Robinson Crusoe

Rô-bin-xơn Cru-xô (tên bản dịch tại Việt Nam: Rô-bin-xơn Cru-xô) là tiểu thuyết của nhà văn người Anh Daniel Defoe (1660-1731), tên tiếng Anh đầy đủ: The life and strange surprising adventures of Robinson Crusoe of York, Mariner (nghĩa tiếng Việt: Cuộc đời và những chuyện phiêu lưu kỳ thú của Robinson Crusoe, người thủy thủ xứ York). Đây là tác phẩm xuất sắc nhất trong hơn hai trăm năm mươi tác phẩm truyện dài và truyện ngắn của Daniel Defoe, xuất bản lần đầu tiên năm 1719 khi tác giả đã gần sáu mươi tuổi. Trong một số cuốn tiểu thuyết của ông, Rô-bin-xơn Cru-xô (1719) là nổi tiếng hơn cả

Sự thành công của nó thúc đẩy Defoe viết thêm nhiều 'hậu truyện' cho cuốn này và rất nhiều truyện phiêu lưu kỳ thú khác của các tên cướp biển, các lãng tử và các cô gái giang hồ. Một đoạn phần 'hậu truyện' của tác phẩm đã được đem vào dạy học tại Việt Nam bậc Trung Học Cơ Sở

Tóm tắt tác phẩm

Robinson là một người thích hoạt động và mê phiêu lưu, không ngại sóng gió khó khăn. Vào ngày 1 tháng 9 năm 1651, lúc 19 tuổi, Robinson lên tàu tại cảng biển Hull của Anh để đi cùng bạn đến London. Tuy nhiên, chuyến đi đầy khó khăn khiến tàu bị đắm gần Yacmao. Sự cố không làm Robinson nản chí. Dù gia đình khóc lóc, bạn bè khuyên can nhưng anh vẫn quyết tâm tiếp tục thực hiện nhiều cuộc phiêu lưu khác. Lúc buôn bán tại bờ biển Guinea, Robinson bị bắt làm nô lệ bởi một tên cướp biển Thổ Nhĩ Kỳ. Sau nhiều gian khổ, Robinson trốn thoát đến Brasilia, Nam Mỹ, làm nông trồng mía. Sau 8 năm, vào ngày 1 tháng 9 năm 1659, Robinson cùng bạn bè lên chiếc tàu có 120 tấn hàng, 6 khẩu đại bác và 14 người, đi châu Phi trong một chuyến buôn bán lớn. Thật không may, chuyến đi chuẩn bị kỹ lưỡng này lại chấm dứt bi thảm khi tàu bị đắm. Tàu dạt vào một hòn đảo hoang và chỉ có một mình Robinson sống sót. Tại đây, Robinson khắc lên một tấm giá gỗ ngày 30 tháng 9 năm 1659, ngày anh đặt chân lên bờ, và thu thập từ xác tàu đắm gạo, mạch nha, thịt dê, đường, súng, búa rìu v.v. để bắt đầu cuộc sống cô độc. Robinson dựng lều, săn bắn kiếm sống, dần dần trồng lúa mạch, ngô, nuôi dê và làm các bồn nước từ đất.

11 năm sau đó, Robinson sống cô đơn và khổ sở trên hòn đảo hoang, chỉ có chim muôn cây cỏ làm bạn. Chàng xem mình là vua, các thần dân là một con vẹt, một con chó già và hai con mèo. Trong thời gian đó, Robinson đã dần chấp nhận thực tại và có những thành quả trong chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm, cũng như chế tạo thuyền.

Một ngày, vào năm thứ 18, Robinson phát hiện dấu vết của người khác và ở góc Tây Nam của đảo thấy xương người và lửa, cho thấy đảo không hoàn toàn hoang sơ, có người sinh sống và ăn thịt người. Robinson phải đối mặt với những người dã man này, có thể là kẻ thù của mình. Biết nguy hiểm, Robinson đã phải trốn trong 5 năm tiếp theo để không bị phát hiện, cho đến khi anh chứng kiến nhóm người này đang ăn thịt người. Họ là những kẻ ăn thịt người sống ở một nơi khác, thường bắt các con người sống và đưa đến hòn đảo hoang để làm thực phẩm. Một buổi sáng trong năm tiếp theo, Robinson nhìn thấy khoảng 30 thổ dân đến trên các chiếc thuyền tự chế và làm thịt một người, người còn lại cũng sắp bị giết. Nhờ vào súng và dao, Robinson cứu được người đó và biến chàng thành người thứ hai trên đảo. Robinson đặt tên cho anh ta là Friday (tiếng Việt: Thứ Sáu), để nhớ ngày anh ta được cứu.

Friday là một người thổ dân thông minh từ châu Phi. Robinson đã dạy Friday một số từ tiếng Anh và hai người trở nên không còn cô đơn nữa. Thời gian cùng nhau, họ trao đổi nhiều về cuộc sống và đất liền. Họ lập kế hoạch để rời đảo.

Khi chiếc thuyền sắp xong, Robinson và Friday phát hiện ra một nhóm 20 thổ dân mang hai người khác đến đảo để làm tiệc. Họ quyết định xông vào giải cứu và làm chết hết nhóm thổ dân đó. Trong hai người họ cứu, có một người da trắng là người Tây Ban Nha sống sót sau khi tàu đắm và một người khác lại là cha của Friday. Robinson giao cho người Tây Ban Nha một chiếc thuyền để anh ta tìm kiếm các bạn cùng thuyền. Trong khi chờ đợi, một chiếc tàu Anh lại đến đảo. Thủy thủ trên tàu bất ngờ nổi loạn, Robinson giúp thuyền trưởng nắm lại tàu và cả hai, cùng với Friday, ra khơi, để lại hai thổ dân và thủy thủ nổi loạn trên đảo. Sau đó, những người Tây Ban Nha trở lại đảo và sống hòa thuận với người Anh, giúp đảo phát triển trở thành nơi giàu có.

Sau 28 năm, 2 tháng và 19 ngày sống trên hòn đảo hoang, khi đã 55 tuổi, Robinson quay trở lại cuộc sống của loài người. Sau một thời gian dài, Robinson đã hòa nhập và lấy vợ sinh con, từ bỏ khao khát phiêu lưu gian khổ để sống cuộc sống bình thường và an nhàn đến hết đời.

Giá trị của tác phẩm

Tiểu thuyết được viết dưới hình thức tự truyện, nhân vật chính sử dụng lời 'tôi' (Ich-form, tiếng Đức: ich có nghĩa là 'tôi'). Đây là một cách thông báo trước kết thúc hài lòng của các sự kiện căng thẳng. Tiểu thuyết có nhiều đặc điểm của dòng lãng mạn ở phần đầu, nhưng kết thúc lại mang tính hiện thực. Thực tế, cuốn sách được in ấn vào thời kỳ đầu của chủ nghĩa hiện thực ở Anh.

Defoe lấy cảm hứng từ câu chuyện có thật về Alexander Selkirk (1676-1721), một thủy thủ bị đắm tàu và lạc trên một hòn đảo hoang ngoài khơi Chile. Khác với Robinson Crusoe, Selkirk là một người có ý chí mạnh mẽ, dũng cảm, có sức mạnh và khả năng vượt qua thiên nhiên. Năm 1709, Selkirk được đoàn thám hiểm của Woodes Rogers cứu giúp, sau khi đã trở thành người sống sót một mình trên đảo hoang.

Tiểu thuyết nổi tiếng này của Defoe, với cốt truyện đơn giản, phong cách văn phòng sáng sủa, phù hợp với độc giả trẻ, có giá trị giáo dục đối với thanh thiếu niên. Câu chuyện này cũng trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều bài thơ và các bộ phim sau này.

Phiên bản điện ảnh

• Robinson Crusoe (phim 1927), một bộ phim năm 1927 của M.A. Wetherell
• Ông Robinson Crusoe, một bộ phim của Douglas Fairbanks năm 1932
• Robinson Crusoe (phim 1954), một bộ phim năm 1954 của Luis Buñuel
• The Adventures of Robinson Crusoe (TV series) - một bộ phim truyền hình dành cho trẻ em Pháp năm 1964 do Franco London Films sản xuất
• Robinson Crusoe (phim 1997), một bộ phim Anh/Mỹ năm 1997
• Robinson Crusoe (phim 2016)

Tài liệu tham khảo

• Boz (Charles Dickens) (1853). Kí ức của Joseph Grimaldi. London: G. Routledge & Co.
• Findlater, Richard (1955). Grimaldi - Vua của những chú hề. London: Magibbon & Kee. OCLC 558202542.
• McConnell Stott, Andrew (2009). Cuộc đời Pantomime của Joseph Grimaldi. Edinburgh: Canongate Books Ltd. ISBN 978-1-84767-761-7.
• Ross, Angus, biên tập (1965), Robinson Crusoe. Penguin.
• Secord, Arthur Wellesley (1963). Nghiên cứu về phương pháp kể chuyện của Defoe. New York: Russell & Russell. (Lần đầu xuất bản năm 1924.)
• Shinagel, Michael, biên tập (1994). Robinson Crusoe. Bản Norton Critical Edition. ISBN 0-393-96452-3. Bao gồm chú thích văn bản, phê bình đương đại và hiện đại, thư mục.
• Severin, Tim (2002). Tìm kiếm Robinson Crusoe, New York: Basic Books. ISBN 0-465-07698-X

Các tác phẩm liên quan

Các phiên bản khác

• Defoe, Daniel Robinson Crusoe. Được biên tập bởi Michael Shinagel. (New York: Norton, 1994) ISBN 9780393964523. Bao gồm một số bài phê bình chọn lọc.

Các tác phẩm phê bình

• Backscheider, Paula Daniel Defoe: Cuộc đời của ông. (Baltimore: Đại học Johns Hopkins, 1989) ISBN 0801845122.
• Richetti, John (biên tập) The Cambridge Companion to Daniel Defoe. (Cambridge: Đại học Cambridge, 2009) ISBN 9780521675055. Bộ sưu tập các bài phê bình.
• Rogers, Pat Robinson Crusoe. (London: Allen and Unwin, 1979) ISBN 0048000027.
• Watt, Ian The Rise of the Novel. (London: Pimlico, 2000) ISBN 9780712664271.
• Robinson Crusoe - Hướng dẫn nhận diện Lưu trữ 2019-04-29 tại Wayback Machine

Liên kết bên ngoài

• Robinson Crusoe tại Dự án Gutenberg
• Robinson Crusoe (London: W. Taylor, 1719)., bản ghi chú về bản in đầu tiên, miễn phí tại Editions Marteau.
• Robinson Crusoe bởi Daniel Defoe Lưu trữ 2018-02-13 tại Wayback Machine - văn bản và âm thanh tại Ciff Ciaff Lưu trữ 2021-02-24 tại Wayback Machine
• Ebook miễn phí của Robinson Crusoe Lưu trữ 2018-07-15 tại Wayback Machine với hình minh họa của N. C. Wyeth
• Robinson Crusoe - sách nói công cộng tại LibriVox
• Ebook miễn phí của Robinson Crusoe cho điện thoại Android
• Robinson Crusoe, được kể bằng từ đơn âm tiết, của Lucy Aikin (hay còn gọi là 'Mary Godolphin') (1723–1764).
• [1], so sánh sâu sắc giữa tiểu thuyết của Defoe và câu chuyện về cuộc phiêu lưu của Henry Pitman.
• Chasing Crusoe Lưu trữ 2006-07-05 tại Wayback Machine, tài liệu đa phương tiện khám phá tiểu thuyết và lịch sử đời thực của Selkirk.
• Robinson Crusoe Lưu trữ 2015-02-06 tại Wayback Machine trên Literapedia
• 'Daniel Defoe's Robinson Crusoe & the Robinsonades Digital Collection' với hơn 200 phiên bản của Robinson Crusoe được cung cấp công khai và miễn phí trực tuyến với văn bản đầy đủ và hình ảnh trang có thể phóng to từ Thư viện Baldwin về Văn học Thiếu nhi Lịch sử.
• Bộ phim câm Robinson Crusoe của M.A. Wetherell, có sẵn công khai và miễn phí thành ba phần trên www.archive.org. Phần 1; Phần 2; Phần 3
• Chuỗi phim truyền hình của BBC từ năm 1965 với nhạc, thông tin, video và hình ảnh. Lưu trữ 2016-04-12 tại Wayback Machine
• Bài viết phê bình của Edgar Allan Poe
• [2], thảo luận về mối liên hệ có thể giữa hòn đảo của Crusoe và Đảo Cocos của Costa Rica
• Naso people#History về người Térraba hoặc người Naso
• Defoe, Daniel. Cuộc đời tuyệt vời và cuộc phiêu lưu bất ngờ của nhân vật nổi tiếng đó, Robinson Crusoe: người sống hai mươi tám năm trên một hòn đảo hoang, sau đó anh ta lập nên một thuộc địa. London: In bởi các cư dân của hòn đảo của ông, và bán bởi T. Carnan, tại St. Paul's Church Yard, [khoảng năm 1783]. 160 trang. Truy cập vào ngày 4 tháng 1 năm 2014, định dạng PDF.
• Guide Nhận diện - Các phiên bản Robinson Crusoe và các cuốn sách liên quan Lưu trữ 2019-04-29 tại Wayback Machine

Bản mẫu:Daniel Defoe