Buzz
Tác phẩm ngắn Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam là một trong những đề tài quen thuộc trong chương trình học Ngữ văn lớp 8.
Hãy tham khảo tài liệu Soạn văn 8: Gió lạnh đầu mùa trên Mytour để hiểu rõ hơn về chủ đề này.
Tôi sắp đi học và tư duy về điều đó.
Chuẩn bị bài học về Gió lạnh đầu mùa.
1. Chuẩn bị
- Thông tin về nhà văn Thạch Lam:
- Thạch Lam (1910 - 1942), tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh (sau đổi thành Nguyễn Tường Lân), sinh tại Hà Nội trong một gia đình công chức gốc quan lại.
- Ông là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo, cả ba đều là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
- Khi còn nhỏ, Thạch Lan sống ở quê là phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Sau đó, ông theo cha chuyển sang tỉnh Thái Bình.
- Ông học ở Hà Nội, sau khi thi đỗ tú tài phần thứ nhất thì ra làm báo viết văn.
- Thạch Lam thường viết “những truyện không có chuyện”, chủ yếu là khai thác thế giới nội tâm của nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ trong cuộc sống thường ngày.
- Văn của ông trong sáng, giản dị mà thâm trầm sâu lắng.
- Một số tác phẩm: Truyện ngắn: Gió lạnh đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942); Tiểu thuyết: Ngày mới (1939); Tùy bút: Hà Nội băm sáu phố phường (1943)...
- Sự tinh tế trong việc mô tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật cùng với hình ảnh sáng sủa, đầy biểu cảm là điểm nhấn về chất thơ trong truyện.
- Bạn có từng tặng quà cho bạn mà không nói với bố mẹ? Khi đó, một bạn trong lớp đang gặp khó khăn, bạn đã dùng tiền tiết kiệm của mình để mua quà cho bạn đó như sách vở, bút... Khi bố mẹ biết, họ khen bạn vì lòng tốt nhưng nhắc nhở bạn phải thảo luận và xin ý kiến bố mẹ trước khi làm điều gì đó.
2. Đọc và hiểu
Câu 1. Có những điều gì cho thấy là trời rất lạnh?
Những điều cho thấy trời rất lạnh:
- Sau một đêm mưa rào, trời bất ngờ trở lạnh, khiến cho người ta cảm thấy như đang ở giữa mùa đông lạnh buốt.
- Mọi người đều đã mặc áo ấm.
- Đất khô trắng phau, cơn gió thổi lùa những đám bụi nhỏ, đẩy đi những chiếc lá khô rụng rời.
- Trời không mây, chỉ một màu trắng đục.
- Cây trong chậu rung động, lá rụng và cảm giác như đang đông lại vì lạnh.
Câu 2. Hãy mô tả dáng điệu và tâm trạng của Sơn khi đi chơi.
Dáng điệu và tâm trạng của Sơn khi đi chơi: Sơn mặc quần áo ấm, hồn nhiên và háo hức trước chuyến đi chơi.
Câu 3. Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì rất vui mừng nhưng không dám vồ vập?
Lũ trẻ thấy chị em Sơn thì vui mừng nhưng không dám vồ vập vì: Sơn và Lan là bạn bè thân thiết, luôn gần gũi và chia sẻ với nhau. Mặc dù họ vui mừng khi có người chơi cùng, nhưng họ cũng nhận ra sự khác biệt về hoàn cảnh, địa vị nên không dám quá táo bạo.
Câu 4. Câu thoại nào cho thấy thái độ của lũ trẻ?
Câu thoại thể hiện sự tò mò, sự ngạc nhiên của lũ trẻ.
Câu 5. Tại sao Sơn cảm thấy “ấm áp vui vui”?
Sơn cảm thấy “ấm áp vui vui” bởi đã làm một việc tốt, lan tỏa tình yêu thương.
Câu 6. Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?
- Bỏ cơm bữa.
- Chạy đi tìm Hiên để lấy lại chiếc áo.
- Hai chị em lo lắng, đi ra cánh đồng tìm nhưng không thấy.
- Lan trách em đã nảy ra ý tưởng cho Hiên chiếc áo.
Câu 7. Vì sao chị em Sơn cho mượn chiếc áo đó có thể bị mẹ mắng?
Chị em Sơn cho mượn chiếc áo đó có thể bị mẹ mắng vì họ chưa xin phép mẹ.
Câu 8. Ý nghĩa của lời nói của mẹ Hiên là gì?
Lời nói của mẹ Hiên thể hiện bà là người biết lắng nghe, tự trọng. Dù cuộc sống khó khăn nhưng khi nghe con kể, bà vẫn trả lại chiếc áo.
Câu 9. Điều gì làm kết thúc truyện trở nên bất ngờ?
Mẹ Sơn đã cho mẹ Hiên mượn tiền để may áo cho con. Sơn và Lan không bị mẹ mắng.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có điểm gì tương đồng?
- Tóm tắt: Sáng sớm, Sơn cảm nhận cái lạnh của mùa đông. Cả nhà sẵn sàng cho ngày mới. Sơn và em trai chạy ra chợ chơi với bạn bè. Họ nhận ra sự nghèo khó của bạn và quyết định giúp đỡ. Sau đó, mẹ Sơn cho mẹ bạn mượn tiền để may áo ấm cho con bạn.
- Điểm tương đồng: cả hai truyện đều kể về cuộc sống đơn giản, thể hiện cảm xúc và tâm trạng của nhân vật.
Câu 2. Những chi tiết nào trong truyện giúp bạn hiểu bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông? Bối cảnh đó cho bạn biết gì về cuộc sống được mô tả trong truyện?
- Hoàn cảnh của trẻ em ở chợ: Họ mặc đồ cũ kỹ, môi thâm tím, da thịt thâm đỏ. Mỗi cơn gió làm chúng run lên. Đây là hình ảnh của cuộc sống nghèo khó, khắc nghiệt được mô tả trong truyện.
- Cuộc sống khó khăn, thiếu thốn của các gia đình lao động ở vùng quê nghèo.
Câu 3. Phân tích biến đổi tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho áo. Chi tiết nào làm bạn chú ý và xúc động nhất? Tại sao?
- Trước khi cho áo: Sơn cảm thấy thương xót với hoàn cảnh của Hiên, nhớ về em Duyên và những khoảnh khắc vui vẻ cùng Hiên.
- Sau khi cho áo: Cảm giác ấm áp và vui vẻ.
- Chi tiết mà bạn chú ý và cảm động nhất là khi Sơn biết Hiên chỉ có một chiếc áo duy nhất để mặc, và quyết định mang chiếc áo bông cũ cho Hiên. Lan đồng ý và chạy về nhà lấy áo đến. Vì chi tiết này thể hiện tấm lòng nhân ái và tình thương của Sơn và Lan.
Câu 4. Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiền) trong phần kết của truyện. Theo bạn, vì sao mẹ Sơn không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông đó?
- Mẹ Hiên: đến trả chiếc áo
- Mẹ Sơn: hỏi thăm, mượn mẹ Hiên 5 hào để may áo cho con.
=> Chiếc áo là kỷ vật của em Duyên, không chỉ vậy Sơn và Lan còn tự ý quyết định mà không hỏi ý kiến mẹ.
Câu 5. Có người cho rằng, truyện Gió lạnh đầu mùa chỉ mang ý nghĩa đơn giản là việc cho chiếc áo bông cũ. Bạn có đồng ý không? Vì sao? Theo bạn, truyện ngắn này có ý nghĩa gì?
- Ý kiến: không đồng tình
- Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa cũng truyền đạt thông điệp về tình yêu thương giữa con người, mang ý nghĩa nhân văn cao đẹp.
Câu 6. Vẻ đẹp của truyện Gió lạnh đầu mùa không chỉ phản ánh qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,...) mà còn ở tình cảm trong sáng của những trái tim nhân hậu. Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) để làm rõ điều đó.
Gợi ý:
Khi đọc truyện Gió lạnh đầu mùa, người đọc không chỉ ấn tượng với vẻ đẹp được thể hiện qua hình thức (câu chữ, hình ảnh,...) mà còn ở tình cảm trong sáng của những trái tim nhân hậu. Sơn và Lan, hai nhân vật chính trong truyện, là những đứa trẻ ngây thơ, lương thiện. Dù sống trong một gia đình khá giả, nhưng họ luôn tỏ ra thân thiện và chơi cùng với bọn trẻ con nghèo trong xóm. Khi nhìn thấy Hiên đang đứng “co ro” bên cột quán, chỉ mặc có manh áo “rách tả tơi”, Sơn đã “động lòng thương” và nhớ đến em Duyên ngày trước vẫn chơi với Hiên ở vườn nhà. Lan và Sơn đã quyết định cho Hiên chiếc áo bông cũ. Sau đó, Lan đã chạy về nhà lấy áo. Sơn cảm thấy “ấm áp vui vẻ”. Hành động nhỏ bé nhưng cao cả của họ thể hiện tình người và lòng nhân ái. Mẹ Sơn cũng là một người phụ nữ nhân hậu, đã mượn tiền cho mẹ Hiên may áo ấm cho con. Điều đó cho thấy truyện Gió lạnh đầu mùa là một tác phẩm giàu giá trị và đẹp đẽ.
