Buzz
1. Triều đại phong kiến kế tiếp nhà Đinh là gì?
Triều đại nối tiếp nhà Đinh chính là nhà Tiền Lê. Vào cuối năm 979, triều Đinh gặp phải nhiều biến động. Đinh Tiên Hoàng và con trai Đinh Liễn bị ám sát, vua Đinh Toàn mới chỉ 6 tuổi. Trong lúc nhà Tống đe dọa xâm lược Đại Cồ Việt, các tướng lĩnh và quân đội đã đồng lòng suy tôn Lê Hoàn lên làm vua, thành lập nhà Tiền Lê.
2. Ai là vua đầu tiên của nhà Tiền Lê?
Lê Hoàn, còn gọi là Lê Đại Hành
3. Một số thông tin về nhà Tiền Lê
Trong thời kỳ nhà Tiền Lê và những năm đầu của nhà Lý (980 - 1054), Đại Cồ Việt tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Độc lập và chủ quyền quốc gia được củng cố vững chắc hơn bao giờ hết.
- Về tổ chức bộ máy nhà nước
Chính quyền trung ương dưới triều Tiền Lê giữ nguyên như thời Đinh, vua nắm toàn bộ quyền lực cả về dân sự và quân sự. Dưới triều vua là các quan chức văn võ, hầu hết là những người đã giúp vua lên ngôi. Vua Lê Hoàn (Lê Đại Hành) tiếp tục đóng đô tại Hoa Lư; vào năm 984, ông đã cho xây dựng nhiều cung điện lớn hơn. Năm 1006, Lê Long Đĩnh thực hiện cải cách quan chế và quy định triều đình của các quan văn, võ, và tăng đạo theo mô hình của nhà Tống. Chế độ phong tước và cấp đất dưới thời Tiền Lê được thực hiện một cách quy củ hơn trước. Thái tử được phong tước Đại Vương, các hoàng tử được phong tước Vương và được cấp đất để cai trị.
Thời kỳ nhà Lý: Các vua Lý tự xưng là thiên tử, thành lập các chức danh như Hoàng Hậu và Thái Tử, đồng thời phong tước cho con cháu, người thân trong gia tộc và các quan lại có công lao. Hệ thống quan chức được phân chia thành 9 phẩm cấp, kèm theo các cơ quan chuyên trách hỗ trợ nhà vua.
Chính quyền địa phương trong thời kỳ đầu của nhà Tiền Lê vẫn duy trì hệ thống 10 đạo như thời Đinh; đến năm 1002, các đạo được đổi thành lộ, dưới lộ có phủ, châu, giáp và xã.
Khi bước vào thời kỳ Lý, năm 1010, Lý Công Uẩn đã tổ chức lại đất nước thành các lộ và phủ; dưới phủ có huyện và hương, giáp; các khu vực miền núi và vùng xa trung ương được chia thành châu và trại. Đây là một cuộc cải cách hành chính quan trọng, góp phần vào việc quản lý toàn diện đất nước.
Trong thời Tiền Lê và những năm đầu của nhà Lý, việc phát triển lực lượng quân sự được đặc biệt chú trọng để bảo vệ độc lập và chủ quyền quốc gia. Ngoài quân đội thường trực của triều đình (thiên tử quân, cấm vệ quân...) được tuyển chọn kỹ lưỡng và đào tạo bài bản, còn có quân đội địa phương (dân binh, hương binh) phụ trách canh gác và bảo vệ các lộ, phủ, châu, và có thể được điều động theo yêu cầu của chính quyền trung ương. Bên cạnh bộ binh, lực lượng thủy quân cũng được đầu tư xây dựng, với những chiến thuyền lớn và trang bị đầy đủ. Thời kỳ Lý, quân đội có thêm nhiều binh chủng phong phú hơn.
- Về pháp luật
Trong thời kỳ Tiền Lê, bên cạnh việc củng cố bộ máy nhà nước quân chủ, nhà vua cũng chú trọng đến việc xây dựng và thực thi pháp luật. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, năm 1002, vua Lê Đại Hành đã 'định luật lệ'; tuy nhiên, công tác xét xử thời kỳ này vẫn còn khá tùy tiện.
Đến thời nhà Lý, năm 1042, Lý Thái Tông đã cho soạn bộ 'Hình thư' gồm 3 quyển và ban hành rộng rãi trong xã hội. Đây là bộ luật thành văn đầu tiên của Việt Nam, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc quản lý nhà nước phong kiến độc lập. Ở các làng xã, luật tục (tập quán pháp) vẫn tiếp tục được duy trì và thực hiện.
- Về kinh tế
Nông nghiệp giữ vai trò chủ chốt trong nền kinh tế. Nông dân được phân chia ruộng đất từ làng xã để canh tác, nộp thuế và tham gia quân đội. Các vua thường xuyên khuyến khích phát triển nông nghiệp. Lê Đại Hành đã xây dựng nhiều công trình, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp, khởi xướng lễ tịch điền hàng năm nhằm khuyến khích nông dân. Ông cũng là vua đầu tiên tổ chức đào sông, với công trình đào sông nhà Lê do Lê Hoàn thực hiện, tạo ra con đường giao thông thủy nội địa đầu tiên của Việt Nam. Thời nhà Lý cũng tiếp tục áp dụng các chính sách trọng nông, bảo vệ sức lao động và sức kéo trong nông nghiệp, giúp sản xuất nông nghiệp phát triển ổn định hơn.
Trong thời kỳ Tiền Lê và những năm đầu của nhà Lý, các nghề thủ công như gốm, dệt, mộc, khai mỏ, luyện sắt, đúc đồng, chạm khắc và sơn thếp đều phát triển mạnh mẽ và đạt nhiều tiến bộ đáng kể.
Thời kỳ này, giao thương và buôn bán giữa các địa phương trong nước cũng như với nước ngoài rất sôi động. Các vua Lê Đại Hành và các vua nhà Lý đều cho đúc tiền đồng để lưu thông rộng rãi và cũng sử dụng thêm tiền đồng của Trung Quốc từ thời Đường và Tống.
- Về văn hóa
Đạo Phật vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống xã hội Đại Cồ Việt dưới triều Tiền Lê và những năm đầu của nhà Lý. Nhiều vua và quý tộc theo đạo Phật, tôn trọng các tư tưởng từ bi và bác ái. Trong triều đình, hệ thống tăng quan được thiết lập, với một số vị được phong chức Quốc sư. Các hình thức văn hóa dân gian từ thời Đinh vẫn được bảo tồn và phát triển, đồng thời xuất hiện thêm loại hình hát tuồng.
- Về đối ngoại
Tiếp tục truyền thống từ thời Đinh, dưới triều Tiền Lê, sau chiến thắng trước quân Tống vào năm 981, vua Lê Đại Hành vẫn giữ thái độ tôn trọng và gửi sứ bộ với các cống phẩm và sính lễ đầy đủ đến triều Tống. Mặc dù vậy, triều đình Tiền Lê luôn giữ vững tinh thần tự cường và độc lập. Nhờ vậy, nhà nước Đại Cồ Việt dưới triều Tiền Lê trải qua gần 30 năm yên ổn để củng cố và phát triển các nguồn lực trong nước.
Những năm đầu triều đại Lý, mối quan hệ hòa bình với nhà Tống tiếp tục được duy trì và củng cố. Về phía Chăm-pa ở phương Nam, đến năm 1018, quan hệ Việt - Chăm tương đối tốt đẹp, nhưng sau đó, mối quan hệ này trở nên căng thẳng, và các vua Lý phải huy động quân đội hoặc tự mình đi dẹp loạn.
4. Lê Hoàn
4.1 Tướng tài của nhà Đinh khởi đầu triều đại Tiền Lê
Lê Hoàn sinh năm 941. Mặc dù có nhiều ý kiến về quê hương của ông, nhưng kết luận cuối cùng vẫn chưa được xác định rõ. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Lê Hoàn đến từ Ái Châu (nay là Thanh Hóa). Mồ côi cha mẹ từ sớm, ông được nhận nuôi bởi người họ Lê ở làng Mía (nay thuộc xã Xuân Tân, Thọ Xuân). Khi đó, người nhận nuôi đã nhận xét về Lê Hoàn rằng 'Tư cách của đứa trẻ này vượt xa người thường'.
Khi trưởng thành, Lê Hoàn đã gia nhập quân đội dưới sự chỉ huy của Nam Việt vương Đinh Liễn. Với tính cách phóng khoáng và chí lớn, ông được Đinh Bộ Lĩnh đánh giá cao và được giao nhiệm vụ chỉ huy một nghìn quân sĩ, vì tin rằng ông là người có trí dũng, có khả năng đảm đương trọng trách.
Vào năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, lấy tên Đinh Tiên Hoàng và đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Đến năm 971, vua Đinh Tiên Hoàng bắt đầu quy định hệ thống cấp bậc cho văn võ, tăng đạo. Lúc này, Lê Hoàn được phong chức Thập đạo tướng quân.
Năm 979, vua Đinh Tiên Hoàng và Nam Việt vương Đinh Liễn bị sát hại. Đinh Toàn, khi đó mới 6 tuổi, lên ngôi kế vị. Lê Hoàn, giữ chức Thập đạo tướng quân, được giao nhiệm vụ nhiếp chính và trực tiếp dẹp tan các thế lực chống đối trong triều đình.
Khi đã giải quyết xong các mối đe dọa nội bộ, đất nước lại đứng trước nguy cơ xâm lăng từ phương Bắc. Tháng 6/980, Hầu Nhân Bảo, Tri Ung Châu của nhà Tống, khuyên vua Tống lợi dụng thời cơ nước Nam hỗn loạn và vua còn nhỏ để chinh phạt. Vua Tống đồng ý, trước tình hình đó, Lê Hoàn được quân sĩ và Dương Thái Hậu đồng thuận tôn lên ngôi vua thay Đinh Toàn.
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, khi hay tin quân Tống sắp tiến công, Lạng Châu đã gửi tờ tâu báo về. Thái hậu đã giao cho Lê Hoàn chọn các dũng sĩ để đối phó với giặc, trong đó có Phạm Cự Lạng từ Nam Sách Giang được chọn làm đại tướng quân. Khi triều đình đang thảo luận kế hoạch, Cự Lạng và các tướng quân đã mặc áo trận vào Nội phủ và đề xuất tôn Lê Hoàn làm Thiên tử trước khi xuất quân. Quân sĩ nghe vậy đều hô Vạn tuế. Thái hậu thấy lòng quân thuận phục bèn mặc áo long cổn lên cho Lê Hoàn, mời ông lên ngôi Hoàng Đế.
Vào tháng 7 năm Canh Thìn (980), Lê Hoàn, khi đó mới 39 tuổi, đã chính thức lên ngôi, trở thành vua Lê Đại Hành và mở đầu triều đại Tiền Lê.
4.2 Khoảng thời gian 4 tháng chống quân Tống
Ngay sau khi lên ngôi, vua Lê Đại Hành cùng triều đình Hoa Lư và toàn thể quân dân Đại Cồ Việt ngay lập tức triển khai kháng chiến chống lại sự xâm lược của nhà Tống. Tuy nhiên, vua không vội vàng mang quân đi chiến đấu mà cố gắng tìm cách hòa hoãn trước.
Vua Lê Đại Hành đã hai lần cử sứ giả đến dâng tặng sản vật và đề nghị phong vương cho Đinh Toàn, nhưng các đề nghị này đều bị từ chối. Thực tế, những hành động ngoại giao của vua nhằm mục đích tránh chiến tranh và tận dụng thời gian để chuẩn bị lực lượng sẵn sàng cho cuộc chiến chống xâm lược, bảo vệ nền độc lập của đất nước.
Cuối năm 980, 30.000 quân Tống do Hầu Nhân Bảo và Lưu Trừng chỉ huy đã tấn công vào Đại Cồ Việt qua hai hướng thủy và bộ. Để đối phó với quân xâm lược, vua Lê Đại Hành đã điều động lực lượng quân đội dọc theo các tuyến sông Bạch Đằng, Kinh Thầy và Lục Đầu Giang, đặc biệt là ở cửa sông Bạch Đằng, nơi là cửa ngõ quan trọng từ phương Bắc vào. Vua trực tiếp chỉ huy quân sĩ trong cuộc chiến này.
Tận dụng sự chủ quan và kiêu ngạo của quân xâm lược cùng với việc lựa chọn thời điểm thuận lợi, vua Lê Đại Hành đã tiêu diệt tướng Hầu Nhân Bảo, đẩy lùi lực lượng thủy quân của nhà Tống, khiến quân bộ phải hoảng loạn rút lui nhưng vẫn bị truy kích và tiêu diệt. Cuộc chiến chống Tống đã kết thúc thắng lợi chỉ sau chưa đầy 4 tháng, từ cuối năm Canh Thìn (980) đến cuối mùa xuân năm Tân Tỵ (981).
Gần đây, Mytour đã cung cấp thông tin về Triều đại phong kiến nào kế thừa nhà Đinh? Ai là vị vua đầu tiên của triều đại Tiền Lê? Hy vọng bài viết đã mang lại cho quý độc giả những thông tin giá trị. Xin chân thành cảm ơn!
