[Sách của Tôi] Thảo Luận về Sự Ấu Trĩ

Có những người trong một xã hội mà họ cho rằng mọi người đều bằng nhau, với những tấm bằng cử nhân, tiến sĩ, kỹ sư... nhưng thực tế vẫn tồn tại sự 'dốt đặc' dưới hình thức sự ngộ nhận về kiến thức. Đơn giản nói, 'dốt đặc' là không biết mình dốt.

Trong xã hội, có thể phân chia những người ảnh hưởng thành 5 nhóm: có quyền, có tiền, có tiếng, có bằng, và có chữ.

Một biểu hiện của sự ấu trĩ ở những người có quyền là họ thường đưa ra những quyết sách tồi mà không nhận ra được. Một nhà lãnh đạo giỏi biết ai là người nên lắng nghe và tin tưởng, phân biệt được ai là quân tử, ai là ngụy quân tử, ai là thực tài và ai là ngụy tài. Nhà lãnh đạo ấu trĩ thường mất khả năng này.

Người có tiền ấu trĩ thường kiếm tiền bằng cách không chính đáng và tự hào về điều đó, cũng như sử dụng tiền để cổ xúy cho những điều không nên.

Người có tiền ảnh hưởng đến xã hội thông qua cách kiếm và sử dụng tiền. Họ thường tự hào về cách kiếm tiền không chính đáng và sử dụng tiền để cổ vũ những điều không đáng.

Tương tự như thế, những người có tiếng hay không tự ý thức được giá trị của sự nổi tiếng mà họ có được, liệu nó là danh tiếng hay tai tiếng, và cách họ sử dụng nó. Có người người mẫu tự hào vì trở nên nổi tiếng qua việc khoe thân trên các phương tiện truyền thông, hoặc rất nhiều 'nghệ sĩ' chỉ khoe những tài sản cá nhân thay vì những tác phẩm nghệ thuật. Thực tế, việc khoe không phải là xấu, nhưng điều quan trọng là cái để khoe không phải là những gì họ sở hữu, mà là những gì họ đóng góp cho cộng đồng.

Người có bằng thường được tôn trọng và hành động của họ thường được xem là một tiêu chuẩn mà người khác nên noi theo. Nhưng điều nguy hại về sự ấu trĩ của họ là nó làm mất niềm tin vào những giá trị tiêu biểu trong xã hội. (Như 'Ôi trời, ngay cả tiến sĩ cũng hành xử như thế thì mình làm như vậy cũng không sao!' ).

Một điều nghịch lý là sự ấu trĩ của một người có thể tăng cường theo tỉ lệ với số lượng bằng cấp mà họ có, đặc biệt khi bằng cấp đó không phải là kết quả của việc học hỏi mà chỉ là một biểu tượng để tôn vinh bản thân. Bởi vì bằng cấp có thể khiến họ ngộ nhận rằng họ cao hơn người khác hoặc không kém ai, làm họ quên đi rằng vẫn còn nhiều điều phải học để nâng cao kiến thức và hiểu biết của mình.

Những người có chữ (được biết đến như 'tinh hoa') là một trường hợp đặc biệt. Họ luôn được xem là 'đôi mắt' hoặc 'tầm nhìn' của xã hội, bất kể họ có quyền lực hay tiền bạc... Với trí thức và tầm nhìn đó, họ không có những hành động ấu trĩ như những người khác. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là họ không mắc phải những 'điểm mù'. Liệu họ có thực hiện được sứ mệnh của mình trong xã hội, hay họ vẫn rơi vào những hạn chế của thời đại?

Tóm lại, ai cũng có thể mắc phải căn bệnh ấu trĩ. Như Einstein đã nói: 'Có hai thứ được coi là vô tận: vũ trụ và sự ngu dốt của con người.' Nhưng sự ngu dốt không phải là bi kịch lớn nhất, mà là 'ngu dốt mà không biết mình ngu dốt'.

Để tránh rơi vào cái ngu dốt đó, mỗi người cần phải tự 'phản tỉnh' chính mình liên tục, phản tỉnh với những điểm mù của mình. Ngay cả những người có trí thức, nếu không tự phản tỉnh, họ cũng có thể trở thành người ít hiểu biết, hoặc ấu trĩ trong một số vấn đề, và điều này có thể gây hại cho xã hội.

Tôi sử dụng câu chuyện “Rời hang” (lấy cảm hứng từ “Dụ ngôn hang động” trong tác phẩm “Cộng hòa” của Platon) để kết thúc việc lạm bàn về chủ đề “ấu trĩ”:

Xưa kia, có một hang lớn và một cộng đồng lớn sống trong hang đó. Họ nghĩ rằng hang là cả thế giới và ánh sáng từ đống lửa trong hang là duy nhất.

Một ngày, một người lọt ra ngoài hang và phát hiện ra thế giới bên ngoài. Anh ta cảm nhận được sự sinh động của mọi vật và thấy đó mới thực sự là thế giới của con người.

Anh ta muốn mọi người rời hang nhưng họ không tin và thậm chí quyết định giết anh ta vì sợ sự thay đổi sẽ gây rối loạn cuộc sống trong hang.

Câu chuyện này khiến tôi tự hỏi liệu mình đã “rời hang” chưa? Gia đình, tổ chức, cộng đồng đã “rời hang” chưa?

Nếu đã ra với ánh sáng thì tuyệt vời. Nhưng nếu vẫn ở trong hang và biết điều đó, cũng không phải là tệ. Nhưng nếu tưởng rằng đã ra rồi mà thực chất vẫn ở trong hang thì thật đáng tiếc.

Nhưng còn điều tồi tệ hơn nhiều, đó là, đã rời hang nhưng lại chui vào hang khác, to và tăm tối hơn, nhưng không nhận ra điều đó…

Mỗi người có thể có nhiều “cái hang” (không chỉ một). Gia đình, tổ chức, xứ sở, thậm chí cả thế giới đều có thể là các cái hang. Nhưng cái hang to nhất, tăm tối nhất là cái hang “vô minh và ấu trĩ” bên trong con người.

Hành trình khai minh bản thân, đưa bản thân “rời hang” đã khó, nhưng hành trình dẫn dắt cộng đồng và cùng cộng đồng “rời hang” lại càng gian nan gấp bội. Đây là một hành trình đầy gian khó, dài lâu và đầy hiểm nguy, nhưng là một hành trình tất yếu mà không ai có thể tránh khỏi.

(Nguồn: http://giantutrung.vn/bai-viet/ban-ve-su-au-tri/15)