Buzz
Phân biệt miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu tổng hợp đầy đủ kiến thức về ý nghĩa, vai trò của miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu. Tài liệu này giúp hiểu rõ hơn về sự tương đồng và khác biệt giữa hai hình thức này. Nhờ đó, các bạn có thể nắm bắt kiến thức nhanh chóng để làm tốt bài thi học kỳ 2 môn Sinh học lớp 10. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể tham khảo thêm một số tài liệu như: Phân biệt biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn, Phân biệt quang hợp và hô hấp.
1. Khái niệm về miễn dịch đặc hiệu
Miễn dịch đặc hiệu được tạo ra sau khi cơ thể tiếp xúc với vi khuẩn hoặc tiêm vắc xin và chỉ có khả năng chống lại một loại vi khuẩn cụ thể. Miễn dịch đặc hiệu có khả năng nhớ lại vi khuẩn nên có thể ngăn chặn sự tái nhiễm của chúng, tuy nhiên cần một khoảng thời gian để phản ứng với vi khuẩn xâm nhập.
Hệ miễn dịch cụ thể bao gồm hai phương pháp là miễn dịch dịch thể và miễn dịch qua trung gian tế bào (miễn dịch tế bào) để loại trừ các kháng nguyên lạ xâm nhập vào cơ thể.
Phương thức miễn dịch dịch thể
Miễn dịch dịch thể là cách miễn dịch cụ thể thể hiện bằng cách sản xuất các kháng thể có khả năng chống lại các vi sinh vật và tế bào lạ từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể. Các kháng thể (globulin) được sản xuất từ tế bào lympho B đã biệt hóa sẽ tiết vào hệ thống tuần hoàn và các dịch tiết của các màng nhầy để ngăn chặn vi sinh vật xâm nhập vào các tế bào và mô liên kết. Tuy nhiên, các kháng thể không thể liên kết với các vi sinh vật sống và nhân lên bên trong các tế bào của cơ thể bị nhiễm.
Phương thức miễn dịch qua trung gian tế bào
Miễn dịch qua trung gian tế bào là phản ứng miễn dịch chống lại tế bào đã bị nhiễm virus, vi khuẩn hoặc tế bào bất thường thông qua các tác động trung gian của tế bào lympho T.
2. Miễn dịch không cụ thể là gì?
Miễn dịch không cụ thể hình thành tự nhiên, con người từ khi sinh ra đã có hệ thống miễn dịch không cụ thể bảo vệ chống lại các yếu tố gây bệnh xâm nhập vào cơ thể. Ngay từ khi mới sinh, khả năng miễn dịch này luôn sẵn sàng nhận diện và loại bỏ các vi sinh vật, đồng thời hoạt động ngay khi có sự xâm nhập của chúng vào mô cơ thể.
Hệ thống miễn dịch của cơ thể bao gồm hai hệ thống: hệ thống miễn dịch không cụ thể và hệ thống miễn dịch cụ thể. Cả hai hệ thống này đều có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các mầm bệnh. Hãy cùng tìm hiểu về vai trò của từng hệ miễn dịch đối với cơ thể.
3. Vai trò của miễn dịch cụ thể là gì?
Miễn dịch cụ thể được tạo ra sau quá trình nhiễm mầm bệnh hoặc tiêm vắc xin và chỉ có khả năng miễn dịch với một loại bệnh cụ thể. Miễn dịch cụ thể bảo vệ cơ thể chống lại sự tái nhiễm của các yếu tố gây bệnh lặp lại. Nó chỉ đáp ứng miễn dịch chống lại một kháng nguyên cụ thể và được kích hoạt sau khi các đáp ứng miễn dịch không cụ thể không thành công.
4. Lợi ích của hệ thống miễn dịch không đặc hiệu đối với cơ thể
Hệ thống miễn dịch không đặc hiệu bao gồm da, niêm mạc, và các tế bào miễn dịch như bạch cầu đa nhân trung tính, tế bào đại thực bào, tế bào diệt tự nhiên, bạch cầu đơn nhân, tế bào mast, cùng với các phân tử chất do tế bào tiết ra như lysozyme… Khi có sự xâm nhập của mầm bệnh, hệ thống miễn dịch không đặc hiệu sẽ phản ứng để bảo vệ cơ thể mặc dù chưa từng tiếp xúc với kháng nguyên, là cách phòng thủ đầu tiên để bảo vệ cơ thể.
5. Phân biệt giữa miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu
Hệ thống miễn dịch của cơ thể gồm hệ thống miễn dịch đặc hiệu và hệ thống miễn dịch không đặc hiệu hoạt động cùng nhau để bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Chúng ta thường so sánh miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu để hiểu sự giống và khác nhau giữa hai cách đáp ứng miễn dịch này.
A. Điểm tương đồng
- Cả hai phản ứng miễn dịch này đều là các cơ chế miễn dịch của cơ thể đối với các tác nhân ngoại lai xâm nhập cơ thể.
- Cả hai phản ứng miễn dịch này đều nhằm mục đích bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công và gây bệnh của các mầm bệnh.
- Cả hai loại phản ứng miễn dịch này đều liên quan đến tế bào bạch cầu.
B. Sự khác biệt
- Khác biệt về tính chất đặc hiệu: Miễn dịch đặc hiệu chỉ phản ứng với một kháng nguyên cụ thể đã được nhận diện trước, trong khi miễn dịch không đặc hiệu phản ứng với bất kỳ kháng nguyên nào xâm nhập mà không cần tiếp xúc trước với chúng.
- Khác biệt về quá trình hình thành: Miễn dịch đặc hiệu là kết quả của một quá trình thích ứng khi hệ miễn dịch tiếp xúc với kháng nguyên, trong khi miễn dịch không đặc hiệu là kết quả của cơ chế bẩm sinh tự nhiên của cơ thể.
- Khác biệt về tế bào miễn dịch: Phản ứng miễn dịch đặc hiệu liên quan đến các tế bào lympho và tế bào trình diện kháng nguyên, trong khi phản ứng miễn dịch không đặc hiệu liên quan đến các tế bào bạch cầu đa nhân trung tính, tế bào đại thực bào, tế bào diệt tự nhiên NK, bạch cầu đơn nhân, tế bào đuôi gai, tế bào mast.
- Sự khác biệt về tính khả năng ghi nhớ: Miễn dịch đặc hiệu có khả năng ghi nhớ miễn dịch, tức là sau khi kháng nguyên xâm nhập cơ thể một lần, hệ miễn dịch sẽ nhớ và biết cách chống lại nó khi có sự xâm nhập sau này, trong khi miễn dịch không đặc hiệu không có khả năng ghi nhớ miễn dịch.
- Sự khác biệt về tính hiệu quả: Phản ứng miễn dịch đặc hiệu hiệu quả hơn trong việc chống lại các mầm bệnh so với phản ứng miễn dịch không đặc hiệu.
- Sự khác biệt về thời gian phản ứng: Phản ứng miễn dịch đặc hiệu diễn ra gần như ngay lập tức, trong khi phản ứng miễn dịch không đặc hiệu cần một thời gian để phát triển.
- Sự khác biệt về tính ứng dụng: Miễn dịch đặc hiệu hình thành khi cơ thể đối phó với tác nhân gây bệnh và ghi nhớ để đối phó khi tác nhân tái xâm nhập, đồng thời có thể được sử dụng để phát triển vắc xin phòng ngừa một số mầm bệnh. Trong khi đó, miễn dịch không đặc hiệu là cơ chế miễn dịch tự nhiên, hoạt động một cách tự nhiên và không có khả năng ghi nhớ miễn dịch.
Như vậy, cả hai hệ thống miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các phản ứng miễn dịch để bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh. Giữa chúng có những điểm tương đồng và khác biệt, việc so sánh và phân biệt giữa hai loại miễn dịch này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách hệ thống miễn dịch hoạt động để bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố gây bệnh.
