Buzz
Dưới sự hướng dẫn của bài Cầu Hiền Chiếu trên trang 76, 77, 78, 79 của sách Ngữ Văn lớp 11 Liên kết tri thức, học sinh sẽ dễ dàng đối mặt với các câu hỏi và viết bài văn 11.
Khám phá bài Cầu Hiền Chiếu - Liên kết tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 76 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Có không ít câu chuyện thú vị về việc vua chúa hay lãnh đạo đất nước muốn chiêu mộ hiền tài ra gánh vác trọng trách quốc gia. Hãy chia sẻ một câu chuyện mà bạn biết?
Trả lời:
Trong triều đại của Vua Lê Thánh Tông, việc tuyển chọn những người có đức và có tài được coi là điều rất quan trọng, với nhiều biện pháp tiến bộ và tổ chức nghiêm ngặt.
Nhà vua đã thực hiện nhiều biện pháp quan trọng, như khích lệ học tập, tổ chức thi để tìm ra người có tài, đặt ra các quy định để tôn trọng và khuyến khích người có tài, và thi hành các chính sách khác nhau để tri ân và khuyến khích những người có công.
Câu hỏi 2 (trang 76 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Trong quá trình xây dựng quốc gia, việc trọng dụng nhân tài có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
Nhân tài đóng vai trò quan trọng, quyết định cho sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Cha ông ta đã coi nhân tài như là nguyên khí của quốc gia, và đã tổ chức các cuộc thi để tìm ra những tài năng cho đất nước.
- Mang lại lợi ích cho cả quốc gia.
- Nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ trong việc giải quyết các vấn đề khó khăn.
- Đóng góp vào sự phát triển toàn diện của đất nước và quê hương.
- ...
* Đọc văn bản
Gợi ý khi đọc văn bản
1. Phần 1 tóm tắt vấn đề gì?
Phần 1 tóm tắt sứ mệnh của những người tài năng.
2. Dự đoán: Sự trốn tránh việc đời của các nhà quý tộc sẽ ảnh hưởng đến gì ở phần 3?
Việc tránh xa cuộc sống của các nhà quý tộc sẽ được liên kết với mối quan hệ giữa người tài và thiên tử ở phần 3.
3. Đánh giá về logic được áp dụng.
Logic được sử dụng một cách tinh tế và thông minh để nhấn mạnh trách nhiệm của những người tài đối với quốc gia, đồng thời phản ánh nhân cách và phẩm chất của vua Quang Trung.
4. Mối liên hệ giữa logic được trình bày ở các phần trước và kế hoạch thực hiện được nêu ở phần 4 là gì?
Các logic được trình bày ở các phần trước: người tài phải được sử dụng bởi thiên tử, nếu không sử dụng sẽ là vi phạm luật trời; đưa ra bối cảnh của đất nước hiện tại làm nền tảng cho phần 4: người tài cần phục vụ hết mình cho triều đại mới.
5. Ý nghĩa của lời khuyên.
Lời khuyên có ý nghĩa: Thể hiện tầm nhìn xa trải và chiều sâu của vua Quang Trung trong việc xây dựng lại đất nước sau thời kỳ chia cắt: mở ra các con đường để những người tài có thể đóng góp cho đất nước. Chiến lược cầu hiền rất lớn, cách tiếp cận rất linh hoạt, và tinh thần của nhà vua là rất thành tâm và rộng lượng.
Sau khi đọc: Nội dung chính:
Văn bản là một tài liệu lịch sử quan trọng, phản ánh chính sách và hành động đúng đắn của vua Quang Trung. Qua bức thư này, ta có thể nhận thấy lòng nhân ái của vua đối với người tài và đất nước, cũng như đánh giá được phẩm chất cao đẹp của ông.
Gợi ý cho câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Cầu hiền chiếu được phát hành với mục tiêu và lý do gì?
Trả lời:
- Lý do: Do triều đại mới gặp phải nhiều vấn đề, cần sự giúp đỡ từ nhiều nhân tài.
- Mục tiêu: Kêu gọi tất cả các nhân tài khắp nơi, vượt qua những khó khăn, và đóng góp tất cả khả năng của họ để hỗ trợ vua trong công việc phục hưng đất nước.
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Văn bản này dành cho đối tượng nào trong xã hội tại thời điểm đó? Khi Ngô Thì Nhậm viết bức thư theo yêu cầu của vua Quang Trung, anh đối mặt với những thách thức gì trong việc thuyết phục những người này tham gia vào công việc quốc gia?
Đáp án:
- Văn bản dành cho đối tượng: Các quan viên lớn nhỏ và mọi tầng lớp dân chúng.
- Ngô Thì Nhậm phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc thuyết phục các đối tượng trên đảm nhận trách nhiệm quốc gia: đất nước hỗn loạn, sự bi quan của các nhà quý tộc, sự thờ ơ của một số sĩ phu và nhân tài không hợp tác với chính phủ Tây Sơn.
Câu 3 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Văn bản được chia thành bao nhiêu phần? Phân tích mối quan hệ giữa nội dung các phần.
Đáp án:
- Văn bản chia thành 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “sinh ra người hiền vậy”): Khẳng định vai trò của người hiền tài trong việc phục vụ thiên tử.
+ Phần 2 (tiếp theo đến “buổi ban đầu của trẫm hay sao”): Tình hình của đất nước và tầm quan trọng của những người tài đối với số phận quốc gia.
+ Phần 3 (phần còn lại): Chiến lược hiền chiếu của vua Quang Trung.
- Phần 1 đặt ra vấn đề, phần 2 giải quyết vấn đề, và phần 3 là kết luận.
Câu 4 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Nghệ thuật lập luận được thể hiện như thế nào thông qua việc sử dụng lý lẽ và bằng chứng, kết hợp với các yếu tố biểu cảm và giải thích?
Đáp án:
Nghệ thuật:
– Cách diễn đạt hùng biện.
– Lời văn ngắn gọn, súc tích, tư duy rõ ràng, lập luận chặt chẽ, kết hợp với cảm xúc chân thành và mãnh liệt, có sức thuyết phục về cả lý lẫn tình.
=>Ngô Thì Nhậm đã sử dụng những lập luận đầy đủ, sâu sắc và sắc bén để làm cho người hiền tài nhận ra trách nhiệm của mình đối với quốc gia, đồng thời phản ánh được nhân cách và phẩm chất của vua Quang Trung. Mặc dù mới lên ngôi, vua Quang Trung đã có chính sách hợp lý là trọng dụng người tài. Bài viết có cấu trúc hợp lý theo một trình tự logic, liên tục trình bày các ý kiến.
Câu 5 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Theo bạn, điều gì làm cho Cầu hiền chiếu có sức thuyết phục?
Đáp án:
Những yếu tố tạo nên sức thuyết phục của Cầu hiền chiếu:
- Người viết chú trọng đưa ra lập luận sắc bén, từ ngữ đầy tâm huyết và có sức thuyết phục để kêu gọi nhân tài đến giúp vua Quang Trung xây dựng và củng cố đất nước sau những thời kỳ nội chiến và bị xâm lược liên miên.
- Nhân cách và phẩm chất của vua Quang Trung được thể hiện qua bức thư.
- Bài văn có cấu trúc hợp lý theo một logic chặt chẽ, tuần tự trình bày các nội dung. Từ việc tổng quan vấn đề, giải quyết từng khía cạnh cụ thể của vấn đề và thể hiện lòng cầu hiền một cách cấp thiết là logic của bức thư.
Câu 6 (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Trong hoàn cảnh đặc biệt, tác giả đã truyền đạt lòng khát khao to lớn về đất nước ra sao?
Trả lời:
Năm 1788, sau khi vua Lê Chiêu Thống mời quân Thanh xâm lược đất nước, Nguyễn Huệ lên ngôi vua, tự xưng là Quang Trung và dẫn quân ra Bắc để đánh bại 20 vạn quân Thanh cùng với những kẻ phản quốc. Chiến thắng của Quang Trung khiến triều đình nhà Lê tan rã. Trước tình hình này, nhiều quan lại của triều Lê hoặc mang tư tưởng trung quân đã bỏ trốn hoặc ẩn nấp, thậm chí tự sát. Quang Trung giao cho Ngô Thì Nhậm viết bức thư kêu gọi những người tài đức ra giúp dân tộc.
Bức thư thể hiện rõ ý chí cầu hiền của vua trẻ, qua đó làm nổi bật tài năng viết văn của Ngô Thì Nhậm, người thay mặt vua Quang Trung kêu gọi nhân tài đến giúp đỡ dân tộc. Ông xứng đáng nhận được lòng tin của vua Quang Trung.
* Liên kết đọc - viết
Bài tập (trang 79 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) biểu đạt suy nghĩ của bạn về quan điểm: Người có tài năng cần phát huy tài năng của mình để góp phần cho cộng đồng.
Tham khảo đoạn văn
'Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho chúng ta
Mà hãy hỏi chúng ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay'
Câu hát đã gợi cho chúng ta nhiều suy ngẫm về việc: Người có tài cần phát huy tài năng của mình để đóng góp cho cộng đồng. Đối với thời đại hiện nay, sự đóng góp của những người tài là vô cùng quan trọng. Người có tài miệt mài học tập, rèn luyện để mang lại những thành tựu đáng tự hào, không ngừng khám phá, tìm tòi sáng tạo những điều mới góp phần vào việc xây dựng đất nước. Người tài giỏi không chỉ là những người đóng vai trò chính trong việc xây dựng và phát triển xã hội mà còn ảnh hưởng đến sự thịnh vượng và tiến bộ của quốc gia. Các nhà tài trích dẫn những kiến thức tiên tiến nhất vào cuộc sống và sản xuất. Họ mang đến những ý tưởng tích cực, không ngừng sáng tạo và hoài bão lớn lao giúp thúc đẩy tiến bộ của xã hội, phát triển kinh tế một cách bền vững. Sự đóng góp của họ là không nhỏ, góp phần vào sự phát triển của đất nước, góp phần vào quá trình hòa nhập và phát triển quốc tế.
