Dù đã gặp phải nhiều gian nan trên con đường sự nghiệp rực rỡ, Diêm Hoài Lễ - người được biết đến với vai 'Sa Tăng' - vẫn không ngừng chiến đấu, bất chấp sức khỏe yếu đuối và cuối cùng, anh ra đi khi ước mơ cuối cùng vẫn còn dang dở.
Đóng phim sau gần nửa thế kỷ
Trong bốn nhân vật chính của 'Tây Du Ký' phiên bản 1986, Sa Tăng có lẽ là nhân vật ít lời nhất. Dù có ít diễn xuất và lời thoại hơn so với Đường Tăng, Tôn Ngộ Không và Trư Bát Giới, nhưng với sự diễn xuất của Diêm Hoài Lễ, vai diễn này vẫn để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người xem, trở thành biểu tượng mà nhiều diễn viên sau này cũng khó mà vượt qua.
Diêm Hoài Lễ sinh năm 1936 tại tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc). Là một trong bốn đệ tử của Đường Tăng, ông có lẽ là diễn viên cao tuổi nhất trong dàn cast.
Khi 'Tây Du Ký' bắt đầu quay vào năm 1982, Diêm Hoài Lễ đã 46 tuổi. Đây cũng là lần đầu tiên ông tham gia diễn xuất trong lĩnh vực phim truyền hình, trước đó, ông chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực sân khấu. Ông từng tham gia nhiều vở kịch nổi tiếng như 'Tuổi trẻ một thời', 'Trí tuệ Uy Hổ Sơn'...
Nguyên bản, Diêm Hoài Lễ đến với ekip Tây Du Ký để thử vai quốc vương trong phần Trừ Yêu tại Ô Kê. Tuy nhiên, ông không thành công và bị từ chối. Nhưng may mắn, sau đó ông được Đổng Hành Khiết giới thiệu cho đạo diễn Dương Khiết và nhận vai Sa Tăng - một vai diễn mà lâu nay vẫn chưa tìm ra diễn viên phù hợp.
Sau khi hoàn tất trang phục, ekip phim đã chấp nhận rằng, Diêm Hoài Lễ chính là “Sa sư đệ” trong nguyên tác.
Trước khi trở thành một trong 'tam sư đệ' hiền lành, ít lời, Sa Tăng trước đây là Quyển Liêm đại tướng của Thiên Đình. Vì một sơ suất khiến chiếc cốc lưu ly vỡ, Ngọc Hoàng đã phạt Sa Tăng xuống hạ giới. Tại đây, Sa Tăng biến thành một yêu quái, gieo rắc nỗi kinh hoàng cho dân lành và thậm chí còn ăn thịt trẻ em.
Đảm Nhận 10 Vai Phụ Một Mình Dù “Không Hưởng Lợi”
Trên màn ảnh, khán giả đều thấy Diêm Hoài Lễ thực sự hóa thân thành một Sa Tăng cao to, râu ria rậm rạp nhưng đáng yêu, hiền lành và chăm chỉ. Tuy nhiên, Sa Tăng không phải là vai diễn duy nhất mà ông tham gia trong phim.
Vì ngân sách eo hẹp và điều kiện cụ thể, ekip phim không đủ khả năng chi trả diễn viên. Do đó, các diễn viên phải đảm nhận nhiều vai phụ khác nhau cùng lúc. Diêm Hoài Lễ cũng không ngoại lệ.
Bên cạnh vai Sa Tăng, ông còn tham gia vào 8 vai khác, bao gồm Ngưu Ma Vương, Tây Hải Long Vương, Thái Thượng Lão Quân, Thiên Lý Nhãn, ông lão, hòa thượng, Ngự Mã giám và Quyển Liêm đại tướng.
Khắc nghiệt không kém, suốt 6 năm hợp tác với ekip phim, ông không nhận bất kỳ một khoản thù lao nào, mong muốn có thể đóng góp cho bộ phim.
Bản lĩnh của Diêm Hoài Lễ và các diễn viên khác cuối cùng đã được đền đáp. Sau khi phát sóng vào năm 1986, “Tây du ký” gặt hái được thành công vô cùng lớn, không chỉ được yêu mến trong nước mà còn làm mưa làm gió ở nhiều quốc gia khác. Phim đã trở thành tượng đài không thể phai nhòa trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc, ghi dấu tên tuổi của nhiều diễn viên sâu trong lòng khán giả qua các thế hệ.
Phim vẫn giữ nguyên sức hút ngày càng lớn dù đã được chiếu đi chiếu lại hàng trăm lần. Hiện tại, phim được phát sóng vào 19h trên kênh VTV2.
Sau thành công của “Tây du ký”, Diêm Hoài Lễ tiếp tục góp mặt trong nhiều tác phẩm đình đám khác như Tam quốc diễn nghĩa (1991, vai Trình Phổ), Ỷ Thiên Đồ Long ký (1993, vai Tạ Tốn), Đông Chu Liệt Quốc (1996, vai Tề Công) và Kỷ Hiểu Lam (2000, vai Trần Huy Tổ).
Nhờ những đóng góp cho nghệ thuật quốc gia, ông được trao tặng danh hiệu Diễn viên ưu tú cấp quốc gia và Nghệ sĩ nhân dân.
Bị bệnh tật cuối đời ấu đả
Sau khi hoàn thành phim Kỷ Hiểu Lam, sức khỏe của Diêm Hoài Lễ đã suy giảm. Đến mức ông không thể tham gia quay phim Tây du ký phần 2 vào năm 2000.
Người ta cho biết, ông mắc bệnh viêm phổi mãn tính. Theo lời của diễn viên Mã Đức Hoa, người thủ vai Trư Bát Giới, Diêm Hoài Lễ đã bị trúng độc hương muỗi trong quá trình quay phim Tây du ký phần 1, dẫn đến việc ông bị phổi sưng, ngất xỉu.
Cùng với sự suy giảm của bệnh tình, Diêm Hoài Lễ trở nên nguy kịch hơn. Ông mất khả năng ngửi và nếm, thị lực suy giảm, thính lực giảm sút, và cuối cùng, ông qua đời vào ngày 12/4/2009 tại Bệnh viện Millennium Monument ở Bắc Kinh.
Trước khi ra đi, ông ao ước được gặp lại 'đại sư huynh' và 'nhị sư huynh'. Nhưng chỉ có Lục Tiểu Linh Đồng kịp đến.
Trong một dịp, 'Tôn Ngộ Không' chia sẻ về khoảnh khắc đó, kể rằng sau khi nhận được điện thoại từ vợ của Diêm Hoài Lễ, ông đã nhanh chóng chạy đến bệnh viện. Thậm chí, khi phải chờ thang máy quá lâu, ông không ngần ngại leo bộ lên tầng 12 vì muốn gặp 'Sa sư đệ' một lần nữa.
“Khi đến, anh ấy đang được cấp cứu và hít oxy. Bên cạnh, vợ Hoài Lễ nói với anh: 'Đại sư huynh đã đến thăm em đấy'. Anh ấy không thể nói, nhưng tôi thấy nước mắt chảy từ khóe mắt của Hoài Lễ”, Lục Tiểu Linh Đồng nhớ lại.
Đám tang của Diêm Hoài Lễ diễn ra vào ngày 16/4/2009, với sự tham dự đông đảo của đồng nghiệp và người hâm mộ, bao gồm dàn diễn viên 'Tây du ký' như Trì Trọng Thụy, Uông Việt, vợ chồng Lục Tiểu Linh Đồng - Vu Hồng, Mã Đức Hoa, Lưu Đại Cương (vai Sa Tăng phần hai), Vương Bá Chiêu (vai Tiểu Bạch Long), Châu Lâm, Châu Long Nghiễm (vai Phật tổ), Tôn Phượng Cầm (vai Lê Sơn Lão Mẫu)…
Không kịp gặp 'Sa sư đệ' lần cuối, Mã Đức Hoa rất tiếc nuối. Ông không kìm nén được cảm xúc và bày tỏ sự tiếc nuối lớn tại đám tang, cũng như trách vợ Diêm Hoài Lễ vì không thông báo sớm.