Buzz
Văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông sẽ được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình học tập của môn Ngữ văn lớp 11.
Hôm nay, Mytour sẽ giới thiệu tài liệu Soạn văn 11: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, mời các em học sinh tham khảo chi tiết dưới đây.
Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông
1. Chuẩn bị
- Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại thành phố Huế.
- Quê gốc của ông ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
- Ông học tại Huế đến hết bậc Trung học, sau đó theo học tại các trường Đại học Sư phạm Sài Gòn (tốt nghiệp năm 1960), Trường Đại học Huế (tốt nghiệp năm 1964).
- Năm 1966, Hoàng Phủ Ngọc Tường gia nhập chiến khu và tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ qua hoạt động văn học nghệ thuật.
- Ông từng làm Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Bình - Trị - Thiên, và là Tổng biên tập tạp chí Cửa Việt.
- Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn chuyên viết bút ký.
- Các tác phẩm của ông kết hợp tinh tế giữa sự sâu sắc và tính nhân văn, giữa phê phán sắc bén và tư duy đa chiều, được hòa trộn từ kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí...
- Một số tác phẩm nổi bật: Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971), Rất nhiều ánh lửa (1979), Ai đã đặt tên cho dòng sông (1986), Hoa trái quanh tôi (1995)...
2. Đọc hiểu
Câu 1. Phần 1 mô tả sông Hương ở đâu?
Phần 1 mô tả sông Hương ở nguồn.
Câu 2. Tác giả đã tưởng tượng về sông Hương như thế nào trước khi nó chảy qua thành phố Huế?
Sông Hương được tác giả mô tả như một cô gái xinh đẹp nằm ngủ say trong cánh đồng Châu Hoá rộng lớn, đầy hoa dại.
Câu 3. Đặc điểm của sông Hương khi chảy qua Huế là gì?
Đặc điểm của sông Hương khi chảy qua Huế: 'vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh biếc của những vùng ngoại ô Kim Long…'; 'dòng sông mềm mại đi, như một tiếng 'vâng' không lời của tình yêu'; 'như một cô gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu'; người con gái tài hoa 'tài nữ đánh đàn trong đêm khuya'.
Câu 4. Điều đặc biệt về sông Hương sau khi rời khỏi Huế là gì?
Điều đặc biệt về sông Hương sau khi rời khỏi Huế: như một cô gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.
Câu 5. Sông Hương thể hiện ra sao qua các giai đoạn lịch sử?
- Sông Hương là một bằng chứng sống về lịch sử của Huế và của cả đất nước.
- Sông Hương như một công dân với trách nhiệm sâu sắc đối với đất nước.
Câu 6. Ở phần cuối văn bản, sông Hương được nhận biết theo khía cạnh nào?
Dòng sông của thi ca.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Nhận xét về tựa đề Ai đã đặt tên cho dòng sông?
Trước hết, xét về loại câu: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một câu hỏi. Rất hiếm khi một câu hỏi lại được chọn làm tiêu đề cho một tác phẩm. Điều này thể hiện sự độc đáo của nhà văn. Đồng thời, qua câu hỏi này, Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn khuyến khích người đọc tìm hiểu về nguồn gốc của dòng sông. Cụ thể hơn, đó là dòng sông Hương của Huế mộng mơ. Sông đã gắn bó với vùng đất này từ lâu đời. Nguồn gốc của dòng sông bắt nguồn từ một truyền thuyết đẹp của người dân làng Thành Chung: “Người làng Thành Chung trồng rau thơm. Kể lại rằng vì yêu thương con sông đẹp, nhân dân hai bờ sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống sông để làm cho nước sông thơm suốt mãi mãi”. Tên “sông Hương” - tuy giản dị nhưng chứa đựng một ý nghĩa sâu sắc. Không chỉ vậy, qua tiêu đề này, Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng tỏ ra tự hào về những người dân nơi đây, với những nét văn hóa truyền thống được duy trì từ ngàn xưa. Cũng như tác giả muốn thể hiện sự biết ơn đối với thế hệ trước đã có công khai phá vùng đất này. Đó là niềm tự hào sâu sắc đối với quê hương, đất nước. “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” thật sự là một tiêu đề độc đáo, chứa đựng nội dung mà Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn truyền đạt.
Câu 2. Hãy chỉ ra đặc điểm và vẻ đẹp của hình tượng sông Hương trong văn bản trên theo bảng sau:
Góc nhìn | Đặc điểm | Vẻ đẹp | |
Địa lí | Sông Hương ở thượng nguồn | Lúc ở rừng già: “bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc…”. Giữa lòng Trường Sơn: “như một cô gái Di-gan phóng khoáng và hoang dại”; rừng già đã hun đúc cho “bản lĩnh gan dạ tâm hồn tự do và trong sáng” Ra khỏi rừng: “một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa và xứ sở”. | Mang vẻ hoang dại, bí ẩn nhưng cũng có lúc dịu dàng, say đắm |
Sông Hương trước khi chảy qua thành phố Huế | Khi giáp mặt với thành Huế liền uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu; Tặng cho Huế điệu chảy lặng lờ, điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng như muốn đi muốn ở…vấn vương của một nỗi lòng; Khi ra khỏi kinh thành còn quyến luyến quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh. | Mang vẻ vui tươi, say đắm | |
Sông Hương giữa lòng thành phố Huế | “như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu”; người con gái tài hoa “tài nữ đánh đàn trong đêm khuya” | tình tứ, duyên dáng của cô gái gặp người tình nhân hàng mong đợi | |
Sông Hương trước khi từ biệt thành phố Huế | như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu. | ||
Lịch sử | “soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, “ sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi nghĩa, và từ đấy sông Hương đã đi vào thời đại Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển”... | như một chứng nhân lịch sử, công dân có trách nhiệm | |
Thơ ca | “mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng…” | cái nôi của âm nhạc cổ điển, không bao giờ lặp lại mình trong những tác phẩm |
Câu 3. Qua việc mô tả hình ảnh sông Hương, nhà văn thể hiện tình cảm, thái độ gì đối với quê hương, xứ sở?
Qua việc mô tả hình ảnh sông Hương, nhà văn thể hiện tình cảm, thái độ: yêu thương, tự hào về quê hương, xứ sở.
Câu 4. Hãy chỉ ra và làm sáng tỏ đặc điểm phong cách viết của văn bản này (cái “tôi” độc đáo, sự kết hợp tự sự và chân thành, ngôn ngữ giàu chất thơ).
Câu 5. Thông điệp mà người viết gửi đến bạn đọc qua văn bản là gì? Hãy nêu giá trị văn hóa mà bạn hiểu được từ văn bản.
Câu 6. Văn bản khiến bạn nghĩ gì khi nhìn vào vẻ đẹp của cảnh thiên nhiên ở quê hương mình? Hãy viết về một cảnh đẹp của quê hương bạn trong một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng).
