Sách dành cho việc dạy và học tiếng Việt ở nước ngoài

 Trong buổi tọa đàm, GS.TS Nguyễn Như Ý, người cố vấn của bộ sách đã thảo luận về việc giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài qua các thời kỳ. Ông cho rằng việc này vẫn chưa có sự tổ chức đầy đủ.

Theo GS.TS, việc đặt ra mục tiêu học tiếng Việt là gì cũng rất quan trọng. Không chỉ là để giao tiếp với gia đình, với quê hương và bảo tồn văn hóa truyền thống, mà còn là một chiến lược cá nhân. Người học cần đặt câu hỏi, ai sẽ giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài.

Truyền thống đã để cho bố mẹ là người dạy tiếng Việt cho con theo nhu cầu gia đình, điều này cần phải được xem xét cẩn thận. Trong nước, có các chương trình từ Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài nhưng ở các quốc gia khác, Đại sứ quán Việt Nam cần phải có các chương trình rõ ràng, cụ thể hơn. Đối với tài liệu giảng dạy và học tiếng Việt ở nước ngoài, GS.TS Nguyễn Như Ý cho biết chưa có một tài liệu chính thức nào cho việc này.

Tuy nhiên, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã từng xuất bản, phát hành một số bộ sách giáo trình tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài như: Tiếng Việt vui, Quê Việt và hiện đang chuẩn bị in và giới thiệu bộ sách 6 tập Chào Tiếng Việt. Ông Hoàng Lê Bách, Tổng Giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục, cho biết đây sẽ là nguồn tư liệu quý giá cho việc giảng dạy và học tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài.

Ngoài ra, một tín hiệu tích cực là sự kiện tọa đàm “Phương pháp giảng dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài” với sự tham gia của đại diện từ Bộ Giáo dục & Đào tạo, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài và cũng là một hoạt động trong khuôn khổ của khóa tập huấn giảng dạy tiếng Việt cho giáo viên người Việt Nam ở nước ngoài năm 2022 do Bộ Ngoại giao và Bộ Giáo dục & Đào tạo tổ chức.

Theo tổ chức, với sự hỗ trợ từ Bộ Ngoại giao, có 80 giáo viên giảng dạy tiếng Việt từ 9 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia khóa tập huấn này, cho thấy có những nỗ lực tích cực và hoạt động nhằm thúc đẩy việc dạy và học tiếng Việt cho người Việt ở nước ngoài từ các bộ ngành liên quan.

Một sự kiện quan trọng khác là vào ngày 3/8, Phó thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh đã ký Quyết định số 930/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023-2030”. Đề án này đặt ra các nhiệm vụ và giải pháp, trong đó điểm đáng chú ý là hàng năm sẽ tổ chức Ngày Tôn vinh tiếng Việt vào ngày 8/9 nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về tiếng Việt; tôn vinh giá trị của tiếng Việt trong cộng đồng; tổng hợp và đánh giá tình hình, nhu cầu sử dụng tiếng Việt để khuyến khích kiều bào tìm hiểu về ngôn ngữ, văn hóa Việt Nam...

Bộ sách Chào Tiếng Việt của TS Nguyễn Thụy Anh đã có cách tiếp cận từ góc độ tâm lý của người dạy và người học tiếng Việt ở những môi trường địa lý, văn hóa khác nhau. Với kinh nghiệm là một tiến sĩ giáo dục và đồng thời là nhà văn, nhà thơ, dịch giả, Nguyễn Thụy Anh đã kết hợp các vai trò này để thực hiện bộ sách, giúp các em học tiếng Việt một cách vui vẻ, thoải mái và tự nguyện nhất.

Bộ ba nhân vật chính Dế, Bé và Miu Nguyễn sẽ hỗ trợ người đọc, người học tiếng Việt hiểu rõ từng bước thông qua những câu chuyện gần gũi với văn học ở các cấp độ khác nhau, từ dễ đến khó, để dần nâng cao kỹ năng của họ.

Theo quan điểm của những người làm công tác giáo dục, trong quá trình học tiếng Việt, giai đoạn đầu tiên là giai đoạn khó khăn nhất đối với người học ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Ở các cấp độ đầu tiên, nếu người dạy quá chú trọng vào việc học chữ, âm vần, ghép từ... mà không tập trung vào tổ chức hoạt động sư phạm thì có thể gây buồn chán cho người học ở lứa tuổi này.

Tọa đàm “Phương pháp dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài” hướng tới việc trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giữa giáo viên dạy tiếng Việt ở trong và ngoài nước cùng tác giả biên soạn sách dạy tiếng Việt cho trẻ em Việt Nam ở nước ngoài.

TS Nguyễn Thụy Anh coi bộ sách như một món quà quý giá gửi tặng các bậc phụ huynh quan tâm đến việc dạy tiếng Việt cho con em, là sự chia sẻ và đồng hành cùng các thầy cô giáo tâm huyết giữ gìn tiếng Việt ở nơi xa xứ, kỳ vọng chia sẻ những điểm thú vị trong văn hóa Việt và phong cảnh đất nước.

PGS.TS Natalia Kraevskaia, làm việc tại Trường Quốc tế Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Nhân văn Nga tại Moscow, đánh giá cao bộ sách Chào Tiếng Việt với phương pháp giảng dạy tiên tiến, kết hợp giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt như ngoại ngữ, áp dụng các phương pháp sư phạm mới.

Tác giả đã chọn các chủ đề, tình huống quen thuộc với người học để hình thành vốn từ, sau đó đưa vào ngữ liệu liên quan đến đất nước, so sánh thực tế cuộc sống Việt Nam và phương Tây, và đưa ra nhiều bài tập ngữ âm đa dạng.

Bà Kraevskaia nhận thấy bộ sách có nhiều bài tập ngữ âm đa dạng về phương pháp tiếp cận, bao gồm phân biệt âm giống và khác nhau, luyện thanh điệu trong tiếng Việt bằng thơ và âm nhạc.

Trong tương lai, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài sẽ tiếp tục hợp tác triển khai các hoạt động dạy tiếng Việt cho người Việt ở nước ngoài như tập huấn, chia sẻ phương pháp dạy tiếng Việt cho trẻ em trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; xây dựng thư viện, giới thiệu sách, truyền bá văn hoá Việt Nam tại các nước…