Sâu phá hoại thân cây

Sâu đục thân hay sâu đục cành là tên gọi chung cho các loại côn trùng hoặc nhện ký sinh trên thân và cành cây. Những loại sâu này thường gây thiệt hại lớn cho nông nghiệp, đặc biệt là đối với cây lương thực, cây công nghiệp và cây ăn trái.

Tác động

Sâu non khoan lỗ vào thân cây, tạo ra các đường hầm ngày càng lớn theo sự phát triển của chúng, gây hủy hoại phần giác gỗ. Cành bị sâu đục sẽ khô héo và chết. Sâu đục thân có thể phá hoại cây từ 2 đến 10 năm tuổi. Trong suốt quá trình sinh trưởng, sâu đục thân có thể gây hại cho ngô, từ thân, lá đến bắp. Khi cây còn nhỏ, sâu có thể đục vào nõn và làm chết điểm sinh trưởng. Khi cây lớn, sâu đục vào thân gây cản trở việc vận chuyển chất dinh dưỡng, làm cây dễ gãy khi gặp gió bão. Khi cây trổ cờ, sâu có thể đục vào cờ gây gãy cờ, đục vào bắp gây thối bắp, thường gây triệu chứng nõn héo trong giai đoạn đẻ nhánh và bông bạc trong giai đoạn đòng trỗ.

Các loài phổ biến

• Sâu đục thân cành (Chelidonium argentatum, Nađezhiella cantorri, Anoplophora sp): Trưởng thành của loài sâu này có màu vàng nhạt với chấm đen rõ ràng ở giữa cánh trước. Chúng rất thích ánh sáng đèn và sống từ 3-5 ngày. Chúng hoạt động mạnh vào ban đêm.
• Sâu đục thân bướm hai chấm (Scirpophaga incertulas): Gây hại cho lúa trong toàn bộ thời gian sinh trưởng, kể cả giai đoạn mạ. Chúng ưa thích điều kiện ấm, nóng và ẩm ướt, nên thường gây hại ở miền Nam và miền Trung trong tất cả các vụ lúa. Ở miền Bắc, vào mùa đông rét đậm và mùa khô hạn, chúng phát sinh nhiều hơn. Một năm có từ 6-7 lứa, quan trọng nhất là lứa 2 (tháng 5) và lứa 5 (tháng 9) gây bông bạc. Lúa xuân muộn và mùa chính vụ bị hại nặng hơn. Trong vụ xuân, sâu thường phát sinh 2 lứa, sâu non lứa 1 gây hại ở giai đoạn lúa đẻ nhánh, tuy nhiên tác hại của lứa 1 thường ít hơn, song đây là nguồn sâu cho lứa 2.
• Sâu đục thân năm vạch đầu nâu (Chilo suppressalis): Loại sâu này phát sinh chủ yếu ở vùng có độ ẩm thấp và ít lụt bão. Chúng gây hại nặng ở giai đoạn lúa con gái và làm đòng; vụ xuân thường bị hại nặng hơn vụ mùa.
• Sâu đục thân năm vạch đầu đen (Chilo polychrysus): Sau khi thu hoạch, cần thu dọn rơm rạ và đốt hoặc ngâm dầm để tiêu diệt nguồn sâu.
• Sâu đục cành xoài (Niphonolea albata và Niphonolea capito): Chúng gây hại bằng cách cắn ngang ngọn của các cành non để đẻ trứng. Sâu non nở ra sẽ đục vào mô gỗ làm cành bị chết khô, thường gây hại nặng trong mùa mưa. Những cành ngọn sắp ra hoa cũng bị chúng tấn công nặng nề.
• Sâu đục cành lớn xoài (Penicillaria jocosatrix): Họ Noctuidae thường ăn chồi non, làm ngừng sinh trưởng của cây xoài non trong vườn ươm, cây non và cả trên quả non, cuống quả. Chúng đục vào các chồi non, chồi hoa, cuống quả để gây hại làm héo chồi, gãy cành và rụng quả non.
• Sâu đục cành non xoài (Chlumetia transversa và Alcicoides sp.): Khi mới nở, sâu non sẽ đục ngay vào lá, sau đó đục thẳng vào đầu các ngọn non và chùm hoa, ăn rỗng phía trong làm cho chồi non và cành hoa bị héo hoặc gãy đổ.
• Sâu đục thân chuối (Cosmopolite sordidus): Còn được gọi là sâu vòi voi, chủ yếu phá hoại thân chuối dưới đất. Sâu cũng gây hại cho lá chuối, bao gồm sâu cuốn lá và sâu dóm trên phiến lá.
• Sâu đục thân nhãn vải (Aristobia testudo): Cây và cành bị sâu đục thân sẽ phát triển kém, lá nhỏ và vàng hơn, cây cho năng suất quả thấp, có thể gây chết cành hoặc cả cây.