Buzz
Đua nhau khoe sách giảm giá: Sự sùng bái vật chất của số đông thiếu thốn tinh thần
Với nhiều người yêu sách, các hội sách cuối năm là cơ hội không thể bỏ lỡ để tìm mua những cuốn sách ưng ý với giá hời, thậm chí còn mong đợi hơn cả iPhone X hay các sự kiện khác.
Khi các hình thức giảm giá 30-50% và sách đồng giá đã trở nên bão hòa, các công ty phát hành sách, nhà xuất bản và các hiệu sách cũ đã nghĩ ra nhiều chiêu trò khác như tặng quà cho hóa đơn trên 200k, 400k...
Tôi không phản đối việc mọi người mua sách giảm giá, bởi đó là quyền tự do của họ. Việc thích và mua sách để nâng cao kiến thức là điều bình thường. Chỉ khi người ta khao khát sở hữu sách bằng mọi giá mới trở nên kỳ lạ. Với những người đó, sách trở thành thước đo trí tuệ, nếu không có nó sẽ bị người khác chê cười.
Thời đại quảng cáo sách qua chất lượng và nội dung đã qua từ lâu. Hiện nay, để bán được sách, người ta phải tìm đủ cách để bạn mua càng nhiều càng tốt, để có thể đứng trên đỉnh chồng sách và nhìn xuống những người kém cỏi.
Việc muốn thể hiện bản thân qua những cuốn sách không bao giờ được chạm đến hay mở ra, giống như iPhone, quần áo hàng hiệu hay trang sức lấp lánh, là điều dễ hiểu. Theo tháp nhu cầu của Maslow, 'thể hiện bản thân' nằm ở đỉnh tháp, sau khi các nhu cầu cơ bản như ăn uống, ngủ nghỉ đã được thỏa mãn. Việc mua sách ồ ạt biến con người thành hàng hóa được khoác lên mình, trở thành dạng người theo chủ nghĩa sùng bái vật chất mà Karl Marx đã gọi tên.
Thuật ngữ 'bái vật' do nhà phân tâm học Sigmund Freud dùng để miêu tả một dạng lệch lạc trong nhận thức, khi một vật cụ thể do con người tạo ra được sùng bái quá mức, trở thành thứ có quyền lực mạnh hơn những thứ khác. Những người mắc chứng bái vật luôn khao khát chiêm ngưỡng, vuốt ve và mua chúng về mới cảm thấy thỏa mãn.
Theo tôi, cội nguồn của sự sùng bái vật chất là sự tự ti của con người. Khi không chấp nhận bản thân thua kém, họ sẽ đeo những thứ hàng hiệu để tự thỏa mãn. Họ không chấp nhận rằng cuộc đời mình có những khiếm khuyết và bị điều khiển bởi những điều sâu thẳm trong tâm trí. Thay vào đó, họ cố tỏ ra mạnh mẽ, tỉnh táo và thông minh. Khi tôi hỏi một bạn sinh viên tại hội sách rằng tại sao bạn mua nhiều sách thế – hơn 1 triệu VND, nhiều hơn tiền ăn của tôi trong cả tháng – bạn ấy trả lời rằng chỉ thích cảm giác chạm vào sách, ngửi mùi sách và tự hào khi bạn bè ngưỡng mộ: 'Uầy, sao mày có nhiều sách thế?'.
Chủ nghĩa sùng bái vật chất thường thấy ở các quốc gia đang chuyển giao như Việt Nam – điều này lại không xảy ra mạnh mẽ ở các nước phát triển, nơi vẫn được coi là đỉnh cao của chủ nghĩa tư bản và tiêu dùng. Nếu bạn đến Hội chợ sách Quốc tế ở Frankfurt vào tháng 11 vừa qua, bạn sẽ thấy cảnh tượng vắng vẻ tại các gian hàng từ khắp nơi trên thế giới, bởi hội sách chủ yếu để trao đổi về bản quyền và thiết kế sách. Còn hội sách ở Việt Nam thì như một cái chợ, một thứ “lẩu thập cẩm” âm thanh, hình ảnh, sách bày la liệt khắp nơi, đủ loại người từ mọi tầng lớp đến check-in, mua sách về trang trí,... và những người thực sự mua sách về đọc.
Có một câu trong phim Fight Club (Sàn đấu sinh tử) như sau: 'Những thứ mày sở hữu cuối cùng sẽ sở hữu lại mày.' Chủ nghĩa sùng bái vật chất là một cái bẫy tâm lý. Không quan trọng bạn có bao nhiêu, mua bao nhiêu, kiếm được bao nhiêu, bệnh dịch tham lam sẽ không bao giờ kết thúc và bạn sẽ mua ngày càng nhiều hơn nữa.
Bài viết thể hiện quan điểm của Commie, một độc giả của Mytour.
