Rối loạn cơ vòng Oddi là bệnh gì và có thể điều trị được không?

1. Cấu trúc và chức năng chính của cơ vòng Oddi

Được miêu tả lần đầu tiên vào năm 1887 bởi Ruggero Oddi, cơ vòng Oddi là một van tròn có khả năng mở hoặc đóng để điều chỉnh dòng chảy của dịch tiêu hóa, kiểm soát lượng dịch này trước khi chảy vào tá tràng.

Cơ chế hoạt động của cơ vòng Oddi

Khi không có thức ăn, cơ vòng Oddi tự đóng kín để bảo vệ ống tụy và đường mật khỏi vi khuẩn và dịch vị từ đường tiêu hóa. Khi có thức ăn, cơ vòng Oddi mở ra để dịch tiêu hóa vào ruột non, giúp phân giải thức ăn.

Vị trí của cơ vòng Oddi

Rối loạn cơ vòng Oddi xảy ra khi van này hoạt động không đúng cách, gây cản trở cho dịch tiêu hóa lưu thông và gây đau quặn bụng.

Có 3 loại rối loạn cơ vòng Oddi: loại 1, loại 2 và loại 3. Loại 1 và loại 2 có thể được phát hiện qua xét nghiệm máu hoặc siêu âm để nhận biết ống mật giãn bất thường. Trái ngược với hai loại này, loại 3 khó chẩn đoán hơn và thường gây đau bụng.

2. Nguyên nhân gây ra rối loạn cơ vòng Oddi là gì?

Các yếu tố sau đây có thể là nguyên nhân gây ra các vấn đề ở cơ vòng Oddi:

• Tổn thương sau phẫu thuật bụng, viêm tái phát của tụy, viêm mật, sỏi mật, giun chui vào ống mật,... có thể gây ra các biến chứng như chít hẹp hoặc xơ hóa cơ vòng Oddi, gây tổn thương cho cấu trúc của van này;

• Khối u chèn ép, gây cản trở chức năng của cơ vòng Oddi;

• Hậu quả sau phẫu thuật cắt túi mật: khoảng 20% bệnh nhân gặp rối loạn cơ vòng Oddi sau khi phẫu thuật cắt túi mật.

Thường thì, phụ nữ có nguy cơ cao hơn nam giới về rối loạn cơ vòng Oddi, đặc biệt là phụ nữ ở độ tuổi trung niên.

3. Các triệu chứng báo hiệu rối loạn chức năng cơ vòng Oddi

Phân biệt chính xác các biểu hiện của rối loạn cơ vòng Oddi thường gặp khó khăn do chúng tương đồng với nhiều bệnh lý thông thường khác trong đường tiêu hóa như viêm túi mật, sỏi mật, trào ngược dạ dày, hội chứng ruột kích thích hoặc viêm tụy.

Triệu chứng của rối loạn cơ vòng Oddi thường gây nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa khác.

Khi gặp các triệu chứng sau đây, mặc dù không cụ thể, người bệnh nên suy nghĩ đến khả năng mắc phải rối loạn cơ vòng Oddi và tìm kiếm sự khám phá chẩn đoán để xác định chính xác tình trạng sức khỏe của mình:

• Cảm giác đau quặn đột ngột sau khi ăn, thường xuất hiện ở vùng trên hoặc dưới phần xương sườn bên phải. Đôi khi cảm giác đau lan rộng đến vai hoặc lan xuống sau lưng và kéo dài trong nhiều giờ liền, kèm theo hoặc không kèm theo tăng men gan.

• Đau kèm theo cảm giác buồn nôn hoặc nôn mửa. 

• Cảm giác sốt, rùng mình.

• Da và niêm mạc mắt, lưỡi có màu vàng.

• Người bệnh có thể trải qua viêm tụy cấp và tái phát nhiều lần trong thời gian ngắn.

4. Phương pháp sử dụng để chẩn đoán rối loạn cơ vòng Oddi

Bác sĩ có thể dựa vào các triệu chứng lâm sàng như đau bụng dữ dội thường xuyên và tái đi tái lại, ngay cả sau khi tiến hành phẫu thuật cắt bỏ túi mật. Ngoài ra, các phương pháp sau đây cũng hỗ trợ trong quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Sử dụng siêu âm để quan sát việc giãn nở của ống mật chính;

• Thực hiện xét nghiệm sinh hóa chức năng gan để phát hiện các kết quả không bình thường;

• Thực hiện chụp ảnh đường mật sử dụng đồng vị phóng xạ;

• Tiến hành nội soi vào ống mật và tụy để đo áp suất trực tiếp trong cơ vòng. Nếu phát hiện áp suất tăng, có thể quyết định phẫu thuật cắt bỏ cơ vòng.

5. Cơ hội phục hồi từ rối loạn cơ vòng Oddi thông qua các phương pháp điều trị

Mục tiêu của việc điều trị rối loạn cơ vòng Oddi là: giảm đau, giảm áp suất trong cơ vòng, và khôi phục cũng như duy trì lưu lượng tiêu hóa đổ vào ruột non một cách bình thường.

Sau khi đã phân biệt các triệu chứng bất thường mà bệnh nhân gặp phải là do rối loạn chức năng ở cơ vòng Oddi chứ không phải là do viêm tụy, viêm đường mật, viêm túi mật, sỏi mật,... có thể áp dụng các phương án điều trị như sau:

Chữa rối loạn cơ vòng Oddi bằng thuốc:

Đây là biện pháp được ưu tiên sử dụng hàng đầu với ưu điểm không xâm lấn và hạn chế được các biến chứng nghiêm trọng so với phẫu thuật.

Để kiểm soát các triệu chứng như sốt cao, đau quặn mật hoặc co thắt cơ trơn quá mức, người bệnh cần được điều trị giảm nhẹ bằng các loại thuốc hạ sốt, chống co thắt hoặc giãn cơ trơn. Tùy theo từng biểu hiện mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp. Tuy nhiên, cũng có loại thuốc gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn cho cơ thể người bệnh.

Thuốc thường được ưu tiên sử dụng vì là biện pháp không xâm lấn và hạn chế các biến chứng nghiêm trọng 

Biện pháp phẫu thuật:

Phẫu thuật được thực hiện để mở và phục hồi cấu trúc, chức năng của cơ vòng Oddi. Để tiếp cận van này, bác sĩ cần thông qua tá tràng. Trong trường hợp cơ vòng Oddi mất chức năng, phẫu thuật cắt bỏ là cần thiết.

Phương pháp nội soi:

Thiết bị nội soi được sử dụng để xác định vị trí của cơ vòng Oddi, sau đó bác sĩ cắt cơ này để ngăn hiện tượng co lại trong tương lai. Sau đó, một stent tạm thời được đặt vào vị trí cơ Oddi để giữ cho nó mở và khôi phục dòng chảy bình thường của dịch tụy và dịch mật.