Buzz
Trong quá trình soạn bài Chuyên đề Văn 10 Phần 2: Viết báo cáo nghiên cứu về một chủ đề văn học dân gian trong Chuyên đề 1 Chuyên đề Văn 10 Kết nối tri thức, chúng ta tập trung vào việc tạo ra tài liệu ngắn gọn và hiệu quả nhất để giúp học sinh làm bài tập Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 Phần 2.
Sáng tạo bài Viết phản ánh nghiên cứu về một chủ đề văn học dân gian - Kết nối tri thức
I. Phương pháp thực hiện báo cáo nghiên cứu theo từng loại đề tài
1. Khám phá và nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian.
a. Khám phá và nghiên cứu một truyện cổ dân gian
* Chuẩn bị sẵn:
- Kiểm tra lại hồ sơ tài liệu để xác nhận các văn bản tác phẩm đã thu thập, ghi chú những phần cần trích dẫn.
– Đánh giá lại từng nguồn tham khảo cụ thể, ghi chú vào những phần cần phát triển, thảo luận hoặc trích dẫn.
- Diễn đạt đầy đủ và chính xác tên đề tài.
* Tìm kiếm ý tưởng, lập kế hoạch:
Tìm kiếm ý tưởng
Để tìm ý tưởng cho báo cáo nghiên cứu về một truyện cổ dân gian, bạn có thể đặt ra một số câu hỏi sau:
- Tại sao truyện này được chọn để nghiên cứu?
- Truyện này được lấy từ nguồn đâu (từ một tuyển tập truyện Cổ dân gian đã được xuất bản, từ internet, được nghe ai đó kể,...)?
- Có bao nhiêu phiên bản kể về truyện này (mỗi câu chuyện cổ dân gian có thể có nhiều phiên bản khác nhau về nội dung, lời kể,...)?
- Có những gì khác biệt giữa các phiên bản kể? Tại sao lại chọn phiên bản này để nghiên cứu?
- Truyện thuộc thể loại nào (thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích,...)? Có những dấu hiệu nào trong truyện thể hiện đặc trưng của thể loại đó?
- Truyện đã được nghiên cứu và đánh giá như thế nào? Có những nhận xét đáng chú ý nào?
- Câu chuyện diễn ra như thế nào? Những chi tiết, sự kiện nào cần được chú ý đặc biệt?
- Nhân vật chính trong truyện là ai? Thuộc loại nhân vật nào?
- Tác giả dân gian muốn truyền đạt điều gì thông qua việc mô tả hành động, phẩm chất, số phận của nhân vật?
- Các nhân vật phụ trong truyện có đặc điểm gì? Nhân vật nào nổi bật? Vì sao?
- Truyện có những đặc điểm nghệ thuật nổi bật nào?
- Có những truyện nào tương tự với truyện được chọn? Sự tương đồng và khác biệt giữa các truyện này thể hiện điều gì?
- Truyện có được tái hiện ở các lĩnh vực như sân khấu, phim ảnh, văn học,... không? Biểu hiện cụ thể của sự tái hiện đó là gì? Hiện tượng này nói lên điều gì?
Lập kế hoạch
Dựa vào tài liệu đã sẵn có và các ý kiến đã thu thập ở phần trước, hãy lập kế hoạch cụ thể cho các phần của nghiên cứu về truyện Cổ dân gian:
- Đặt ra vấn đề:
+ Trình bày lý do lựa chọn tác phẩm.
+ Thảo luận về nguồn gốc của tác phẩm.
- Giải quyết vấn đề:
+ Tổ chức và phát triển các ý thành hệ thống luận điểm.
+ So sánh và phân tích các phiên bản kể.
+ Trình bày các quan điểm của các nhà nghiên cứu (nếu có).
+ Phân tích chi tiết tác phẩm.
+ Đánh giá sức sống của tác phẩm trong bối cảnh hiện đại.
- Kết luận:
+ Đề cao ý nghĩa của truyện Cổ.
+ Đề xuất các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.
- Tài liệu tham khảo:
Liệt kê danh sách tài liệu tham khảo đã được sử dụng trong quá trình viết bài nghiên cứu hoặc được trích dẫn (chú ý tuân thủ đúng quy cách, theo yêu cầu của một sản phẩm nghiên cứu khoa học).
* Viết nội dung:
- Phát triển các ý đã đề cập trong đề cương thành văn bản, tổ chức các phần văn bản theo thứ tự logic và liên kết chặt chẽ để hoàn thiện bài nghiên cứu.
- Sử dụng ngôn từ chính xác và phù hợp với phong cách khoa học.
- Đặt sơ đồ và hình minh họa vào vị trí đúng, phù hợp với nội dung của mỗi phần văn bản.
- Liệt kê tất cả các tài liệu tham khảo đã sử dụng.
- Bổ sung các phụ lục vào cuối bài (nếu có).
* Sửa chữa, hoàn thiện:
So sánh với đề cương đã lập, tự kiểm tra bài viết theo các tiêu chí sau:
- Đảm bảo diễn đạt rõ ràng các quan điểm, phát hiện về truyện Cổ dân gian.
- Tuân thủ các quy định về trích dẫn và ghi chú nguồn tài liệu.
- Đảm bảo sử dụng từ ngữ chính xác, xâu chuỗi câu văn chính xác và viết đúng chính tả.
b. Nghiên cứu một bài hoặc một chùm ca dao
* Chuẩn bị
- Kiểm tra lại hồ sơ tài liệu để hiểu rõ về thông tin đã thu thập.
- Kiểm tra lại văn bản tác phẩm.
- Xác định các tài liệu cần trích dẫn, diễn giải hoặc tóm tắt.
* Tìm ý, lập kế hoạch
Tìm ý
Để tìm ý cho báo cáo nghiên cứu về một bài hoặc một chùm bài ca dao, có thể đặt ra một số câu hỏi sau:
- Bài ca, chùm bài ca được chọn nghiên cứu có ý nghĩa như thế nào trong văn hóa tinh thần của người dân xưa? Có thể phân loại chúng như thế nào? (dựa trên các tiêu chí: chủ đề, hình tượng, ngôn từ…)
- Có những nghiên cứu nào đã được tiến hành về bài ca, chùm bài ca đó? Những khía cạnh nào đã được khám phá sâu, những khía cạnh khác cần tiếp tục được nghiên cứu?
- Bối cảnh biểu diễn của bài ca, chùm bài ca dao này có thể được miêu tả như thế nào? Nếu không xác định được bối cảnh biểu diễn, việc đánh giá về bài ca, chùm bài ca dao sẽ gặp những khó khăn gì?
- Nhân vật trữ tình trong bài ca, chùm bài ca dao có những đặc điểm gì đặc biệt?
- Thời gian, không gian trong bài ca, chùm bài ca dao có những đặc điểm gì đặc biệt?
- Các đặc trưng nghệ thuật của thể loại ca dao có được thể hiện rõ trong bài ca, chùm bài ca dao này không?
Lập kế hoạch
Dựa vào các tài liệu đã chuẩn bị và thông tin thu thập ở phần trước, lập kế hoạch chi tiết cho các phần của bài nghiên cứu về tác phẩm ca dao:
Đặt vấn đề:
- Đưa ra lý do lựa chọn bài ca dao.
- Trình bày nguồn gốc của bài ca dao.
Giải quyết vấn đề:
- Giới thiệu các phiên bản khác nhau, chỉ ra các điểm khác biệt và giải thích nguyên nhân.
- Trình bày quan điểm của cộng đồng nghiên cứu.
- Trình bày ý kiến cá nhân khi phân tích bài ca dao, có thể bao gồm cả sự đồng cảm, chia sẻ hoặc bổ sung.
- Đưa ra nhận xét và đánh giá.
Kết luận:
- Xác nhận ý nghĩa của bài ca dao.
- Đề xuất các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.
Tài liệu tham khảo:
Nêu danh sách các tài liệu đã tham khảo hoặc được trích dẫn trong quá trình viết bài nghiên cứu.
* Viết:
- Triển khai các ý đã được hình thành từ đề cương thành các đoạn văn, sắp xếp chúng theo trình tự và kết nối thành bài viết.
- Lựa chọn cách diễn đạt phù hợp.
- Sắp xếp các sơ đồ, hình minh họa vào vị trí chính xác, phù hợp với nội dung của mỗi phần viết.
- Liệt kê tất cả các tài liệu tham khảo.
* Sửa chữa và hoàn thiện
So sánh với đề cương đã được xây dựng, tự kiểm tra bài viết theo các tiêu chí sau:
- Bảo đảm trình bày rõ ràng các ý kiến, phát hiện về bài ca dao.
- Công cụ theo dõi các quy định về trích dẫn và chú thích nguồn tài liệu.
- Đảm bảo sử dụng từ ngữ chính xác, đặt câu một cách chính xác và viết đúng chính tả.
* Phân tích bài viết tham khảo:
Về câu ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”
- Trình bày và giới thiệu các phiên bản:
Phiên bản 1:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, hoa trắng xen nhị vàng
Nhị vàng, hoa trắng, lá xanh
Gần bùn mà không hôi tanh mùi bùn.
Phiên bản 2:
Đố ai sánh kịp sen được
Cánh đỏ bao quanh, giữa xen nhị vàng
Nhị càng, hoa thấm, lá xanh
Nguồn nước sạch mà không có vị khó chịu của nước lã.
Câu 1 (trang 24 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 – Kết nối): Hiện thị về màu sắc trong bài văn đã được thể hiện ra sao qua những nhận định ban đầu này?
Trả lời:
Màu sắc trong bài văn đã được mô tả đa dạng và phong phú thông qua những nhận định ban đầu về các phiên bản khác nhau của bài ca dao.
Câu 2 (trang 25 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 – Kết nối): Trong quá trình nghiên cứu ca dao, việc so sánh các phiên bản khác nhau mang ý nghĩa gì?
Trả lời:
So sánh các phiên bản khác nhau mang ý nghĩa như sau:
- Phản ánh sự chú ý của cộng đồng đối với di sản văn hóa dân gian của dân tộc.
- Thể hiện sự phong phú và đa dạng của ngôn ngữ tiếng Việt.
- Thể hiện sự giàu có và đa dạng của một bài ca dao ngắn, cũng như vẻ đẹp tuyệt vời của tự nhiên, không giới hạn bởi những từ ngữ để diễn đạt.
- …
Câu 3 (trang 26 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 – Kết nối): Ý nghĩa của việc thảo luận với các ý kiến đánh giá khác về đối tượng nghiên cứu là gì?
Trả lời:
- Việc thảo luận với các ý kiến đánh giá khác về đối tượng nghiên cứu mang ý nghĩa như sau:
+ Tạo sự hấp dẫn và thú vị cho quá trình nghiên cứu.
+ Việc nghiên cứu và đưa ra kết quả/câu trả lời cho những ý kiến đánh giá giúp tăng ý nghĩa và đem lại kết quả thực tế cho quá trình nghiên cứu.
+…
Câu 4 (trang 28 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 – Kết nối): Đặt bài ca dao vào các tương quan khác nhau có thể giúp tác giả khám phá điều gì trong tác phẩm?
Trả lời:
Đặt bài ca dao vào các tương quan khác nhau có thể giúp tác giả khám phá điều sau trong tác phẩm:
+ Giúp người đọc nhìn nhận tác phẩm từ nhiều góc độ khác nhau.
+ Khám phá ra nhiều ý nghĩa và cách thức sáng tạo của tác phẩm.
+ Hiểu rõ hơn về ý nghĩa và nội dung của tác phẩm.
+…
Câu 5 (trang 28 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 10 – Kết nối): Tính chất nghiên cứu của bài viết đã được thể hiện như thế nào qua sự đánh giá tổng hợp về giá trị của tác phẩm?
Trả lời:
Tính chất nghiên cứu của bài viết đã được thể hiện qua sự đánh giá tổng hợp về giá trị của tác phẩm như sau:
+ Về nội dung và ý nghĩa biểu tượng của tác phẩm: phản ánh chân thực dưới hình thức biểu đạt sáng tạo và làm đẹp cuộc sống và bản ngã của con người.
+ Về cấu trúc: sử dụng kết hợp của hai lối cấu trúc truyền thống với các mức độ khác nhau.
+ Về thủ pháp nghệ thuật: sử dụng biện pháp ẩn dụ nghệ thuật để làm nổi bật cấu trúc hình dáng của đối tượng.
2. Nghiên cứu một loại hình tượng hoặc một loại chi tiết trong văn học dân gian.
a. Nghiên cứu một loại hình tượng nhân vật trong truyện cổ dân gian.
* Chuẩn bị:
Kiểm tra lại tài liệu để hiểu rõ tổng quan:
- Loại hình tượng được tập trung chú ý.
- Xác định chính xác tên của đề tài nghiên cứu.
- Các văn bản chứa loại hình tượng bạn muốn nghiên cứu.
- Các nghiên cứu có liên quan, ghi chú vào các phần cần trích dẫn.
Đề tài tham khảo: Thánh Gióng và Phù Đổng Thiên Vương
* Tìm ý, lập đề cương:
Tìm ý:
Để hiểu rõ các đặc điểm và ý nghĩa của hình tượng nhân vật, hãy đặt ra những câu hỏi sau:
- Có những nhân vật thuộc loại hình tượng nào sẽ được thảo luận trong nghiên cứu? - Tại sao có thể xác định được tên loại hình tượng nhân vật như vậy?
- Trong các tài liệu nghiên cứu đã thu thập, bạn có thể trích dẫn những quan điểm nào? Quan điểm nào bạn muốn thảo luận sâu hơn?
- Những điểm tương đồng giữa các nhân vật là gì?
- Mặc dù thuộc cùng một loại hình tượng nhân vật, nhưng trong mỗi tác phẩm cụ thể, các nhân vật có những đặc điểm khác nhau. Đó là những đặc điểm gì?
- Những đặc điểm của loại nhân vật đó mang ý nghĩa gì?
- Số phận của nhân vật biểu lộ ý nghĩa gì?
- Loại hình tượng nhân vật này khiến bạn nghĩ đến điều gì?
- Hình tượng nhân vật này đã được tái hiện trong các tác phẩm sân khấu, điện ảnh, và văn học như thế nào?
Lập đề cương:
Dựa vào tài liệu đã chuẩn bị và các ý đã tìm hiểu ở phần trước, bạn hãy lập đề cương chi tiết cho các phần của bài nghiên cứu:
- Đặt vấn đề:
+ Giải thích lý do chọn loại nhân vật.
+ Thảo luận về tên gọi (nếu bạn tự đặt tên cho loại nhân vật).
+ Liệt kê các nhân vật cùng loại (kèm tên tác phẩm).
- Giải quyết vấn đề:
+ Trình bày ý kiến của cộng đồng nghiên cứu (phân tích, trích dẫn).
+ Phân tích đặc điểm của hình tượng nhân vật.
+ Phân tích ý nghĩa của hình tượng nhân vật.
- Nhận xét, đánh giá sự sống động của hình tượng trong thời đại hiện nay.
- Kết luận:
+ Xác nhận giá trị độc đáo của hình tượng.
+ Đề xuất những hướng nghiên cứu tiếp theo.
- Tài liệu tham khảo:
Liệt kê các tài liệu đã tham khảo trong quá trình viết bài nghiên cứu hoặc được trích dẫn.
Dàn ý, đề cương tham khảo:
- Đặt vấn đề:
+ Đây là nhân vật điển hình cho thể loại nhân vật dũng cảm.
+ Danh sách các nhân vật cùng loại như: Sơn Tinh – Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh;….
- Giải quyết vấn đề:
+ Đặc điểm của nhân vật Thánh Gióng:
Thánh Gióng ra đời kỳ diệu: mẹ Gióng mang thai 12 tháng mới sinh cậu bé; 3 tuổi chưa biết nói, chưa biết cười, chưa biết đi, nằm đâu là nằm đó.
Thánh Gióng khao khát đánh giặc và trưởng thành kỳ diệu: chỉ cần mặc áo, vươn vai một cái đã trở thành một anh hùng to lớn, oai vệ, mạnh mẽ; Đối đầu với hàng trăm hàng nghìn người, sự đối lập này tạo ra sự vĩ đại, phi thường của Thánh Gióng.
+ Ý nghĩa của nhân vật: thể hiện lòng yêu nước, quyết tâm chống lại kẻ thù ngoại xâm, sức mạnh phi thường và sự đoàn kết vĩ đại của dân tộc. Đồng thời, Thánh Gióng còn biểu hiện niềm tin, khát khao về một anh hùng hoàn hảo, là điều mơ ước của nhân dân về một cuộc sống yên bình, dưới sự bảo vệ của thánh linh.
+ Nhận xét, đánh giá: đến ngày nay, người ta vẫn tổ chức lễ hội thờ Thánh Gióng vào mỗi dịp 8-9/4 âm lịch.
* Viết:
- Tiến hành các ý đã đề cương thành đoạn văn, sắp xếp chúng theo trình tự hợp lý và liên kết thành bài nghiên cứu hoàn chỉnh.
- Sử dụng cách diễn đạt phù hợp với từng phần, - Trích dẫn chính xác và chú thích nguồn đúng quy định. - Kết hợp hình ảnh, sơ đồ, bảng biểu để minh chứng. - Lập danh mục tài liệu tham khảo đúng quy định. - Trình bày phụ lục (nếu có).
Bài viết tham khảo:
Thánh Gióng và Phù Đổng Thiên Vương
Thánh Gióng - một trong những truyền thuyết nổi tiếng của văn học dân gian Việt Nam. Câu chuyện diễn ra vào thời Hùng Vương thứ sáu, kể về cuộc chiến giữa Thánh Gióng và giặc Ân. Nhân vật Thánh Gióng là tâm điểm của tác phẩm.
Trong làng Gióng, ở thời Hùng Vương thứ sáu, có một cặp vợ chồng làm ăn cần cù và được coi là phúc đức nhưng mãi không có con. Một ngày, bà lão đi ra đồng và phát hiện một dấu chân khổng lồ, bà đặt chân mình lên dấu chân đó và bất ngờ mang thai.
Và sự kỳ diệu trong việc ra đời và lớn lên của Gióng được thể hiện qua các chi tiết:
1. Mười hai tháng sau đó, bà sinh được một đứa con trai. Đến ba tuổi mà vẫn không biết nói cũng không biết cười.
2. Khi giặc Ân xâm lược, nhà vua muốn tìm người dũng sĩ đánh giặc cứu nước. Một sứ giả đến làng Gióng, và lạ thay, cậu bé bỗng lên tiếng nói: “Mời sứ giả vào nhà”. Cậu bé hướng sứ giả về tâu với vua để nhận một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một bộ áo giáp sắt để đánh giặc.
Kể từ ngày đó, cậu bé phát triển nhanh chóng, không bao giờ no với bất kỳ loại thức ăn nào, cũng không bao giờ vừa với bất kỳ chiếc áo nào. Khi giặc xâm lược, cậu bé đã trở thành một tráng sĩ, đánh bại quân giặc khi sứ giả mang đến ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt.
Sau khi đánh bại giặc, cậu bé cởi bỏ áo giáp sắt, cưỡi ngựa bay lên trời. Vua nhớ đến công lao của Thánh Gióng và xây dựng đền thờ tại quê nhà.
Nhân vật Thánh Gióng được mô tả trong truyền thuyết là một anh hùng chống lại xâm lược ngoại bang. Hình ảnh của một con người mạnh mẽ, oai phong, đầy sức mạnh được thể hiện rõ. Gióng đúng với tiên đoán về một cuộc đời phi thường, trở thành biểu tượng cho sức mạnh của dân tộc Việt Nam.
Sự trở về của Thánh Gióng là biểu tượng của lòng tôn kính mà nhân dân dành cho một anh hùng có công với đất nước. Vua Hùng đã phong làm Phù Đổng Thiên Vương và xây đền thờ ở quê nhà, hiện nay là làng Phù Đổng, hay còn gọi là làng Gióng. Câu chuyện về những dấu tích còn lại ngày nay: những bụi tre ngà ở huyện Gia Bình, những vết chân ngựa thành những ao hồ liên tiếp, và ngựa thét ra lửa thiêu cháy làng Cháy… Tất cả cho thấy lòng tin bất diệt của nhân dân vào sức mạnh thần kỳ của dân tộc.
Hình ảnh nhân vật Thánh Gióng trong truyền thuyết mang nhiều ý nghĩa. Gióng là biểu tượng của vẻ đẹp anh hùng dân tộc, với trách nhiệm cứu nước cứu dân.
* Chỉnh sửa, hoàn thiện:
So sánh với đề cương đã tạo ra, tự kiểm tra bài viết theo các tiêu chí sau:
- Đảm bảo diễn đạt rõ ràng ý kiến, phát hiện về loại hình tượng trong truyện dân gian đã lựa chọn.
- Tuân thủ các quy định về trích dẫn và ghi chú nguồn tài liệu. - Đảm bảo sử dụng từ ngữ, câu văn chính xác và viết đúng chính tả.
b. Nghiên cứu một loại hình tượng trong thơ ca dân gian
* Chuẩn bị
Đọc lại tài liệu đã thu thập:
- Tổng hợp thông tin thu thập và yêu cầu, cách thức triển khai.
- Kiểm tra lại tên đề tài và điều chỉnh để phù hợp với nội dung nghiên cứu sắp thực hiện.
- Thu thập các bài ca dao có chứa hình tượng (hoặc những phiên bản gần gũi).
- Xem xét lại các công trình nghiên cứu liên quan, đánh dấu những phần có thể trích dẫn hoặc thảo luận.
Đề tài tham khảo: Hình tượng của “con cò” trong ca dao.
* Tìm ý, lập đề cương
Tìm ý:
Để định hình ý tưởng cho nghiên cứu một loại hình tượng trong thơ ca dân gian, làm sáng tỏ đặc điểm và ý nghĩa của hình tượng, bạn cần đặt ra các câu hỏi sau:
- Bạn đã tìm thấy bao nhiêu bài thơ chứa hình tượng đó? Những nhận xét có thể suy ra từ kết quả này là gì?
- Hình tượng đó mang những ý nghĩa nào (thực tế, biểu tượng,...)? Cần tạo bảng thống kê về vấn đề này như thế nào? Bạn đánh giá thế nào về bảng thống kê đó?
- Các công trình nghiên cứu đã bình luận, giải thích hình tượng đó như thế nào?
- Hình tượng đó đóng vai trò thế nào trong việc diễn tả cảm xúc trong từng bài thơ dân gian?
- Bạn cảm thấy thế nào về hình tượng đó?
- Hình tượng đó có được sử dụng trong văn học viết không? Bạn biết những trường hợp nào? Bạn nghĩ gì về điều này?
Viết đề cương:
Dựa vào các tài liệu đã sẵn có và những ý tưởng đã thu thập được ở phần trước, bạn hãy lập đề cương chi tiết cho các phần của bài viết:
- Đặt vấn đề:
+ Giải thích lý do chọn hình tượng đặc biệt, xuất hiện nhiều lần, khơi gợi những quan điểm, đánh giá đa dạng,...
+ Mô tả phạm vi nghiên cứu về các bài ca dao có chứa hình tượng.
- Giải quyết vấn đề:
+ Xác định tên gọi của hình tượng.
+ Đánh giá ý kiến của các nhà nghiên cứu (nhận định mở đầu, cần phản biện).
+ Thể hiện kết quả khảo sát, thống kê: tạo bảng thống kê để phân tích số liệu, nhận biết các loại hình tượng.
+ Phân tích ý nghĩa của hình tượng.
+ Đánh giá, phê phán sức sống của hình tượng được tái hiện trong thơ ca hiện đại.
- Kết luận:
+ Khẳng định giá trị đặc biệt của hình tượng.
+ Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo.
- Tài liệu tham khảo:
Nếu danh sách các tài liệu đã tham khảo trong quá trình viết bài nghiên cứu hoặc được trích dẫn.
Dàn ý, đề cương tham khảo:
- Đặt vấn đề:
+ Hình tượng con cò là biểu tượng nổi bật, thường xuất hiện trong ca dao dân ca.
- Giải quyết vấn đề:
+ Xác định tên gọi: Hình tượng con cò trong ca dao dân ca.
+ Ý nghĩa của hình tượng con cò: Trong ca dao, hình tượng con cò thường được dùng để miêu tả người phụ nữ, thể hiện sự vất vả, tần tảo của họ. Cánh cò mỏng manh, nhỏ bé, cần cù được coi như biểu tượng cho người phụ nữ Việt với tinh thần kiên trì, kiên nhẫn.
- Kết luận:
+ Hình ảnh con cò biểu tượng cho tình mẫu tử cao cả, không ngừng hi sinh.
+ Thể hiện lòng trân trọng và tôn kính đối với người phụ nữ chịu khó, hiền lành.
* Viết:
- Triển khai các ý từ đề cương thành đoạn văn, sắp xếp hợp lý và liên kết để hoàn thiện bài nghiên cứu.
- Sử dụng văn phong khoa học phù hợp để diễn đạt ý kiến một cách rõ ràng, chính xác.
Bài viết tham khảo:
Hình tượng con cò trong ca dao, dân ca
Trong thơ ca, hình ảnh, hình tượng thơ luôn đóng một vai trò quan trọng. Có những nhà thơ với biệt tài sử dụng hình ảnh thơ đã tạo nên những tác phẩm vô cùng đặc sắc.Và các tác giả dân gian là một trong số đó. Hình ảnh con cò là một trong những hình ảnh nổi bật của thơ ca, đặc biệt là ca dao xưa. Con còkhi là biểu tượng của người phụ nữ hết lòng vì gia đình khi lại là hình tượng cho những người nông dân chân lấm tay bùn, cần cù, một nắng hai sương. Đó cũng là lí do mà ta có thể nói rằng chính hình ảnh này được gợi ra từ những câu ca dao đến với tâm hồn tuổi ấu thơ một cách vô thức.
Con cò bay lả, bay la...Con cò bay bổng, bay cao...Những câu ca dao về hình ảnh con cò đã in đậm trong | tiềm thức của mỗi con người Việt Nam. Đây được coi như một hình ảnh tiêu biểu của ca dao xưa và là một | hình tượng đẹp. Nhắc đến hình ảnh con cò, người ta thường nhắc đến hình ảnh người nông dân. Nó cũng gợi cho ta sự liên tưởng đến hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam quanh năm chịu thương chịu khó, tần tảo lo cho gia đình. Hình ảnh con cò trong những câu hát ru tạo nên niềm cảm hứng sáng tạo bất tận cho các | tác giả văn học cũng như nhạc họa. Hình ảnh người bà, người mẹ, người chị ân cần, chu đáo, chăm sóc ta trong từng giấc ngủ đã in đậm trong tuổi thơ mỗi con người chúng ta. Từ khi còn thơ bé, nằm trong nôi, ta đã được lắng nghe những lời hát ru ngọt ngào của bà, của mẹ:
'Cái cò là cái cò con
Mẹ đi xúc tép, để con ở nhà”
Hay:
“Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay'
Những bài ca dao mượn hình ảnh con cò để nói về thân phận người phụ nữ, người nông dân xưa. Những lời hát ru đầy cảm xúc đem lại cho ta những rung cảm xót xa:
“Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non
Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng”
Hay như một bài ca dao vô cùng thân thuộc với tuổi thơ của nhiều người:
'Con Cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”
Bài ca dao thường mang âm điệu giản dị, nhưng đầy ý nghĩa để thể hiện sự kiên nhẫn, tinh tế của người phụ nữ Việt Nam. Trải qua khó khăn, gian khổ, thậm chí là những thách thức, nhưng người mẹ luôn ở bên con, bảo vệ và che chở. Tình yêu thương của mẹ được gợi nhớ từ hình ảnh con cò mẹ che chở con. Có lẽ trong cuộc đời mỗi người chơi chơi xổ sốu mang theo những lời ru, tiếng hát của mẹ. Đó là những kỷ niệm đáng nhớ, sâu sắc.
Hình ảnh con cò không chỉ xuất hiện trong ca dao mà còn trong thơ của nhiều nhà thơ đương đại. Tú Xương trong bài thơ “Thương vợ” thể hiện tình cảm trân trọng với người vợ chăm sóc gia đình:
“Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo seo mặt nước buổi đò đông”
Cùng những câu thơ ý nghĩa trong bài thơ “Con cò” của nhà thơ Chế Lan Viên:
'...Một con cò thôi
Con Cò mẹ hát
Cũng như quãng đời
Cánh cò vỗ qua nôi...'
“Hãy ngủ đi! Hãy ngủ đi!
Để cánh cò vẫy bay
Trong bóng dáng mây
Và hát vang quanh nôi...”
Dù con còn nhỏ hay đã trưởng thành, trái tim và tâm hồn con vẫn đầy yêu thương của mẹ. Những bài hát ru đưa con vào giấc ngủ, nơi con thấy ấm áp trong vòng tay của mẹ. Đó không chỉ là kỷ niệm riêng của tôi, mà còn là của mọi người. Hãy nhớ về quá khứ đẹp để thấy cuộc sống ý nghĩa hơn.
3. Khám phá một lễ hội dân gian
* Chuẩn bị:
- Xem xét lại hồ sơ tài liệu để hiểu rõ về đề tài và vấn đề nghiên cứu.
- Đảm bảo rằng tên đề tài phản ánh chính xác nội dung nghiên cứu sẽ thực hiện.
- Sử dụng kinh nghiệm và kiến thức cá nhân về lễ hội dân gian cũng như văn học dân gian liên quan.
- Kiểm tra lại các tài liệu liên quan và đánh dấu những phần cần trích dẫn.
* Thu thập ý kiến, lập kế hoạch:
Thu thập ý kiến:
Để thu thập ý kiến cho đề tài nghiên cứu về một lễ hội dân gian, bạn cần đặt ra một số câu hỏi sau:
- Lễ hội này làm sao bạn biết đến?
- Khi nào và ở đâu diễn ra lễ hội? Có những hoạt động chính nào?
- Ai là nhân vật quan trọng trong lễ hội?
- Các hoạt động trong lễ hội mang ý nghĩa gì?
- Để hiểu ý nghĩa đó, bạn đã tham khảo những nguồn tài liệu nào?
- Theo bạn, ý kiến nào có thể trích dẫn, tóm tắt được? Ý kiến nào vẫn gây ra sự nghi ngờ?
- Các chi tiết, hình ảnh, sự kiện nào trong tác phẩm văn học dân gian phản ánh lễ hội?
- Các chi tiết, hình ảnh, sự kiện đó có được tái hiện trong các thể loại nghệ thuật khác không? Nếu có, bạn hãy làm sáng tỏ những điểm tương đồng và khác biệt.
Soạn đề cương:
Dựa vào tài liệu đã chuẩn bị và các ý đã thu thập ở trên, bạn hãy soạn đề cương chi tiết cho các phần của bài viết:
- Đặt vấn đề:
+ Đề cập tên gọi và ý nghĩa của lễ hội trong đời sống tinh thần của cộng đồng.
+ Trình bày lí do mà bạn lựa chọn viết về lễ hội dân gian này.
- Giải quyết vấn đề:
+ Phân tích về lễ hội từ nhiều góc độ: Ý nghĩa của việc chọn thời gian và địa điểm.
+ Phân tích lý do tổ chức các hoạt động tín ngưỡng và giải trí.
+ Thẩm định về tác động của các tác phẩm văn học dân gian qua những hoạt động trong lễ hội.
+ Đánh giá, phân tích sâu sắc về mặt văn hóa - lịch sử của lễ hội và những giá trị sinh hoạt của người Việt được thể hiện thông qua lễ hội.
+ Đưa ra những gợi ý về việc tổ chức lễ hội.
- Kết luận: Đánh giá tổng quan về lễ hội, phân tích các bài học thu được từ nghiên cứu về lễ hội.
- Tài liệu tham khảo: Liệt kê danh sách các tài liệu đã tham khảo trong quá trình viết bài nghiên cứu hoặc được trích dẫn.
* Viết:
- Triển khai các ý đã đề ra trong đề cương thành từng đoạn văn, sắp xếp các đoạn văn theo trình tự logic và liên kết thành bài nghiên cứu hoàn chỉnh.
- Sử dụng phong cách diễn đạt phù hợp với tiêu chuẩn văn học khoa học.
- Trích dẫn tài liệu theo quy định.
* Chỉnh sửa, hoàn thiện:
Đối chiếu với đề cương đã lập, tự kiểm tra bài viết theo các tiêu chí sau:
- Bày tỏ rõ quan điểm, nhận định của bạn về lễ hội dân gian.
- Tuân thủ các quy định về trích dẫn và chú thích nguồn tài liệu.
- Sử dụng từ ngữ chính xác, câu văn rõ ràng và đúng chính tả.
* Phân tích bài viết tham khảo:
Hội Gióng và nghệ thuật biểu diễn anh hùng ca
- Đặt vấn đề: Hội Gióng tập trung tất cả sức mạnh nghệ thuật của cộng đồng thời xưa để miêu tả sức mạnh vĩ đại của anh hùng làng Gióng và trận chiến huyền thoại của dân làng chống quân Ân.
- Giải quyết vấn đề:
+ Ý nghĩa và thời điểm: Ghi nhớ và truyền lại cho thế hệ sau.
+ Lý do tổ chức các hoạt động tín ngưỡng và vui chơi: Tôn vinh Thánh Gióng và sự đấu tranh của nhân dân chống giặc xâm lược.
- Kết luận: Đưa ra đánh giá tổng quan về Hội Gióng và đề xuất hướng đi cho việc nghiên cứu lễ hội văn hóa dân gian.
II. THUYẾT TRÌNH VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Báo cáo nghiên cứu của bạn có thể được công bố trên các phương tiện truyền thông hoặc được trình bày trực tiếp tại các diễn đàn. Nếu thuyết trình kết quả nghiên cứu của mình, bạn cần chú ý những điểm sau:
1. Chuẩn bị
- Đọc lại báo cáo nghiên cứu đã viết, tóm tắt dưới dạng đề cương hoặc sơ đồ, đặc biệt chú ý những luận điểm, lý lẽ và bằng chứng quan trọng.
- Tạo sơ đồ mô tả các nội dung chính sẽ trình bày, chuẩn bị slide trình chiếu,...
- Chuẩn bị bảng biểu, hình ảnh, video minh họa,...
2. Trình bày
- Trình bày các nội dung cơ bản sau:
+ Tiêu đề báo cáo nghiên cứu đã hoàn thành.
+ Lý do chơi chơi xổ số tài nghiên cứu.
+ Mục tiêu, đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu đã áp dụng.
+ Quá trình thực hiện báo cáo nghiên cứu theo kế hoạch (tìm kiếm, tổng hợp, xử lý tài liệu, viết, chỉnh sửa và hoàn thiện).
+ Các kết quả nghiên cứu chính đã đạt được, bao gồm nhận định, đánh giá; các tài liệu mới thu thập được,...
+ Các đề xuất, gợi ý về hướng nghiên cứu tiếp theo.
- Sử dụng ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ một cách hợp lý.
- Chọn lựa phong cách phù hợp (kiên định, tự tin, thân thiện).
- Để tăng tính hấp dẫn của báo cáo kết quả nghiên cứu, có thể thực hiện một phần của tác phẩm nghiên cứu chính trong bài viết (hát dân ca, kể chuyện) hoặc trình chiếu một số đoạn video về lễ hội (nếu báo cáo nghiên cứu viết về lễ hội).
- Tích cực tương tác với người nghe và phản hồi một cách khách quan, tôn trọng sự đa dạng.
Tham khảo các bài giảng Chuyên đề Ngữ văn 10 - Chuyên đề 1: Hướng dẫn nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian - Mở rộng kiến thức hoặc tìm hiểu các tài liệu khác:
