Quy tắc Hund thứ nhất hay quy tắc Hund về độ bội lớn nhất xác định rằng trong các orbital có cùng mức năng lượng, các electron sẽ không bắt cặp cho đến khi mỗi obitan trong nhóm đều có một electron đơn độc, và các electron này phải có spin song song và cùng chiều. Quy tắc này được nhà khoa học Đức Friedrich Hermann Hund phát hiện vào năm 1925 và được coi là rất quan trọng trong hóa học nguyên tử, quang phổ học và hóa học lượng tử. Độ quan trọng của quy tắc này khiến nó thường được gọi tắt là quy tắc Hund, mặc dù Hund đã phát hiện tổng cộng 3 quy tắc
Nội dung chi tiết
Sự ổn định cao của nguyên tử chủ yếu hình thành từ trạng thái năng lượng thấp, xuất phát từ việc trạng thái spin cao buộc các electron chưa bắt cặp phải 'cư trú' tại các obitan khác nhau về mặt không gian. Một quan niệm thông thường nhưng sai lầm về lý do ổn định của trạng thái độ bội cao là: việc các electron chiếm chỗ ở các obitan khác nhau về không gian sẽ tăng khoảng cách giữa các electron và giảm lực đẩy giữa chúng. Tuy nhiên, nguyên nhân thực sự của sự ổn định này là các electron sẽ ít bị che khuất bởi lực hút tĩnh điện từ hạt nhân nguyên tử. Tổng trạng thái spin được tính theo tổng số electron chưa bắt cặp cộng với 1, hoặc tổng số spin nhân đôi rồi cộng với 1 (viết tắt là 2S+1).
Theo quy tắc Hund thứ nhất, các hạn chế được áp dụng cho việc lấp đầy các quỹ đạo nguyên tử theo nguyên lý Aufbau. Trước khi hai electron cùng chiếm một obitan trong một phân lớp, tất cả các obitan trong cùng phân lớp đó đều phải có một electron chưa bắt cặp. Đồng thời, các electron chưa bắt cặp này phải có spin song song và cùng hướng với nhau trước khi phân lớp lấp đầy các obitan với những electron có spin hướng ngược lại. Vì vậy, trong quá trình lấp đầy các obitan nguyên tử, số electron chưa bắt cặp sẽ luôn là lớn nhất và trạng thái spin tối đa cũng được đảm bảo.
Vì vậy, một phân lớp p với các electron được sắp xếp là [↑↓][↑][↑] sẽ có trạng thái ổn định nhất (không phải là [↑↓][↑][↓] hay [↑↓][↑↓][ ]).
Các ngoại lệ
Năm 2004, các nhà nghiên cứu đã tổng hợp được chất 5-dehydro-m-xylylene (DMX), hợp chất hữu cơ đầu tiên không tuân theo quy tắc Hund thứ nhất.