Rằm tháng 7: Nguồn gốc, ý nghĩa và cách cúng đơn giản tại nhà

Rằm tháng 7 hay còn gọi là lễ Vu Lan là ngày lễ quan trọng trong Phật giáo, thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với cha mẹ.

Rằm tháng 7 được lấy cảm hứng từ những câu chuyện nhân văn, trở thành dịp lễ quan trọng của người Việt với nhiều nghi lễ thiêng liêng.

1. Rằm tháng 7: Ngày gì và ngày nào là Rằm tháng 7 năm 2023?

Rằm tháng 7 diễn ra vào ngày 15/7 âm lịch, còn được biết đến với nhiều tên gọi như ngày Xá tội vong nhân, tháng cô hồn, lễ Vu Lan, mùa Báo hiếu, Tết Trung nguyên. Năm 2023, Rằm tháng 7 rơi vào thứ 4, ngày 30/8 theo Dương lịch.

2. Xuất xứ của Rằm tháng 7

Rằm tháng 7 liên quan đến hai lễ lớn là lễ Vu Lan và Xá tội vong nhân, mỗi lễ mang những truyền thống riêng biệt được kể từ những câu chuyện cổ xưa với những ý nghĩa sâu sắc.

2.1. Nguồn gốc của lễ Vu Lan trong ngày Rằm tháng 7

Theo truyền thuyết dân gian, ngày lễ Vu Lan bắt nguồn từ câu chuyện của Đại đức Mục Kiền Liên - đệ tử của Đức Phật. Nghe nói rằng khi biết mẹ ông gặp khổ trong kiếp Ngạ quỷ, Mục Kiền Liên đã tìm đến và dâng cơm cho mẹ. Tuy nhiên, vì nghiệp báo bà đã gây ra, khi cơm đưa đến miệng thì lại biến thành lửa cháy.

Xót thương cho mẹ, Mục Kiền Liên đã tìm đến Đức Phật hỏi cách cứu mẹ. Đức Phật dạy rằng: “Dù có thần thông, quảng đại đến đâu, cũng không thể đủ sức cứu mẹ. Chỉ có thể hy vọng vào sự hợp lực của chư tăng khắp mười phương”. 

Đức Phật cũng khuyên rằng, Rằm tháng 7 là ngày thích hợp để cung thỉnh chư Tăng và nên chuẩn bị mâm lễ vào ngày đó. Mục Kiền Liên tuân theo lời dạy và đã giải thoát mẹ khỏi kiếp Ngạ quỷ. Kể từ đó, lễ Vu Lan vào Rằm tháng 7 trở thành ngày quan trọng để tôn vinh lòng hiếu thảo và tri ân mẹ cha.

2.2. Nguồn gốc ngày Xá tội vong nhân

Theo quan niệm của một Đạo giáo vào thời hậu Đông Hán ở Trung Quốc, ngày Rằm tháng 7 thuộc tiết Trung Nguyên, bắt đầu từ mùng 1 tháng 7 Âm lịch (ngày mở cửa quỷ môn) đến ngày 30 tháng 7 (ngày đóng cửa quỷ môn). Trong khoảng thời gian này, các linh hồn nơi địa ngục được phép về thăm dương gian để nhận lễ vật và sự cúng tế từ người sống. Vì thế, ngày Rằm tháng 7 còn được gọi là ngày Xá tội vong nhân, cúng cô hồn hoặc cúng thí thực.

Bên cạnh đó, theo tín ngưỡng Phật giáo, việc cúng cô hồn tháng 7 còn liên quan đến câu chuyện giữa tôn giả A Nan Ðà và một ngạ quỷ. Trong một đêm, A Nan Ðà nhìn thấy một ngạ quỷ khô gầy, cổ dài và miệng nhả lửa tiến đến gần.

Con quỷ cảnh báo rằng trong ba ngày tới, A Nan Đà sẽ qua đời và trở thành một ngạ quỷ miệng lửa, khuôn mặt cháy rụi như nó. A Nan Đà kinh hãi và yêu cầu con quỷ chỉ dẫn cách tránh khỏi tai họa. Con quỷ nói rằng: “Ngày mai, ông phải cúng thí cho chúng tôi và cúng dường Tam Bảo vì tôi”.

Sau đó, A Nan chia sẻ câu chuyện với Đức Phật, ngài ban cho ông bài kinh “Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Ðà La Ni” để tụng trong nghi thức cúng lễ, từ đó nhận được phước lành.

3. Ý nghĩa Rằm tháng 7

3.1. Ý nghĩa lễ Vu Lan - Rằm tháng 7

Lễ Vu Lan là thời điểm để mọi người bày tỏ lòng biết ơn và tôn trọng đối với công lao sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ ở kiếp này và cả những kiếp trước. Trong lễ Vu Lan trọng đại, người ta thường thực hiện nghi thức đeo hoa hồng và phóng đèn hoa đăng như một lời nguyện cầu, hy vọng mang lại phước lành, sự an lành cho ông bà, cha mẹ.

3.2. Ý nghĩa Rằm tháng 7 - ngày xá tội vong nhân

Ngày Xá tội vong nhân với lễ cúng cô hồn, cúng thí thực đã trở thành truyền thống trong tín ngưỡng của người Việt. Lễ cúng mang ý nghĩa cung cấp thức ăn và nguyện cầu cho những linh hồn vất vưởng không nơi nương tựa sớm được siêu sinh. Điều này thể hiện lòng nhân ái, giúp đỡ những người khổ đau theo đạo lý tốt đẹp của người Việt.

4. Phương thức cúng Rằm tháng 7 theo truyền thống

Phong tục cúng Rằm tháng 7 từ lâu đã trở thành nét văn hóa, tín ngưỡng không thể thiếu trong mỗi gia đình Việt Nam. Dù lựa chọn ngày cúng và lễ vật linh hoạt tùy thuộc vào điều kiện gia đình, điều quan trọng nhất vẫn là lòng thành tâm, lòng biết ơn chân thành và ý định tốt đẹp của gia chủ đối với thế giới tâm linh, thần linh và tổ tiên. Dưới đây là một số nguyên tắc cơ bản về phong tục cúng Rằm tháng 7: 

4.1. Cúng trước 12 giờ trưa ngày Rằm

Theo quan điểm của các chuyên gia văn hóa và phong thủy, lễ cúng Phật, thần linh và tổ tiên thường nên được tiến hành vào ban ngày, khoảng 11 - 12 giờ trưa. Trong khoảng thời gian này, các linh hồn người thân sẽ được mở cửa bởi Thổ thần để nhận lộc mà không bị quấy rầy bởi cô hồn, dã quỷ.

Đối với lễ cúng cô hồn, thời gian thích hợp nhất là vào buổi tối, từ khoảng 17 giờ đến 19 giờ (giờ Dậu). Mặc dù không có quy định cụ thể về ngày cúng Rằm tháng 7, nhưng cúng cô hồn cần phải được tổ chức trước 12 giờ trưa ngày Rằm.

4.2. Chuẩn bị mâm cỗ cúng Rằm tháng 7

Trong ngày Rằm tháng 7, gia đình theo đạo Phật thường sắm sửa mâm lễ cúng Phật, thần linh, tổ tiên và cúng thí thực. Mỗi mâm cúng Rằm tháng 7 thường bao gồm những lễ vật phù hợp, phổ biến như sau: 

• Mâm cúng Phật: gồm ngũ quả, cơm chay, xôi, canh nấm, rau củ xào… 
• Mâm cúng thần linh: bao gồm trái cây, hoa tươi, xôi, bánh chưng, gà luộc, trà, rượu…  
• Mâm cúng tổ tiên: có hoa quả, cơm chay hoặc mặn như: xôi, gà luộc, thịt hầm, trà rượu, nhang đèn, vàng mã… 
• Mâm cúng cô hồn: Cúng Rằm tháng 7 cần chuẩn bị những gì? Mâm cúng chúng sinh cần có: muối gạo, cháo trắng nấu loãng, hoa quả, bỏng ngô, kẹo bánh, tiền lẻ, nhang, nến… Lưu ý, theo quan niệm dân gian, mâm cúng cô hồn nên là đồ chay, tránh cúng đồ mặn để không khơi dậy tham, sân, si ở các vong hồn. 

4.3. Lời văn khấn Rằm tháng 7

Trong lễ cúng Rằm tháng 7 tại nhà, chủ nhà sẽ đọc văn khấn mời thụ lộc và tri ân thần linh, Phật, tổ tiên đã ban phước, bảo hộ gia đình. Bài cúng Rằm tháng 7 cũng gửi gắm những ý niệm tốt lành, an lạc và cầu nguyện cho linh hồn siêu thoát. 

Danh sách các bài khấn Rằm tháng 7 bao gồm:

• Văn khấn Phật, thần linh
• Văn khấn tổ tiên 
• Văn khấn chúng sinh

5. Những công việc nên làm và tránh vào ngày Rằm tháng 7

Rằm tháng 7 là dịp lễ Vu Lan báo hiếu và cũng là tháng cô hồn với nhiều vấn đề tâm linh cần lưu ý. Dưới đây là danh sách các công việc nên thực hiện và tránh vào ngày Rằm tháng 7 theo quan niệm dân gian: 

Các việc cần tránh: 

• Hạn chế ra ngoài vào buổi tối vì tháng 7 có nhiều vị linh lang thang trên đường.
• Không nên đốt tiền, vàng bạc vì có thể thu hút sự chú ý của linh hồn và ma quỷ.
• Tránh việc nhổ lông chân để tránh rủi ro, theo câu tục ngữ “một sợi lông chân cầm cảnh ba con ma”.
• Không treo quần áo vào buổi tối vì có thể bị linh hồn “mượn mặc”.
• Không nên ăn vụng đồ cúng để tôn trọng nghi lễ.
• Không nhặt tiền lẻ trên đường vì có thể đó là tiền cúng linh hồn, người nhặt có thể gặp phải những rủi ro không mong muốn.
• Tránh treo chuông gió ở đầu giường vì có thể thu hút ma quỷ.

Các việc nên thực hiện: 

• Thăm mộ tổ tiên.
• Tham dự lễ Phật, cầu bình an cho ông bà, cha mẹ.
• Tham gia Đại lễ Vu Lan ở chùa như: thả đèn hoa đăng, cúng cầu siêu, giải thoát sinh linh… 
• Chuẩn bị mâm cỗ cúng Rằm tháng 7, cầu mong gia đình được bình an, may mắn.
• Làm việc thiện, giúp đỡ người khó khăn.
• Hiếu kính, quan tâm đến ông bà, cha mẹ.

Những việc trên không chỉ thể hiện được ý nghĩa của việc báo ân, báo hiếu và tinh thần tốt đẹp trong ngày Rằm tháng 7 mà còn mang lại cho bạn cảm giác an lành. Đặc biệt, đây còn là dịp để bạn thể hiện tình thương và lòng biết ơn với ông bà, cha mẹ qua lời chúc, sự quan tâm và những món quà ý nghĩa. Việc tổ chức một chuyến du lịch, nghỉ dưỡng tại các khách sạn, resort Vinpearl là một gợi ý tuyệt vời mà bạn có thể dành tặng ông bà, cha mẹ trong dịp lễ Vu Lan 2023.

Vinpearl nổi tiếng với các khu nghỉ dưỡng cao cấp, khu vườn xanh mát bên cạnh các điểm đến nổi tiếng như: Vinpearl Phú Quốc, Nha Trang, Hội An, Nam Hội An, Đà Nẵng, Hạ Long… Không chỉ vậy, hệ thống khách sạn, resort Vinpearl còn nổi tiếng với chất lượng dịch vụ và nhiều tiện nghi sang trọng như: nhà hàng, hồ bơi ngoài trời, quầy bar, spa, bãi biển riêng… Tất cả sẽ giúp bạn và gia đình có một kỳ nghỉ thư giãn, tràn đầy trải nghiệm vui vẻ cùng nhau.

Rằm tháng bảy hoặc lễ Vu Lan thực sự là ngày đặc biệt, không chỉ mang lại những giá trị tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để nhắc nhở mọi người về nguồn gốc, lòng biết ơn với công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên. Trong ngày này, hãy tham gia các nghi lễ truyền thống tại chùa để tìm kiếm sự an lành và cầu mong những điều tốt lành cho gia đình. Đừng quên dành thời gian và tình cảm cho ông bà, cha mẹ bằng lời thăm hỏi chân thành và những món quà ý nghĩa.