Sô-cô-la

Cacao (xuất phát từ tiếng Pháp cacao /kakao/) (danh pháp hai phần: Theobroma cacao), theo truyền thống được phân loại thuộc họ Trôm (Sterculiaceae), còn theo phân loại của hệ thống APG II thì thuộc phân họ Byttnerioideae của họ Cẩm quỳ (Malvaceae) nghĩa rộng. Loài này được Carl von Linné miêu tả khoa học lần đầu tiên năm 1753.

Cây cacao có nguồn gốc hoang dã trong các khu rừng nhiệt đới Trung và Nam Mỹ.

Ý nghĩa ban đầu

Tên gọi của cây ca cao trong tiếng Việt là mượn từ tiếng Pháp cacao, nguồn gốc từ tiếng Tây Ban Nha là cacao, và có các tên gọi khác như kakaw, kagaw, cacahuatl trong các ngôn ngữ Trung Mỹ như tiếng Tzeltal, tiếng K’iche’, tiếng Maya cổ, và tiếng Nahuatl. Từ gốc từ tiếng Nahuatl là kakawa.

Thuật ngữ cacao cũng có ý nghĩa:

• Đồ uống được gọi thông thường là cacao nóng hoặc sô-cô-la nóng.
• Bột cacao, là dạng bột khô được làm từ những hạt cacao nghiền và loại bỏ bơ cacao từ cacao rắn, có màu sẫm và vị đắng.
• Một hỗn hợp giữa bột cacao và bơ cacao – một dạng nguyên thủy của sô-cô-la.

Mô tả

Đây là cây thường xanh tầng trung, cao từ 4 đến 8 m, thích bóng râm và có khả năng chịu bóng tốt nên thường được trồng xen dưới tán các loại cây khác như dừa, cao su, hoặc trong vườn rừng để tối ưu hóa sử dụng đất.

Cacao là nguyên liệu chính trong ngành công nghiệp thực phẩm, được sử dụng để sản xuất các sản phẩm có giá trị kinh tế cao như sô cô la, bột cacao, bơ cacao...

Các nhóm cây cacao được trồng phổ biến trên toàn cầu là Crillo và Forastero, nhưng phổ biến nhất là loại Trinitario, được tạo ra từ hai nhóm trên.

Giá cả của hạt cacao trên thế giới từ năm 1991 đến nay dao động từ 860 đến 30 USD/tấn, với giá giao dịch kỳ hạn vào năm 2021 từ 2.300 đến 2.600 USD/tấn.

Lịch sử trồng cây Cacao

Cây cacao có nguồn gốc từ Trung Mỹ và Mexico, đã được người Aztec và Maya khám phá từ lâu. Ngày nay, nó được trồng rộng rãi tại hầu hết các nước nhiệt đới trên thế giới.

Sản xuất

‎Năm 2018, sản lượng hạt ca cao toàn cầu đạt 5,3 triệu tấn, Bờ Biển Ngà chiếm 37% tổng sản lượng, dẫn đầu, tiếp theo là Ghana (18%) và Indonesia (11%).

Điều kiện sống

Cây cacao thích hợp với vùng có nhiệt độ trung bình từ 25 đến 28 °C, độ ẩm trung bình 85%, và lượng mưa hàng năm từ 1.500 đến 2.000 mm.

Cây có thể thu hoạch 2 vụ mỗi năm, không đòi hỏi nhiều nước và không kén đất, nhưng không thích hợp với vùng quá khô như đất cát hoàn toàn.

Lợi ích

Hạt cacao được sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất các sản phẩm cao cấp như sô cô la. Cacao cũng là một đồ uống phổ biến vì có chất kích thích nhưng lượng caffein thấp hơn nhiều so với cà phê.

Vỏ trái sau khi thu hoạch hạt có thể được phơi khô và xay thành thức ăn cho gia súc.

Cây cacao không đòi hỏi nhiều diện tích đất vì có thể trồng xen giữa các vườn cây khác, giúp tối ưu hóa sử dụng đất.

Ở Việt Nam

Tại Việt Nam, cacao đã được giới thiệu từ rất sớm, theo các thầy tu phương Tây. Hiện nay, cây được trồng rộng rãi ở nhiều nơi, với vùng Tây Nguyên được xem là lý tưởng nhất cho sự phát triển của cây cacao. Ở đây, dựa trên thống kê, cây cacao có thể ra hoa quanh năm và sản lượng trung bình đạt 3 kg hạt khô trên một cây 5 năm tuổi. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc trồng cây cacao vẫn chưa phổ biến vì quá trình thu hoạch không được tập trung và các kỹ thuật xử lý sau thu hoạch khá phức tạp, bao gồm cả quá trình ủ men... do đó, người dân vẫn còn e ngại trong việc trồng cây này. Tại Chợ Gạo, Gò Công Tây, Châu Thành hiện có hơn 100 ha trồng cacao để lấy hạt.

Một số hình ảnh về cacao

Phương pháp trồng cây cacao