng cũng dẫn đến sự phân hóa các tầng lớp xã hội.