Số Phận

Số phận, đôi khi được gọi là định mệnh, là một chuỗi sự kiện đã được an bài từ trước. Đây có thể là một tương lai đã được định đoạt, cho dù là chung chung hay cụ thể cho từng cá nhân.

Định Mệnh

Mặc dù nhiều người thường nhầm lẫn giữa 'số phận' và 'định mệnh', nhưng thực ra chúng có những ý nghĩa khác nhau.

• Trong quan điểm truyền thống, số phận được xem như một quyền lực hay cơ quan có khả năng định đoạt và chỉ đạo các sự kiện trong cuộc sống. Số phận quy định các sự kiện theo một chuỗi 'không thể thay đổi' và không thể tránh khỏi. Khái niệm này phản ánh niềm tin vào một trật tự vũ trụ cố định, với các nhân vật thần thoại như Moirai trong Hy Lạp, Parcae trong La Mã, và Norns trong Bắc Âu, những người dệt sợi chỉ tượng trưng cho số phận của con người. Số phận thường được coi là một phần của sự kỳ diệu vũ trụ.
• Số phận nói về hiện tại, nơi mọi quyết định trong quá khứ đã dẫn đến tình trạng hiện tại của chúng ta. Ngược lại, định mệnh là về tương lai, nơi các quyết định sắp tới sẽ tạo ra kịch bản tiếp theo trong cuộc đời chúng ta.
• Định mệnh thường được liên kết với khái niệm về sự kết thúc không thể thay đổi của các sự kiện, dự đoán rằng chúng sẽ tự hình thành theo một cách nhất định trong tương lai.
• Chủ nghĩa số mệnh khẳng định rằng mọi sự kiện được số phận định sẵn và không thể thay đổi bởi bất kỳ hành động nào của con người. Theo quan điểm này, con người không có khả năng làm thay đổi số phận của mình hay của người khác.

Triết học

Những triết lý về định mệnh và số phận đã xuất hiện từ thời kỳ Hy Lạp cổ đại, với các trường phái như Khắc Kỷ và Hưởng Lạc (Epicurean).

Những người theo chủ nghĩa Khắc Kỷ tin rằng mọi quyết định và hành động của con người đều được định hình bởi một kế hoạch thiêng liêng do các vị thần thiết lập. Họ cho rằng mặc dù con người có vẻ như có tự do, nhưng bản chất và hoàn cảnh của chúng ta đều là phần của mạng lưới số phận đã được định sẵn.

Những người theo trường phái Hưởng Lạc đã bác bỏ niềm tin của các Khắc Kỷ bằng cách phủ nhận sự tồn tại của một số phận thần thánh. Họ cho rằng hành động của con người là tự do và có thể được thực hiện miễn là chúng hợp lý.

Trong ngôn ngữ hằng ngày, 'định mệnh' và 'số phận' thường được sử dụng như những từ đồng nghĩa. Tuy nhiên, trong triết học thế kỷ 19, chúng đã được phân biệt với những ý nghĩa sâu sắc khác nhau.

Arthur Schopenhauer cho rằng định mệnh chỉ là biểu hiện của Ý chí sống, nơi mà chúng ta có thể nhận thức cả định mệnh và sự lựa chọn qua Nghệ thuật, Đạo đức và Khổ hạnh.

Friedrich Nietzsche diễn giải định mệnh qua khái niệm Amor fati (Tình yêu định mệnh), một yếu tố cốt lõi trong triết lý của ông về 'ý chí quyền lực' (der Wille zur Macht). Nietzsche coi đây là nền tảng cho hành vi con người, chịu ảnh hưởng từ Ý chí sống của Schopenhauer. Ông biến khái niệm này thành một cách để chấp nhận và đối mặt với Amor fati, coi nó như một sự chấp nhận lựa chọn số phận và biến nó thành một định mệnh được chọn lựa.

Chủ nghĩa quyết định là một quan điểm triết học thường bị nhầm lẫn với số phận. Nó cho rằng mọi ý định và hành động đều được xác định một cách nhân quả bởi hoàn cảnh hiện tại của một cá nhân. Nói cách khác, mọi sự kiện đều là kết quả của những yếu tố đã xảy ra trước đó. Chủ nghĩa quyết định khác với số phận ở chỗ nó không phải là một khái niệm tôn giáo hay chiêm tinh, mà là một hệ thống lý luận về nguyên nhân và kết quả, được phát triển bởi các triết gia như Robert Kane, Thomas Nagel, Roderick Chisholm và A. J. Ayer.

Tóm lại, thuyết định mệnh là một quan niệm triết học cho rằng mọi quá trình của thế giới, bao gồm cả cuộc đời con người, đều đã được định sẵn bởi một ý chí tối cao. Theo quan điểm này, con người không thể tránh khỏi số kiếp của mình và chỉ có thể chấp nhận số phận. Trong thế giới cổ đại, quan niệm này rất phổ biến, với niềm tin rằng số mệnh không chỉ chi phối con người mà còn cả các thần linh. Tóm lại, thuyết định mệnh thường mang tính tiêu cực, khuyến khích sự thụ động và cuồng tín tôn giáo đối với quyền lực tối cao.

Những nghiên cứu về Tâm lý học

Trong các nhà nghiên cứu tâm lý học nổi tiếng, Carl Gustav Jung, Sigmund Freud và Leopold Szondi là những người đã có những đóng góp quan trọng nhất trong việc khám phá khái niệm như 'định mệnh'.