Sắc đẹp của hình ảnh cây xà nu trong tác phẩm ngắn Rừng xà nu

Yêu cầu bài tập

Sắc đẹp của cây xà nu trong tác phẩm ngắn 'Rừng xà nu'

Giải đáp cụ thể

Những thời gian hoạt động ở Tây Nguyên đã giúp Nguyên Ngọc - Nguyễn Trung Thành hiểu biết sâu sắc về vùng đất này. Đọc các trang từ 'Đất nước đứng lên', 'Rẻo cao' đến 'Rừng xà nu', ta cảm nhận ông là người con của núi rừng Tây Nguyên. Nếu trong 'Đất nước đứng lên' ông chọn anh hùng Núp và dân làng Kông Hoa làm tâm điểm cho câu chuyện thì đến 'Rừng xà nu' ông cũng chọn một địa chỉ cụ thể: Dân làng Xô man - xứ sở của những cây xà nu làm bối cảnh cho câu chuyện. Cây xà nu và dân làng Xô man gắn bó mật thiết, tạo nên hình tượng biểu trưng của con người Xô man.

Nếu tính tổng, hình ảnh Xà Nu và biến thể của nó đã xuất hiện trong câu chuyện này không dưới hai mươi lần. Với số lần như vậy, hình tượng này đã thấm sâu vào nội dung câu chuyện, ảnh hưởng đến cuộc sống của các nhân vật trong truyện. Tuy nhiên, để cây Xà Nu trở thành biểu tượng, nhà văn cần phải sử dụng thủ pháp trưng hóa. Và Nguyễn Trung Thành đã làm điều đó một cách hoàn hảo.

Nguyễn Trung Thành đã sử dụng kỹ thuật nhân cách hóa rộng rãi. Ông mô tả cây xà nu như con người. Chúng ta thấy ở đây những 'thân hình Xà Nu', 'nhựa Xà Nu như những cục máu lớn', 'rừng xà nu ưỡn tấm ngực của mình ra che chở cho làng'... Nhờ đó, rừng Xà Nu trở thành một nhân vật trong câu chuyện. Điều đặc biệt là Nguyễn Trung Thành đã biến rừng Xà Nu thành một hệ thống hình ảnh, song song với hệ thống hình tượng nhân vật. Rừng Xà Nu hiện ra với ba loại cây chính: cây già, cây trẻ và cây non. Chúng mang lại những cảnh ngộ và thân phận tương ứng với con người: từ cây bị thương tích đến cây non mọc lên mạnh mẽ. Ba loại thân phận của cây Xà Nu tương ứng với ba thế hệ người Xô Man được mô tả trong câu chuyện.

Để biến hình tượng Xà Nu thành một biểu tượng nghệ thuật hoàn chỉnh, Nguyễn Trung Thành đã áp dụng một cấu trúc kết câu sáng tạo, đó là cấu trúc vòng tròn thể hiện sự luân hồi. Câu chuyện mở ra với mô tả chi tiết về rừng Xà Nu và kết thúc bằng hình ảnh của nó. Lối kết câu này vừa kết thúc vừa mở ra, tạo cơ hội cho một câu chuyện mới. Đọc giả cảm thấy như đây chỉ là một phần trong lịch sử lâu dài của người Xô Man, một phần trong bản anh hùng ca vĩ đại của Tây Nguyên. Những anh hùng như Tnú, Dít và Heng là những nhân vật tiếp nối truyền thống anh hùng của vùng đất này. Lối kết câu này cũng mở ra không gian mới cho câu chuyện, thể hiện sức mạnh vĩ đại của con người không chỉ giới hạn trong làng Xô Man mà còn lan rộng ra cả Tây Nguyên, biểu tượng cho sức mạnh của cả dân tộc. Hình ảnh cây Xà Nu trong tác phẩm của Nguyễn Trung Thành không chỉ thực tế mà còn mang ý nghĩa biểu tượng, là biểu hiện của sức sống vĩnh cửu của con người Tây Nguyên và cũng là một biểu tượng nghệ thuật vĩnh cửu trong văn học đấu tranh chống Mỹ.