Sơ Đồ Tư Duy Là Gì? Làm Sao Để Có Sơ Đồ Tư Duy Đẹp, Đầy Sáng Tạo?

Sơ đồ tư duy đã trở nên quen thuộc với học sinh, sinh viên, giáo viên và nhân viên văn phòng. Được xem là công cụ giúp việc ghi nhớ hiệu quả hơn, vậy sơ đồ tư duy là gì? Làm sao để vẽ sơ đồ này chính xác và sáng tạo? Hãy cùng CareerBuilder tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Sơ đồ tư duy là gì? Đây là câu hỏi mà nhiều người thắc mắc. Trên thực tế, sơ đồ tư duy là một hình ảnh trực quan biểu diễn các khái niệm, định nghĩa, nhiệm vụ hoặc các mục được liên kết dựa trên một khái niệm tổng quát hoặc chủ đề cụ thể.

Sơ đồ tư duy không tuân theo cách ghi chú truyền thống theo hàng ngang, mà cho phép người dùng tự do sáng tạo. Những ghi chú đơn điệu sẽ biến thành một bức tranh đầy màu sắc và logic, giúp người vẽ dễ dàng ghi nhớ và tổng quát vấn đề hơn.

Ngoài việc tìm hiểu định nghĩa sơ đồ tư duy là gì, chúng ta cũng nên biết về lợi ích mà phương pháp rèn luyện tư duy này mang lại trong học tập và công việc.

• Giúp nắm bắt nội dung bài học chính xác và tổng quan hơn: Với sơ đồ tư duy, học sinh dễ dàng chuyển từ việc ghi nhớ thụ động sang chủ động suy nghĩ và tư duy logic để nắm bắt kiến thức.
• Hỗ trợ giáo viên trình bày khái niệm bài học một cách tổng quan và súc tích: Thay vì cách giảng dạy truyền thống dài dòng, sơ đồ tư duy giúp giáo viên tập trung vào các điểm chính, làm học sinh dễ hiểu và ghi nhớ hơn.
• Công cụ hữu ích cho lãnh đạo trong việc quản lý hoạt động: Sơ đồ tư duy giúp nhân viên dễ dàng ghi nhớ thông tin, kế hoạch một cách hiệu quả và chính xác hơn.

• Giúp truyền đạt thông tin rõ ràng, mạch lạc: Đây là công cụ vạn năng nâng cao hiệu quả công việc, thiết lập mục tiêu, lập kế hoạch, thuyết trình và các khâu quan trọng khác trong quản lý.
• Quản lý thời gian và liên kết công việc: Đảm bảo tính khoa học, phân chia công việc hợp lý và giải quyết theo kế hoạch đã đề ra.

• Là công cụ lý tưởng để nâng cao hiệu suất làm việc, giúp bạn dễ dàng lập kế hoạch một cách khoa học.
• Giúp bạn phác thảo các ý tưởng mới và độc đáo nhanh chóng ngay cả khi thời gian hạn chế. Từ đó, bạn có thể dễ dàng sắp xếp, liên kết các suy nghĩ này và tạo ra mối liên hệ giữa các ý tưởng.
• Hỗ trợ việc ghi nhớ và gợi nhớ lâu dài, hiệu quả.

• Gây khó khăn cho những người không trực tiếp vẽ sơ đồ tư duy do các nhánh thường được sắp xếp theo suy nghĩ logic của người tạo ra.
• Những người có lối suy nghĩ trực quan thì giải pháp này không thật sự hữu ích để giúp họ ghi nhớ thông tin.

Bên cạnh việc tìm hiểu sơ đồ tư duy là gì, bạn cũng nên chú ý đến các nguyên tắc khi xây dựng sơ đồ này để sử dụng công cụ này cho học tập và làm việc hiệu quả hơn.

Ý chính là chủ đề trung tâm của sơ đồ tư duy. Đây là từ khóa chính để bạn triển khai các nhánh con. Do đó, trước hết, bạn cần xác định rõ ý chính và đặt nó ở trung tâm sơ đồ để kích thích liên tưởng và tạo mối quan hệ tốt hơn giữa các ý phụ.

Từ ý chính, bạn có thể phác họa các nhánh phụ chứa thông tin phù hợp. Một ưu điểm nổi bật của sơ đồ tư duy là không giới hạn số lượng nhánh phụ. Bạn có thể tự do thêm các nhánh để làm nổi bật ý chính.

Nguyên tắc quan trọng khi xây dựng sơ đồ tư duy là sử dụng và lồng ghép các từ khóa chính liên kết trực tiếp với chủ đề. Mỗi nhánh phụ từ ý chính cũng cần có từ khóa và nhãn riêng để phân loại, giúp việc đọc hiểu sơ đồ dễ dàng hơn.

Bạn nên sử dụng các màu sắc khác nhau cho các nhánh trong sơ đồ tư duy vì não bộ tư duy dựa trên sự mã hóa màu sắc. Việc dùng màu sắc khác nhau để đánh dấu các nhánh giúp não xử lý, phân loại, phân tích và tổng hợp thông tin dễ dàng hơn.

Sử dụng hình ảnh minh họa cho nội dung trong sơ đồ tư duy là nguyên tắc cần nhớ khi vẽ sơ đồ. Hình ảnh là công cụ truyền tải thông tin nhanh chóng và hiệu quả nhất. Khi thấy hình ảnh, não bộ có xu hướng xử lý và phân tích dữ liệu nhanh hơn.

Ngoài việc tìm hiểu sơ đồ tư duy là gì, nhiều người còn tìm kiếm thông tin về các dạng sơ đồ tư duy phổ biến hiện nay.

Khi nhắc đến các dạng sơ đồ tư duy phổ biến, không thể không kể đến sơ đồ tư duy mạng nhện. Bằng cách sử dụng màu sắc, hình ảnh sáng tạo cùng không gian tự do để phân tích các chủ đề phức tạp trở nên đơn giản, kiểu sơ đồ này cho bạn cái nhìn tổng quan về các thông tin cần ghi nhớ theo một cách sắp xếp vô cùng dễ hiểu.

Trong trường hợp, bạn cần ghi nhớ rất nhiều dữ liệu và gặp phải khó khăn trong việc trình bày các thông tin theo một trình tự nhất định, hãy sử dụng sơ đồ tư duy dạng quy trình (Flow Map). Kiểu sơ đồ này được thiết kế theo chiều dọc hoặc chiều ngang đều được. Việc xây dựng thống nhất theo một quy trình như vậy sẽ giúp não bộ tiếp thu thông tin hiệu quả hơn.

Circle Map hay còn gọi là sơ đồ tư duy vòng tròn là dạng sơ đồ bao gồm một vòng tròn nhỏ nằm bên trong và một vòng tròn có kích thước lớn hơn bao bọc bên ngoài. Trong đó, vòng tròn nhỏ sẽ chứa ý tưởng trung tâm hoặc chủ đề chính của sơ đồ. Vòng tròn lớn sẽ gồm các ý bổ trợ, ý phụ để giải thích cho chủ đề chính. Circle Map giúp người đọc sơ đồ có thể brainstorm ý tưởng bằng cách sử dụng các thông tin đã được cung cấp. Điều này giúp cho việc gợi nhớ các kiến thức đã học được trở nên có hiệu quả hơn.

Loại sơ đồ tư duy hệ thống được biết đến là mẫu sơ đồ phức tạp nhất. Đây là loại sơ đồ cho phép bạn tổ chức thông tin một cách linh hoạt khi muốn phân tích từng phần của một khái niệm cụ thể và tạo sự kết nối giữa các khái niệm.

Sơ đồ tư duy cây, hay Treemap, được thiết kế có hình dáng giống như một cái cây. Treemap không giới hạn về số lượng nhánh, cho phép bạn liệt kê thoải mái tùy theo nội dung cho đến khi thông tin được truyền đạt đầy đủ. Loại sơ đồ này được sử dụng rất phổ biến trong học tập để hệ thống lại kiến thức một cách ngắn gọn và dễ hiểu.

Như đã đề cập trước đó, việc xác định đề tài và từ khoá chính là cực kỳ quan trọng. Chỉ khi đã làm được điều này, việc phát triển nội dung mới trở nên đơn giản hơn.

Dựa trên ý tưởng của đề tài trung tâm, bạn nên chọn một dạng sơ đồ tư duy tối ưu nhất, giúp truyền đạt ý chính và ý phụ một cách rõ ràng để người đọc hiểu được sơ đồ một cách dễ dàng.

Sau khi đã xác định được đề tài chính, bạn nên bắt đầu vẽ các nhánh chính - cấp 1 ở vị trí trung tâm và tạo điểm nhấn để thu hút sự chú ý, giúp người đọc phân biệt rõ ràng giữa ý chính và ý phụ.

Tiếp theo, từ nhánh chính, bạn bắt đầu vẽ các nhánh con (nhánh cấp 2, nhánh cấp 3) chứa thông tin liên quan và phản ánh ý chính cho đến khi nội dung trở nên cụ thể và đầy đủ.

Sau khi đã phác họa được hình dạng của sơ đồ tư duy, bạn cần dành thời gian để xem xét, kiểm tra từng nhánh con và điều chỉnh (nếu cần) để hạn chế sự dài dòng và rườm rà có thể xảy ra trong sơ đồ.

Để sơ đồ tư duy trở nên rõ ràng và sinh động hơn, bạn có thể thỏa sức sáng tạo bằng cách thêm màu sắc vào từng nhánh trong sơ đồ. Màu sắc đậm nên được sử dụng cho chủ đề chính, trong khi màu sắc nhạt hơn có thể được sử dụng cho các nhánh con để phân biệt. Việc sử dụng hình ảnh minh họa cũng giúp tăng cường khả năng ghi nhớ.

Ngoài việc tìm hiểu về sơ đồ tư duy, việc sử dụng phần mềm vẽ sơ đồ miễn phí cũng được nhiều người quan tâm.

• X-mind: Đây là công cụ vẽ sơ đồ tư duy trực tuyến với nhiều tính năng giúp quản lý dự án hiệu quả hơn.
• Mondomo: Cho phép bạn vẽ và chia sẻ sơ đồ tư duy với nhiều người trong nhóm hoặc tổ chức.

Đó là một số thông tin về sơ đồ tư duy cũng như các bước xây dựng sơ đồ tư duy hiệu quả. Hy vọng bạn sẽ có nhiều kiến thức hữu ích sau khi đọc bài viết này.