Buzz
Đối với tác giả và tác phẩm Ra-ma buộc tội trong Ngữ văn lớp 10, sách Kết nối tri thức cung cấp chi tiết nhất về nội dung quan trọng nhất của tác phẩm. Bao gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, dàn ý, và nhiều điểm khác.
Tác giả - tác phẩm: Ra-ma buộc tội - Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức
I. Tác giả của văn bản Ra-ma buộc tội
- Cho đến nay, vẫn chưa xác định được ai chính xác là Hô-me-rơ.
- Có nhiều truyền thuyết về nhà thơ mù này. Phổ biến nhất là câu chuyện kể rằng ông sinh ra trong một gia đình nghèo và xuất thân từ bên bờ sông Mê-lét vào khoảng thế kỉ IX-VIII trước Công nguyên.
- Ông được gọi là Mê-lê-xi-gien (ý nghĩa là con của dòng sông Mê-lét).
II. Khám phá tác phẩm Ra-ma buộc tội
1. Thể loại:
a. Khái niệm: Sử thi là thể loại văn học dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hùng vĩ để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của dân tộc cổ đại.
b. Đặc trưng
- Nội dung: Sử thi có quy mô rộng lớn, kể về các sự kiện quan trọng trong lịch sử, biểu hiện đời sống văn hóa của cộng đồng, thể hiện sự phát triển của dân tộc qua từng giai đoạn lịch sử.
- Nghệ thuật: Sử thi là những câu chuyện kể văn xuôi kết hợp văn vần, sử dụng các thành ngữ, tục ngữ, ngôn từ cổ, hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian.
c. Loại sử thi
- Thần thoại: Đẻ đất đẻ nước, Ấm ệt luông, Cây nêu thần… mô tả sự hình thành của thế giới, các loài, và dân tộc.
- Anh hùng: Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã, Khinh Dú, Đăm Noi… kể về cuộc đời và sự nghiệp của các anh hùng.
2. Vị trí đoạn trích
- Ở trong khúc ca thứ 6, chương 79
- Đoạn trích mô tả sự kiện sau khi Ra-ma chiến thắng quỷ vương Ra-va-na, cứu Xi-ta, nhưng sau đó nghi ngờ lòng trung thành của Xi-ta và tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta đã tự bảo vệ danh dự bằng cách nhảy vào giàn hoả thiêu.
3. Tóm tắt:
Ra-ma-ya-na là câu chuyện về những kỳ tích của Ra-ma, hoàng tử của vương quốc Đa-xa-ra-tha. Sau khi bị đày vào rừng 14 năm vì ân huệ của mẹ vợ, Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống trong rừng. Khi Xi-ta bị bắt cóc bởi quỷ Ra-va-na, Ra-ma đã dẫn đội quân khỉ để chiến đấu giành lại nàng. Tuy nhiên, sau khi cứu được Xi-ta, do nghi ngờ lòng trung thành của nàng, Ra-ma đã buộc phải từ bỏ nàng. Xi-ta chứng minh sự trong sạch của mình bằng cách tự tử trong lửa. Ra-ma trở về thành phố với lòng đau xót và được dân chúng tôn kính vì sự công bằng của mình.
- Phần 1 (Từ đầu...“Ra-va-na không thể đối diện được lâu”): Sự giận dữ và biến động tâm trạng của Ra-ma.
- Phần 2 (Phần còn lại): Tự khẳng định bản thân và biến động tâm trạng của Xi-ta.
5. Giá trị của nội dung:
- Đoạn trích Ra-ma buộc tội đặt các nhân vật vào những tình huống thách thức khắc nghiệt, đòi hỏi quyết định dũng cảm, phản ánh sâu sắc bản chất con người. Ra-ma dám đối mặt với nguy hiểm, chiến đấu với yêu quái để cứu vợ yêu, nhưng cũng sẵn lòng hy sinh tình yêu vì danh dự và trách nhiệm của một anh hùng, một vị vua kiêng nể. Như một người vợ hoàn hảo đáng mến của Ra-ma, Xi-ta cũng sẵn lòng hy sinh bản thân để chứng minh tình yêu và lòng trung thành.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Xây dựng nhân vật hoàn hảo với tâm lý, tính cách, triết lý và hành động
- Sử dụng hình ảnh, điển tích, miêu tả ngôn ngữ và đối thoại, giọng điệu, xung đột kịch tính, đầy đủ yếu tố sử thi.
III. Khám phá chi tiết về tác phẩm Ra-ma buộc tội
a. Biến động tâm trạng của Ra-ma
* Cuộc gặp giữa Ra-ma và Xi-ta:
+ Xi-ta phải đứng trước toàn bộ cộng đồng như một bị cáo
+ Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một viên quan tòa có thẩm quyền kết án
=> Đây không phải là một cuộc tái hợp hạnh phúc đầy yêu thương giữa hai vợ chồng sau những ngày gian khó, xa cách; mà là một “phiên xử” thực sự căng thẳng và đầy áp lực.
* Tâm trạng của Ra-ma
- Ra-ma phát biểu trước đám đông để:
+ Tự khẳng định chiến công và tài năng của mình
+ Cảm ơn những người đã ủng hộ mình – những người bạn đồng hành
=> Diễn văn uyển chuyển, trang trọng, tự hào, và cứng rắn
=> Phát biểu trước công chúng --> phản ánh tính công khai của sử thi
- Gọi Xi-ta là 'ngươi' – 'bà xã quý phái' => cách gọi lịch thiệp, uy nghi của vị vua nhưng thiếu đi sự ấm áp, gần gũi của tình thường
- Đặt mục tiêu chiến đấu vào tâm điểm:
+ “Người không đưa tài năng của mình vào việc trả thù cho sỉ nhục của kẻ thù là kẻ bình thường.”
+ “Ta làm điều này vì phẩm chất của ta, để xóa bỏ dấu vết xấu hổ và bảo vệ danh tiếng và phẩm giá của gia tộc vững mạnh.”
-> Mục đích: không chỉ vì Xi-ta mà còn vì danh dự, phẩm chất và trách nhiệm -> Ra-ma là một hoàng tử, một quốc vương kiêng nể.
- Ra-ma còn phơi bày nghi ngờ về sự trong sạch của Xi-ta bởi:
+ “Nàng ở lại lâu trong nhà với một kẻ xa lạ”
+ “Nàng bị quấy rối trong vạt áo của Ra-va-na”
+ “Ánh mắt trìu mến... luôn trao về nàng”
=> Thái độ của một người ghen tuông, tự ái
- Ra-ma đã xúc phạm Xi-ta trước đám đông, từ chối công nhận nàng là vợ, tẩy chay và đuổi nàng:
+ “Ta không cần nàng nữa”
+ “Nàng có thể đi bất cứ đâu mà nàng muốn”
=> Phát ngôn cay độc, tàn nhẫn, làm tổn thương Xi-ta trước mặt mọi người.
- Vì danh dự, phẩm giá của gia tộc, dòng họ hiển hách, vì chiến thắng, vinh quang, vì niềm kiêu hãnh của toàn thể cộng đồng,... tất cả đều không cho phép Ra-ma chấp nhận bất kỳ sự đe dọa nào đến danh dự.
- Đồng thời, điều này cũng thể hiện sự ghen tuông trong lòng chàng, khiến cho một vị quân vương trở nên thiếu bình tĩnh và mất đi sự sáng suốt.
- Mặt khác: “Thấy người đẹp với gương mặt bông sen, với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt” => Sự mâu thuẫn trong một con người (với tư cách là một người chồng, Ra-ma cảm thấy đau đớn và thương xót vợ mình; nhưng trên cương vị là một vị hoàng tử của một đất nước thì Ra-ma coi trọng danh dự)
=> Ra-ma, mặc dù là một vị thần, nhưng vẫn mang những đặc điểm của con người trần tục: yêu hết mình nhưng cũng ích kỉ, ghen tuông cực độ; có lúc oai phong lẫm liệt nhưng cũng có lúc tầm thường, nhỏ nhen, ích kỉ; có lúc cương quyết, rắn rỏi nhưng cũng có lúc mềm yếu. Bản chất thiện-ác; sáng-tối; tốt-xấu luôn luôn tương phản trong tính cách của Ra-ma.
- Khi Xi-ta bước lên giàn hỏa thiêu:
+ Ra-ma: im lặng, không nói “mắt nhìn xuống đất, lúc đó chàng giống như thần chết vậy.”
-> Một tâm lý phức tạp, giằng xé trong con người Ra-ma: một mặt là anh hùng, thủ lĩnh cao thượng; còn lại là một con người nhỏ bé, tầm thường, mềm yếu.
-> Hoàn cảnh của Ra-ma thực sự khó khăn, đòi hỏi chàng phải có sự lựa chọn quyết liệt: tình yêu hay danh dự--> chàng quyết định chọn danh dự
=> Vì vậy, tác giả đã mô tả một cách tinh tế, chân thực về thái độ ghen tuông, nghi ngờ của Ra-ma – một vị thần thánh, một bậc quân vương, nhưng cũng có đủ mọi cung bậc tình cảm của một con người trần tục. Những đặc điểm tính cách đó đã làm cho Ra-ma dù là một nhân vật sử thi, nhưng vẫn không hề phẳng lặng, mà tràn đầy tính sinh động, cụ thể, hấp dẫn.
b. Tâm trạng của Xi-ta
- Tình hình: xa chồng + bị quỷ vương lừa dối -> cố gắng bảo vệ trinh tiết, lòng trung thành
-> Được cứu, nàng vui mừng và hạnh phúc
- Đối diện với những lời buộc tội từ Ra-ma, Xi-ta bàng hoàng, đau đớn, tổn thương “như một cây leo bị vòi voi quật nát” -> đau khổ tột cùng vì danh dự bị tổn thương.
- Xi-ta sử dụng lời lẽ phù hợp, đúng lúc để bào chữa cho mình, dùng tình yêu làm bằng chứng thuyết phục:
+ Xi-ta lên án hành vi bình thường và phản đối việc Ra-ma đánh đồng thiếu suy nghĩ và không có căn cứ: “Tại sao chàng phải... không đúng chút nào.”
+ Bảo đảm danh dự và tư cách của mình
+ Khẳng định lòng trung thực và thái độ lạnh lùng của Ra-ma
+ Đề cao nguồn gốc của bản thân: dòng họ quý tộc và nhắc lại lý do Ra-ma cưới mình vì tự nguyện và tình yêu.
-> Tâm trạng của Xi-ta biến đổi từ hạnh phúc đến ngạc nhiên, tin tưởng đến thất vọng.
- Trong nỗi đau đớn tuyệt vọng, Xi-ta trở nên mạnh mẽ, điềm tĩnh và kiên quyết hơn: quyết định bước vào giàn hỏa thiêu là biểu hiện của sự quyết đoán “nếu con... cho con”, khẩn cầu sự chứng giám của thần Anhi-> thể hiện lòng trung thực và trinh tiết của mình.
-> Tác giả đã mô tả một Xi-ta thanh tú, chân thực, hoàn thiện, đáng kính trọng, là hình mẫu phụ nữ hoàn hảo của thời đại
Học hiểu bài Ra-ma buộc tội
Các bài học giúp bạn hiểu sâu hơn về bài Ra-ma trong sách Ngữ văn lớp 10 hoặc các tác phẩm tương tự:
