Sinh vật dị dưỡng

Sinh vật dị dưỡng

là nhóm sinh vật phụ thuộc vào việc tiêu thụ hoặc hấp thụ cacbon hữu cơ (thay vì tự tổng hợp cacbon từ các nguồn vô cơ như cacbon dioxide) để tạo ra năng lượng và tổng hợp các hợp chất cần thiết cho sự sống. Hình thức dinh dưỡng này khác biệt so với sinh vật tự dưỡng như thực vật và tảo, những loài này có khả năng sử dụng năng lượng từ ánh sáng mặt trời hoặc các hợp chất vô cơ để sản xuất các hợp chất hữu cơ như cacbohydrat, chất béo và protein từ cacbon dioxide vô cơ. Các hợp chất cacbon hữu cơ này được dùng làm nguồn năng lượng cho quá trình tự dưỡng và cung cấp thực phẩm cho sinh vật dị dưỡng.

Phân loại

Sinh vật dị dưỡng được phân loại thành loài vô cơ dưỡng và hữu cơ dưỡng. Loài vô cơ dưỡng sử dụng các chất vô cơ làm nguồn dinh dưỡng, trong khi loài hữu cơ dưỡng tiêu thụ các chất hữu cơ. Một cách phân loại khác là dựa trên quang dưỡng và hóa dưỡng. Loài quang dưỡng lấy năng lượng từ ánh sáng để chuyển hóa thức ăn thành năng lượng cho các quá trình tế bào, sản xuất protein, lipid, axit nucleic và một số carbohydrate, đồng thời loại bỏ chất thải nitơ. Ngược lại, loài hóa dưỡng khai thác năng lượng từ các phản ứng oxy-hóa, bao gồm các phản ứng và quá trình trao đổi chất diễn ra trong tế bào để chuyển đổi năng lượng hóa học từ chất dinh dưỡng.

Hai cách phân loại này tạo ra nhiều phân loại con như sau:

Quang hữu cơ dưỡng là các loài sử dụng ánh sáng làm nguồn năng lượng chính, đồng thời cũng khai thác năng lượng từ các phản ứng oxy-hóa và xây dựng tế bào bằng các chất hữu cơ từ môi trường. Hóa vô cơ dưỡng là các loài tận dụng năng lượng từ phản ứng oxy-hóa các chất vô cơ. Hỗn dưỡng là nhóm sinh vật có khả năng sống trong cả điều kiện cần tự dưỡng và dị dưỡng, nhờ đó có thể phát triển trong các môi trường khác nhau.

Sinh vật dị dưỡng tiêu thụ toàn bộ năng lượng để phát triển và sinh sản, khác với sinh vật tự dưỡng phải dùng một phần năng lượng để tổng hợp cacbon.

Sinh thái học

Nhiều sinh vật dị dưỡng cũng thuộc nhóm hóa hữu cơ dưỡng, chúng sử dụng hợp chất cacbon hữu cơ làm nguồn cacbon và chất hữu cơ làm chất khử và nguồn năng lượng. Trong chuỗi thức ăn, phần lớn sinh vật dị dưỡng là các sinh vật tiêu thụ, nhận dinh dưỡng từ các loài hủ sinh, kí sinh, và hoàn sinh. Chúng phân hủy các hợp chất hữu cơ phức tạp (như tinh bột, protein, và chất béo) do các loài tự dưỡng tổng hợp thành các hợp chất đơn giản hơn (như đường glucozo, amino acid, axit béo và rượu glycerol). Những sinh vật phân giải chất hữu cơ trên xác sinh vật để tổng hợp chất hữu cơ của bản thân được gọi là dị dưỡng hoại sinh.

Động vật thuộc nhóm dị dưỡng bằng cách tiêu thụ thực phẩm, trong khi nấm hấp thụ dinh dưỡng qua quá trình hấp thụ.