Buzz
1. Hệ tuần hoàn là gì?
Hệ tuần hoàn là một thuật ngữ quan trọng trong sinh học, chỉ hệ cơ quan đảm nhận việc tuần hoàn máu trong cơ thể động vật. Nó vận chuyển dinh dưỡng, oxy, carbon dioxide, hormone, và tế bào máu đến và từ các tế bào cơ thể, giúp duy trì sức khỏe, ổn định nhiệt độ và pH, và cân bằng nội môi.
Hệ tuần hoàn cũng thu nhận các sản phẩm phân hủy và chất thải từ tế bào qua dịch mô, sau đó đưa chúng theo máu đến các cơ quan bài tiết để thải ra ngoài.
2. So sánh hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép
Hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép đều có chức năng vận chuyển máu để cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể. Hệ tuần hoàn đơn chỉ cho máu tuần hoàn qua tim một lần trước khi đến các mô. Các loài cá thường có hệ tuần hoàn này, vì chúng phụ thuộc vào môi trường để điều chỉnh thân nhiệt. Trong hệ tuần hoàn đơn, máu từ tim đi ra với áp suất thấp, qua mang để nhận oxy, rồi chảy vào động mạch lưng. Sau khi khử oxy, máu trở về tim qua xoang tĩnh mạch.
Hệ tuần hoàn kép, ngược lại, yêu cầu máu phải trở lại tim sau khi được oxy hóa trước khi tiếp tục đến các mô. Hệ này có hai vòng tuần hoàn: vòng tuần hoàn phổi và vòng tuần hoàn hệ thống. Do máu đi qua tim hai lần, áp suất và tốc độ dòng chảy đều cao.
- Vòng tuần hoàn phổi: Máu khử oxy từ tâm nhĩ phải được bơm vào tâm thất phải và đi qua động mạch phổi đến phổi. Tại đây, máu giải phóng CO2 và hấp thụ oxy, sau đó trở lại tim qua tĩnh mạch phổi.
- Vòng tuần hoàn hệ thống: Máu từ tâm thất trái được bơm qua động mạch chủ để phân phối khắp cơ thể. Sau khi trao đổi chất với tế bào, máu trở lại tâm nhĩ phải qua tĩnh mạch chủ trên và dưới, hoàn tất vòng tuần hoàn.
Cả hệ tuần hoàn đơn và kép đều có nhiệm vụ vận chuyển chất thải từ tế bào đến các cơ quan bài tiết và hỗ trợ hệ miễn dịch trong việc chống nhiễm khuẩn.
Cho dù là hệ tuần hoàn đơn hay kép, điểm chung là tim luôn đóng vai trò chính trong việc bơm máu đến các cơ quan qua hệ thống mạch máu. Cả hai hệ thống đều có sự kết hợp giữa máu và dịch mô, còn được gọi là dịch tuần hoàn. Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng hệ tuần hoàn cũng rất quan trọng trong việc vận chuyển hormone.
Ngoài những đặc điểm chung, hệ tuần hoàn đơn và kép còn có những điểm khác biệt gì? Hãy xem tiếp nội dung sau đây để tìm hiểu thêm.
Bảng phân biệt hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép
| Tiêu chí phân loại | Hệ tuần hoàn đơn
| Hệ tuần hoàn kép |
| Số lượng vòng tuần hoàn | Sinh vật chỉ sở hữu một vòng tuần hoàn | Sinh vật có đến hai vòng tuần hoàn |
| Cấu tạo tim | Tim có 2 ngăn (1 tân nhĩ, 1 tâm thất) | Tim có 3,4 ngăn (2 tâm nhĩ, 1 hoặc 2 tâm thất) |
| Áp lực máu | Áp lực máu ở mức trung bình, máu di chuyển trong động mạch | Áp lực máu cao, máu chảy trong động mạch |
| Dạng máu | Máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi hoặc máu đã pha | Máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ thẫm (chứa nhiều oxy) |
| Hiệu quả | Hiệu quả tuần hoàn thấp | Hiệu quả tuần hoàn cao |
| Đại diện | Lớp cá | Lớp lưỡng cư, chim, thú, bò sát |
3. Thông tin bổ ích về hệ tuần hoàn.
Hệ tuần hoàn là một hệ cơ quan đảm nhiệm việc tuần hoàn máu trong cơ thể hầu hết các loài động vật. Vậy cấu trúc của hệ tuần hoàn bao gồm những gì? Cấu trúc của nó gồm: dịch tuần hoàn, tim và hệ thống mạch máu.
- Dịch tuần hoàn: Dịch tuần hoàn bao gồm máu hoặc hỗn hợp máu và dịch mô, hòa tan các chất dinh dưỡng và khí, sau đó vận chuyển chúng giữa các cơ quan để duy trì sự sống trong cơ thể.
Dịch tuần hoàn = máu/hỗn hợp máu + dịch mô
- Tim: Tim có nhiệm vụ bơm và hút máu trong hệ mạch, đảm bảo máu được tuần hoàn liên tục trong hệ thống mạch.
- Hệ thống mạch máu: bao gồm
+ Động mạch: Chịu trách nhiệm dẫn máu từ tim đến các mao mạch và tế bào.
+ Mao mạch: Nơi máu được dẫn từ động mạch đến tĩnh mạch.
+ Tĩnh mạch: Có nhiệm vụ đưa máu từ mao mạch trở lại tim.
Hệ tuần hoàn là hệ thống cơ quan đảm nhận việc truyền máu, cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến các cơ quan trong cơ thể, đồng thời loại bỏ các chất thải trao đổi chất qua các cơ quan bài tiết. Nó cũng hỗ trợ hệ miễn dịch trong việc chống nhiễm khuẩn và gần đây được phát hiện có vai trò vận chuyển hormone.
Quá trình tiến hóa của hệ tuần hoàn được mô tả như sau:
+ Sự tiến hóa từ hệ tuần hoàn cơ bản đến hệ tuần hoàn ngày càng tinh vi hơn.
+ Sự chuyển đổi từ hệ tuần hoàn hở sang hệ tuần hoàn kín.
+ Từ hệ tuần hoàn đơn (với tim 2 ngăn và một vòng tuần hoàn - ví dụ cá) đến hệ tuần hoàn kép (từ tim ba ngăn, máu pha trộn nhiều - lưỡng cư đến tim ba ngăn với vách ngăn trong tâm thất, máu ít pha trộn hơn - bò sát và tim bốn ngăn, máu không pha trộn - chim, thú).
Hệ tuần hoàn chia thành hai loại chính: hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở. Trong hệ tuần hoàn kín, có hai loại nhỏ hơn là tuần hoàn đơn và tuần hoàn kép. Hệ tuần hoàn kín có tốc độ máu chảy nhanh hơn và máu đi xa hơn so với hệ tuần hoàn hở, đáp ứng tốt hơn nhu cầu trao đổi không khí. Hệ tuần hoàn đơn và kép khác nhau về đặc điểm như loài động vật, cấu tạo tim, số vòng tuần hoàn, cách máu nuôi cơ thể, và tốc độ máu trong động mạch.
Hệ tuần hoàn đơn và kép đều thuộc hệ tuần hoàn kín, với tốc độ máu chảy nhanh hơn và khả năng di chuyển xa hơn so với hệ tuần hoàn hở.
