Sên biển

Sên biển là thuật ngữ phổ biến dùng để chỉ các loài động vật không xương sống dưới biển có hình dạng tương tự như sên. Hầu hết các sên biển thuộc nhóm động vật chân bụng, với vỏ của chúng đã bị giảm hoặc mất hẳn qua quá trình tiến hóa. Thuật ngữ 'sên biển' thường dùng để chỉ nudibranch và các nhóm động vật chân bụng không có vỏ khác có liên quan.

Sên biển có nhiều kích thước, màu sắc và hình dạng đa dạng. Nhiều loài có phần cơ thể trong suốt. Màu sắc tươi sáng của các loài sống trong rạn san hô không chỉ là cách chúng đối phó với sự đe dọa từ các loài săn mồi mà còn là một dấu hiệu cảnh báo cho các động vật khác về sự độc hại hoặc mùi vị khó chịu của chúng. Giống như các động vật chân bụng khác, chúng có các răng nhỏ hình lưỡi dao (radula). Hầu hết sên biển có một cặp tua cảm trên đầu (rhinophore) để cảm nhận mùi, và mắt của chúng nằm ở gốc của các tua này. Nhiều loài còn có cấu trúc dạng lông vũ (cerata) trên lưng, thường có màu sắc nổi bật, đóng vai trò như mang cá. Mỗi loài sên biển đều có con mồi đặc biệt, chẳng hạn như sứa, bryozoa, hải quỳ, sinh vật phù du, hoặc thậm chí là các loài sên biển khác.

Sên biển có bộ não. Ví dụ, loài Aplysia californica sở hữu bộ não với khoảng 20.000 tế bào thần kinh.

Các động vật chân bụng không vỏ sống dưới biển

Thuật ngữ 'sên biển' thường dùng để chỉ nhiều nhóm động vật chân bụng biển không có vỏ hoặc vỏ rất khó nhận biết. Theo định nghĩa tiến hóa, việc mất hoàn toàn vỏ, hoặc có vỏ nhỏ đến mức không thể co cơ thể vào trong, là các đặc điểm đã tiến hóa nhiều lần, không chỉ ở lớp Chân bụng mà còn ở các loài trên cạn. Những loài này được gọi chung là 'sên'.

Nudibranchia là nhóm lớn các động vật chân bụng biển hoàn toàn không có vỏ. Đây có thể là loại sên biển quen thuộc nhất. Mặc dù hầu hết nudibranch không lớn, chúng rất dễ nhận diện nhờ vào màu sắc sặc sỡ của mình.

Các nhóm động vật chân bụng

Trong số các nhóm động vật chân bụng được gọi là sên biển, nhiều họ thuộc vào nhóm phân loại không chính thức Opisthobranchia:

• Nhóm Nudibranchia
• Nhóm Sacoglossa. Còn được gọi là 'sên hút nhựa' hoặc 'sên pin mặt trời' nhờ vào khả năng quang hợp và thường có màu xanh lá. Ví dụ tiêu biểu là Elysia chlorotica.
• Thỏ biển (sea hare) thuộc nhóm Aplysiomorpha, với vỏ trong nhỏ làm từ vật liệu protein.
• Các nhóm Thecosomata và Gymnosomata là các động vật chân bụng trôi nổi, còn được gọi là 'bướm biển' và 'thiên thần biển'. Một số loài bướm biển có vỏ. Chúng còn được gọi chung là Pteropod (chân cánh) và đôi khi cũng được gọi là sên biển.

Một nhóm khác cũng được gọi là sên biển trong phân loại không chính thức Pulmonata. Đây là các động vật chân bụng đặc biệt vì thở trên cạn (có phổi) thuộc họ Onchidiidae.

Đặc điểm đa dạng của sên biển

Tương tự như nhiều loài nudibranch khác, Glaucus atlanticus có khả năng thu thập và lưu trữ các tế bào châm (nematocyte) từ con mồi như Physalia physalis trong các sừng (cerata) của nó. Một số loài như Chromodoris quadricolor có màu sắc sặc sỡ để cảnh báo về vị đắng của chúng.

Sên biển rau diếp (Elysia chlorotica), cùng với các loài sacoglossa khác, có khả năng hấp thu lục lạp từ tảo biển, thức ăn của chúng, và sử dụng các lục lạp này để sản xuất đường qua quá trình quang hợp. Quá trình này được gọi là kleptoplasty.

• Thompson, T. E. 1976. Sinh học của động vật chân bụng lớp Opisthobranch, tập 1, 207 trang, 21 hình. Ray Society, số 151.
• A-Z-Animals.com. 'Sên biển (Holothuroidea) - Động vật - A-Z Animals - Thông tin, Hình ảnh, Video, Tài nguyên và Liên kết'. A-Z Animals. Truy cập 2014-05-02.
• Rudman, W.B. 'Sên biển'. Diễn đàn Sên biển. Truy cập 2014-05-02.