Dàn ý
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả Nam Cao
- Giới thiệu tác phẩm Chí Phèo
- Đưa ra vấn đề
2. Thân bài:
* Những lần Chí Phèo đến nhà Bá Kiến:
- Lần thứ nhất: Sau khi về làng một ngày, Chí Phèo say rượu và đến thẳng nhà Bá Kiến, gọi hắn ra mắng. Bá Kiến sử dụng lời nói êm đềm và tiền bạc để quyến rũ, mua chuộc, biến Chí Phèo thành một tay sai của hắn. Như vậy, Chí Phèo không chỉ không trả được mối thù mà còn bị ràng buộc, thao túng bởi Bá Kiến.
- Lần thứ hai: Chán nản với cuộc sống cô đơn, bất hạnh, Chí Phèo lại đến nhờ Bá Kiến để xin được đi vào tù. Bá Kiến nhận ra điểm yếu của Chí Phèo nên dùng tiền và thú vật để lôi kéo Chí Phèo tham gia vào kế hoạch của hắn, tiêu diệt các phe phái đối lập trong làng. Mặc dù mối thù vẫn còn nhưng Chí Phèo lại bị mua chuộc, tiếp tục rơi vào vòng xoáy âm mưu của Bá Kiến.
- Lần thứ ba: Tình cảm ngắn ngủi với Thị Nở đã làm bừng tỉnh lòng nhân từ của Chí Phèo. Hắn khao khát được yêu thương, được sống. Bị bỏ rơi và bắt nạt, Chí Phèo cảm thấy thất vọng và tức giận, tìm đến nhà Bá Kiến với ý định sát hại hắn. Mối thù cuối cùng đã được trả giá bằng chính mạng sống của Chí Phèo. Cuộc đời bi kịch của Chí Phèo đã đạt đến đỉnh điểm. Điều này là điều tất yếu trong hoàn cảnh đó.
3. Kết bài:
+ Giá trị hiện thực của tác phẩm:
- Phản ánh thực tế về xã hội thực dân, phong kiến đầy áp bức, không công bằng, đã cướp đi nhân phẩm và chà đạp lên quyền sống của con người.
+ Giá trị nhân văn của tác phẩm:
- Tác phẩm là tiếng kêu cứu, là chuông reo cảnh tỉnh hãy giải cứu con người.
Mẫu văn
Trong tác phẩm Chí Phèo, sự đối đầu giữa hai nhân vật Bá Kiến và Chí Phèo là điểm nổi bật. Bá Kiến đại diện cho giai cấp thống trị, trong khi Chí Phèo là biểu tượng của tầng lớp nông dân bị tha hóa về mặt nhân cách. Cần nhấn mạnh rằng sự tha hóa của Chí không phải là bẩm sinh mà là kết quả của sự tác động và phát triển trong một xã hội thối nát và thiếu nhân đạo. Trước đây, Chí là một người lương thiện, làm canh điền cho nhà cụ Bá, nhưng sau đó bị Bá Kiến đẩy vào tù. Cuộc sống trong tù đã thay đổi hoàn toàn con người của Chí, từ một người hiền lành trở thành một kẻ liều lĩnh, một con quỷ trong làng Vũ Đại, bị tha hóa về mặt nhân cách. Và trong lòng Chí, có một mối thu không thể xóa nhòa, nếu đặt mốc thời gian từ khi Chí ra tù, có thể nói rằng Chí đã ba lần tìm gặp kẻ thù của mình là Bá Kiến. Ba lần này diễn ra trong ba tình huống khác nhau, với ba động cơ khác nhau.
Lần thứ nhất, khi Chí mới ra tù, trong cơn say rượu, anh ta đã đến nhà Bá Kiến và chửi mắng. Đó là hành động của một kẻ say rượu, nhưng cũng là sự thể hiện của sự căm thù mà Chí đã tích tụ trong suốt thời gian ở tù. Những năm ngồi tù đã giúp Chí suy nghĩ và chuẩn bị trước khi quyết định hành động. Vì vậy, khi rời khỏi tù, Chí đã nảy sinh ý định trả thù. Hành động của Chí hoàn toàn bất ngờ và liều lĩnh. Dù gần như ngây thơ, bản chất của Chí vẫn là một người nông dân thật thà. Vì vậy, việc thất bại của Chí trước sự thông minh của Bá Kiến là điều dễ hiểu. Bá Kiến là một kẻ tinh quái, nên việc đối phó với Chí không khó khăn. Chí đã thất bại trước những lời nịnh nọt và những ăn mòn từ Bá Kiến. Từ một kẻ đi hỏi tội, Chí đã trở thành kẻ bị vu oan, trong khi kẻ gây ra tội ác lại được coi là một người tốt.
Lần thứ hai, vẫn trong tình trạng say rượu, Chí đã đến nhà Bá Kiến để xin được vào tù. Điều này có vẻ phi lý, nhưng lại phản ánh đúng tình hình của Chí. Không có gì để sống, không có nơi ăn, không có mảnh đất nào. Tình trạng của Chí phần nào là hình ảnh của xã hội lúc đó, nơi những người mất hướng, lạc lối, bị cuốn vào vũng bùn của tội lỗi. Chí sau khi ra khỏi tù lại không tìm được công việc, và vì thế lại bị đẩy vào tình cảnh khó khăn. Khi Chí nói với Bá Kiến rằng 'Tù đời sống tốt lắm, còn ra đời sống như củi khô', điều đó có thể là sự thật. Nhưng nếu suy nghĩ sâu hơn, ta mới thấy được điều đó không phản ánh đúng bản chất của nhà tù. Nếu mục đích của nhà tù là cải tạo con người, trả con người về xã hội với tâm hồn lương thiện, thì nhà tù đã làm ngược lại. Nó biến những người lương thiện thành những kẻ lưu manh. Lời nói của Huy-gô 'Khi chưa vào tù, anh là một cành cây tươi, khi ra tù, anh là một cây củi khô' đúng với Chí Phèo. Chí lại thất bại trước sự khôn ngoan của Bá Kiến. Bá Kiến đã sử dụng Chí để thực hiện âm mưu của mình.
Lần thứ ba, Chí đến gặp Bá Kiến với tâm trạng khác. Sau khi bị Thị Nở từ chối, Chí rơi vào tuyệt vọng. Trong tâm trí, Chí muốn làm lại từ đầu, sống một cuộc sống lương thiện. Nhưng xã hội đã phản bội sự hối lỗi của một tội đồ, tình thương đã kết thúc, và xã hội đã từ chối Chí. Chí nhận ra rằng ông không thể tìm thấy hạnh phúc trong cuộc đời này. Với sự tỉnh táo nhất trong suốt cuộc đời, Chí nhận ra chân lí cuộc sống. Mặc dù là muộn màng, nhưng với Chí, sự khám phá này quý báu. Chí quyết định giữ chặt lấy nó. Trong lần gặp gỡ này, Chí đã thay đổi hoàn toàn, khiến cho Bá Kiến không ngờ. Bá Kiến thất bại trước sự thay đổi này. Với tư thế tự tin, Chí tuyên bố: 'Tôi muốn làm người lương thiện'. Ngôn từ của Chí ngày càng trở nên triết lí: 'Ai cho tôi lương thiện? Tôi không thể trở thành một người lương thiện.' Lời cuối cùng của Chí thể hiện sự đau đớn và khát vọng. Đó là tiếng kêu của một con người, một số phận bị bóp méo. Đó là tiếng kêu gọi sự quan tâm đến số phận của những kẻ bất hạnh, kêu gọi sự bảo vệ nhân phẩm con người.
Tác phẩm Chí Phèo đã để lại nhiều suy tư và tranh cãi. Nó phản ánh thành công cuộc sống ở nông thôn Việt Nam trong thời kỳ 1930-1945, với sự xung đột giữa những kẻ ác bá và những người nông dân bị tha hóa. Những mâu thuẫn này thể hiện sự xấu xa và thối nát của xã hội. Bức tranh nông thôn Việt Nam xuất hiện mới xơ xác và tiêu cực. Nó cho thấy sự bất công và tệ nạn trong xã hội, cũng như lòng nhân đạo và tình cảm của những kẻ bị bóp méo bởi xã hội. Có thể nói, Chí Phèo là biểu tượng của sự tha hóa về mặt nhân cách, và qua đó, tác giả gợi lên sự phản kháng và lòng nhân đạo của con người. Cuối cùng, tiếng kêu của Chí Phèo là tiếng kêu gọi sự quan tâm đến nhân phẩm con người và lòng nhân đạo.
Tác phẩm đã mô tả một cách gián tiếp xã hội nhớp nháp và bẩn thỉu, không có lòng nhân đạo. Đó là nơi sinh sản và nuôi dưỡng những người như Chí Phèo. Những người sống trong xã hội đó giống như sống trong một cái giếng cạn. Khi Chí Phèo chết, có lẽ sẽ có một Chí Phèo mới ra đời. Điều cuối cùng của tác phẩm là miêu tả Thị Nở, và qua đó, ngụ ý về một cuộc sống mới.
Có người cho rằng đây là kết thúc bi quan. Nhưng ta cũng có thể hiểu rằng Nam Cao muốn kêu gọi chúng ta cứu lấy những 'Chí Phèo' của xã hội, phá hủy những cái giếng cũ để con người có thể sống trong sạch sẽ và cao đẹp hơn.