Sau 48 năm từ khi thành lập và trải qua nhiều biến động, Apple vẫn giữ nguyên triết lý từ ngày đầu tiên như thế nào?

Apple của năm 1976 hoàn toàn khác biệt so với tập đoàn khổng lồ ngày nay.

Những quyết định quan trọng ban đầu của Steve Jobs và Steve Wozniak vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến công ty cho đến hiện tại.

Vào năm 2021, Tim Cook đã kỷ niệm 45 năm thành lập Apple bằng một dòng tweet đặc biệt về Steve Jobs, người bạn và đồng sáng lập của ông.

Kỷ niệm 45 năm thành lập Apple, Tim Cook đã trích dẫn lời của Steve Jobs: 'Cho đến nay, đây vẫn là một cuộc hành trình tuyệt vời, nhưng chúng ta vẫn chỉ mới bắt đầu'.

Là CEO nổi tiếng ngày nay, Tim Cook gia nhập Apple vào năm 1998 để hỗ trợ quá trình sản xuất và phân phối. Lúc đó, công ty chỉ mới 22 tuổi và đang trong quá trình hồi sinh dưới sự lãnh đạo của Jobs. Mặc dù đã vượt qua những thử thách khó khăn nhất, Apple vẫn còn xa với hình ảnh mạnh mẽ hiện tại.

Ba bước quan trọng trong lịch sử của Apple

Ở thời điểm hiện tại, Apple đang trải qua bước ngoặt thứ ba quan trọng của mình, đó là thành công rực rỡ. Trong quá khứ, Apple đã trải qua hai bước ngoặt quan trọng: sự khởi đầu đầy hứng thú trong những năm 1970 và sự hỗn loạn vào những năm 1990 trước khi cuối cùng trở thành biểu tượng của thành công. Apple hiện được biết đến như một tập đoàn toàn cầu có giá trị hàng nghìn tỷ USD, nhưng mọi thứ bắt đầu từ một gara khiêm tốn.

Tuy nhiên, việc thành lập công ty không phải là một quyết định dễ dàng. Vào giữa những năm 1970, Steve Wozniak đã tạo ra bản thiết kế cho chiếc máy tính Apple I, và đồng nghiệp của ông, Steve Jobs, đã có ý định kinh doanh. Ban đầu, Woz muốn tặng máy tính cho bất kỳ ai quan tâm, nhưng Jobs không đồng ý. Steve Jobs, người có khát vọng kinh doanh lớn, cũng chưa nghĩ đến việc thành lập công ty.

Thay vì điều đó, điều mà cả hai Steve muốn làm đầu tiên là bán ý tưởng của họ cho các công ty mà họ đã hoặc đang làm việc. Ví dụ, Woz làm việc tại Hewlett-Packard và đã cố gắng thuyết phục các kỹ sư cấp cao xem xét thiết kế của mình để HP mua chúng.

Các kỹ sư HP công nhận rằng thiết kế khả thi và có thể sản xuất với chi phí thấp, nhưng họ không chấp nhận ý tưởng đó. Tầm nhìn của Wozniak không khớp với những gì các kỹ sư HP nghĩ về một sản phẩm mang thương hiệu Hewlett-Packard.

Công ty cũ của Steve Jobs, Atari, cũng từ chối ý tưởng của ông, thậm chí từ chối cả thiết bị Apple II. Tuy nhiên, Atari đã giúp Jobs tiếp cận với các nhà đầu tư mạo hiểm, mở ra con đường để ông thành lập công ty.

Sau sự kiện này, bộ ba sáng lập chính của Apple chính thức hình thành cùng với một kỹ sư khác từ Atari là Ron Wayne. Ông đã thiết kế logo Apple ban đầu với sự tinh tế, nhưng rời khỏi Apple trước khi nó thành công.

Ba nhà sáng lập của Apple đã chính thức thành lập công ty vào ngày 1 tháng 4 năm 1976 và Ron Wayne rời bỏ chỉ sau 12 ngày. Ông đã được đề nghị 10% cổ phần của Apple, nhưng quyết định bán nó cho Steve với giá 800 USD.

Năm 1977, doanh nhân giàu kinh nghiệm Mark Markkula tham gia như một nhà đầu tư. Dưới sự lãnh đạo của Markkula, Apple đã mua lại cả ba đối tác ban đầu với tổng giá là 5.308,96 USD. Wayne nhận được một phần ba số tiền đó mặc dù đã rời đi vì lý do pháp lý.

Ngày nay, mọi người cảm thấy tiếc nuối cho Ron Wayne vì quyết định rời bỏ sớm, nhưng vào thời điểm đó, ông đã được trả một khoản tiền lớn và có lẽ đúng khi ông quyết định rời khỏi một công ty không chắc chắn về tương lai. Wayne cũng tuyên bố vào năm 2013 rằng ông không hối tiếc về quyết định của mình.

'Tôi cảm thấy may mắn khi đóng góp vào một phần trong lịch sử', Wayne nói, 'và việc thành lập của Apple thực sự là một bước ngoặt trong lịch sử, dù tất nhiên vào thời điểm đó, không ai có thể biết điều đó'.

Thành tựu đầu tiên của Apple

Trong khoảng thời gian sau khi Ron Wayne rời khỏi và trước khi Markkula biến Apple thành một doanh nghiệp trưởng thành, Apple đã đạt được thành tựu đầu tiên: bán được 50 máy tính Apple-I.

Ngày nay, Apple có quản lý chuỗi cung ứng rất tốt, nhưng năm 1976 là lúc họ học được giá trị của quản lý tài chính. Đây là lần đầu tiên Steve Jobs nghe về khái niệm thanh toán trong vòng 30 ngày, thời hạn để thanh toán cho nhà cung cấp của mình.

Jobs đã giới thiệu Apple-I cho Paul Terrell, người điều hành Byte Shop rất thành công vào thời điểm đó. Trong khi Jobs muốn bán bo mạch chủ và bộ công cụ để những người yêu thích tự chế tạo máy tính, Terrell lại muốn bán các thiết bị đã được lắp ráp sẵn.

Còn về phần Markkula, ngoài việc tái cơ cấu hoạt động kinh doanh, ông còn đóng góp vào một khía cạnh mà trong nhiều thập kỷ sau đó, vẫn là một phần không thể thiếu của Apple. Ông đề xuất ba triết lý cho công ty:

Đồng cảm: Chúng ta cần thực sự hiểu nhu cầu của khách hàng hơn bất kỳ công ty nào khác.

Tập trung: Để thực hiện những việc mà chúng ta đã quyết định làm, chúng ta cần loại bỏ tất cả các cơ hội không quan trọng.

Đánh giá: Mọi người sẽ đánh giá một cuốn sách dựa trên bìa của nó. Dù chúng ta có sản phẩm tốt nhất, chất lượng cao nhất, phần mềm hữu ích nhất, v.v...; nếu chúng ta trình bày chúng một cách cẩu thả, chúng sẽ bị coi là cẩu thả; nếu chúng ta trình bày chúng một cách sáng tạo, chuyên nghiệp, chúng ta sẽ được đánh giá cao.

Steve Jobs sau này giải thích với người viết tiểu sử Walter Isaacson về quan điểm của Markkula, rằng tiền không nên là mục tiêu. Rõ ràng mọi công ty cần tiền, nhưng nếu tiền là lựa chọn đầu tiên mà công ty nghĩ đến thì công ty sẽ gặp khó khăn. Trong khi đó, nếu tạo ra 'điều gì đó mà bản thân tin tưởng' và tập trung vào việc 'xây dựng một công ty bền vững' thì tiền sẽ tự nhiên theo sau.

'Triết lý tiếp thị của Apple' của Markkula cực kỳ đơn giản. Văn bản dài một trang viết ngày 3/1/1977 chỉ có hai chỉ thị ngắn gọn là hiểu rõ nhu cầu của khách hàng và tập trung vào một vài sản phẩm cụ thể thay vì phân tán. Sau đó kết thúc bằng một đoạn văn nói về việc truyền đạt sản phẩm Apple tới khách hàng của mình.

Cho đến ngày nay, Apple nổi tiếng với cách giới thiệu sản phẩm của mình và bao bì được thiết kế tỉ mỉ ra sao. Ngày nay, điều đó vẫn là một phần quan trọng xây dựng thương hiệu Apple.

Những triết lý thiết kế bao bì đã được hình thành từ những ngày đầu tiên của công ty. Khi đó, chúng là một tuyên bố sứ mệnh và bây giờ, chúng trở thành một 'phòng thiết kế' nơi các hộp được thiết kế và kiểm tra.

Ngày nay, cam kết nâng cao bao bì sản phẩm đã trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Apple hiện đã cam kết loại bỏ tất cả bao bì nhựa vào cuối năm 2025, chính xác vào dịp kỷ niệm 50 năm thành lập công ty.