Buzz
Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông ngắn và hấp dẫn nhất
I. Trước khi đọc - Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông
* Ý kiến dựa trên câu hỏi trước khi đọc:
Câu 1 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
- Huế, từng là trái tim của Việt Nam trong giai đoạn Tây Sơn (1788-1802) và thời kỳ triều Nguyễn (1802-1945).
- Huế tỏa sáng như một trung tâm đa ngành về văn hóa, du lịch, giáo dục, khoa học và công nghệ, không chỉ ở miền Trung mà còn trên cả nước.
- Những điểm đến nổi tiếng tại Huế: sông Hương, chùa Thiên Mụ, trường Quốc học Huế, quần thể di tích Cố đô Huế,...
- Những di sản vô hình đáng chú ý: Nhã nhạc cung đình Huế, bảo tàng triều Nguyễn, chuỗi văn bản triều Nguyễn, cấu trúc thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế,...
Câu 2 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
- Qua tựa sách và hình minh họa, chúng ta dễ dàng nhận diện chủ đề chính của văn bản, đó chính là dòng sông Hương - biểu tượng đặc trưng của Huế.
- Tên đề mục 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?' là một câu hỏi mở đầu cho những khám phá về nguồn cội, huyền thoại xoay quanh dòng Hương Giang tuyệt vời.
II. Đọc văn bản - Soạn bài Ai đặt tên cho dòng sông chi tiết
* Gợi ý trả lời câu hỏi phần đọc văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông văn 12:
1. Suy luận: Phần văn này miêu tả khúc sông nào của dòng sông Hương? Vẻ đẹp đặc trưng của khúc sông là gì?
Ý nghĩa của bài Ai đã đặt tên cho dòng sông:
- Đoạn văn này tả sơn hương dòng sông Hương ở vùng thượng nguồn, nơi mà rừng già Trường Sơn ôm trọn.
- Tại đây, Hương Giang hiện lên như một bức tranh huyền bí, tự do và hoang sơ. Đây chính là vẻ đẹp mạnh mẽ, tráng lệ mà sông Hương giữ bí mật giữa lòng rừng già.
2. Tưởng tượng: Bạn hình dung như thế nào về hình ảnh sông Hương qua đoạn văn này?
Trong đoạn văn, sông Hương như ngọn lửa đầu đời của tình yêu: vừa e thẹn, dễ xấu hổ, vừa chủ động, táo bạo. Sức sống của sông Hương bây giờ là sự tràn đầy, như một cuộc hành trình không ngừng, nỗ lực đến với tình yêu trong ảo mộng 'như một cuộc tìm kiếm có ý thức'.
3. Theo dõi: Qua đoạn văn này, tác giả đã thể hiện tình cảm gì?
- Tình cảm say đắm.
- Sự liên kết mạnh mẽ với dòng sông Hương thơ mộng.
4. Suy luận: Cảm nhận của bạn về mối liên kết giữa sông Hương và thành phố Huế qua câu văn 'Quả đúng như vậy ... của những mái chèo khuya' là gì?
- Sông Hương là trái tim, là linh hồn gắn kết với đời sống văn hóa và tinh thần của cộng đồng Huế.
- Sông Hương không chỉ là nguồn cảm hứng, mà còn là nền tảng của toàn bộ di sản âm nhạc cổ điển Huế.
5. Suy luận: Hình ảnh 'sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc' trong đoạn này mang đến cảm nhận gì?
- Hình ảnh 'sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc' là một góc nhìn mới về dòng Hương Giang. Ngoài vẻ dịu dàng khi 'trở về với cuộc sống bình thường', sông Hương là nhân chứng của những chiến công lịch sử trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Chi tiết này còn làm tăng thêm sự trang trí cho Hương Giang thơ mộng.
III. Sau khi đọc - Soạn bài Ai đặt tên cho dòng sông
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
a, Bố cục của văn bản có thể phân thành 2 phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến 'mãi mãi chung tình với quê hương xứ sở'): Hành trình đầy cảm xúc của sông Hương.
- Phần 2 (Phần còn lại): Sông Hương trở thành biểu tượng của lịch sử và thơ ca.
b, Hình ảnh sông Hương trong tác phẩm được mô tả từ nhiều góc độ khác nhau:
- Về địa lí:
+ Hành trình đầy hấp dẫn của sông Hương, từ thượng nguồn đến sự kết hợp độc đáo với thành phố Huế. Nét đẹp thiên nhiên hiện rõ qua hình ảnh của sông, với đường chảy uốn lượn, hòa quyện với vẻ đẹp tuyệt vời của xứ Huế.
+ Biến đổi tự nhiên về không khí và thời gian được mô tả một cách sống động. Sông Hương là gương phản chiếu của vẻ đẹp Huế với màu sắc thay đổi theo từng khoảnh khắc: 'sớm xanh trưa vàng, chiều tím'.
+ Các địa danh quen thuộc như Hòn Chén, Nguyệt Biều, Vọng Cảnh, Thiên Thai,... hòa quyện tạo nên bức tranh độc đáo của Hương giang.
- Về lịch sử:
+ Sông Hương, như một bảo vật lịch sử, là nhân chứng đáng tin cậy cho quá trình xây dựng và bảo vệ đất đai của ông cha chúng ta.
+ Vị trí chiến lược của dòng sông đã ghi chép những chiến công vang dội của nhân dân Việt Nam qua nhiều triều đại lịch sử.
- Sự kết hợp độc đáo giữa tình cảm trữ tình và vẻ đẹp bi tráng.
- Về văn hóa:
+ Sông Hương, dòng sông đặc trưng của văn hóa, âm nhạc bản sắc: tiếng chuông của chùa Thiên Mụ, tiếng chèo mạnh mẽ khua sóng, và nhịp nhàng của nước vỗ mạn thuyền. Tạo nên bức tranh âm nhạc tự nhiên, làm rung động trái tim người nghe.
+ Sông Hương, dòng sông của thi ca: xuất hiện lặp lờ trong thơ ca, nhưng không bao giờ bị lẻ loi trong tâm hồn. Mang đến sự độc đáo về phong cách sáng tác và cảm hứng cho các nghệ sĩ khác nhau.
c, Tác giả thể hiện cái tôi qua những chi tiết như:
- 'Trong số những dòng sông tuyệt vời của thế giới, sông Hương trở nên đặc biệt khiến tôi xao xuyến. Không có dòng sông nào giữa những thành phố tôi biết đến mà quyến rũ như sông Hương của Huế'.
- 'Lúc ấy, tôi ôm trong lòng hình ảnh êm đềm của sông Hương, nhớ về vẻ đẹp thơ mộng của nó khi len lỏi qua thành phố...'.
- 'Nhiều lần tôi cảm thấy thất vọng khi lắng nghe nhạc Huế trong ban ngày hoặc trên sân khấu nhà hát'.
...
d, Vẻ đẹp tuyệt vời của sông Hương được tô diệu trong đoạn văn: 'Trong số những dòng sông tuyệt vời của thế giới [...] những hang đá quyến rũ dưới chân núi Kim Phụng'.
- Vẻ đẹp huyền bí: 'hòa quyện với tâm hồn sâu thẳm ... dưới chân núi Kim Phụng'.
- Vẻ đẹp hùng vĩ, mãnh liệt: 'Như bản trường ca của rừng già ... rực rỡ màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng'.
- Vẻ đẹp trẻ trung, tràn ngập sức sống: 'Nơi trung điểm của Trường Sơn ... hồn trẻ trung và tươi mới'.
- Vẻ đẹp tinh tế: '... khi rời khỏi rừng sông Hương một cách duyên dáng ... như một bà mẹ phù sa tận tụy của một vùng đất văn hóa'.
Câu 2 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
* Trích đoạn: 'Từ nơi này, như đã tìm thấy lối về, sông Hương hân hoan ... trôi nhẹ trên mặt nước như những xao xuyến của một tâm hồn':
- Tình yêu thủy chung trong văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông: Hiện lên qua hành trình tìm về Huế của sông Hương:
+ 'Từ đây, như đã tìm ra lối về ... dễ thương như những nụ cười trẻ thơ'.
+ 'Chạm mặt thành phố ... sang bến Cồn Hến'.
+ 'Phía đầu và đuôi của thị trấn, ... mà hiếm thành phố nào còn giữ được'.
...
- Yếu tố tình cảm: Được thể hiện thông qua cách tác giả mô tả bức tranh thiên nhiên đẹp mắt, những tưởng tượng và liên tưởng độc đáo, đầy cuốn hút:
+ '... dòng sông cong vút làm cho trái tim sông Hương trở nên dịu dàng, như lời thì thầm của tình yêu'.
+ '... những tán cây đa, cổ thụ cừa tạo nên bức tranh lá xanh mịn màng'.
+ '... cuốn trôi những tảng băng lô xô ... trước cổng điện Phật Bà cổ để hòa mình vào biển Bạch Đế'.
...
- Sự hòa quyện giữa yếu tố cá nhân và trữ tình đã giúp tô điểm hình ảnh của dòng sông Hương một cách sinh động và chân thực hơn. Không chỉ là sự đan xen, đối lập, mà còn là sự bổ sung tận dụng lẫn nhau. Nếu yếu tố cá nhân làm cho độc giả dễ dàng hòa mình vào văn bản, thì trữ tình lại thể hiện sự lãng mạn sâu sắc của tác giả. Tất cả này tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh, phản ánh mối quan hệ, tình cảm mặn nồng mà tác giả dành cho sông Hương và xứ Huế.
* Đoạn văn tương tự: 'Trong những dòng sông đẹp ở các nước [...] trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng':
- Yếu tố cá nhân:
+ Hành trình đầy kỳ diệu của sông Hương khi bắt đầu từ nguồn.
+ Những nét hoang sơ, hùng vĩ ẩn sau những khu rừng bạt ngàn.
+ Cuộc phiêu lưu của sông Hương khi rời xa rừng già.
- Yếu tố lãng mạn:
+ Vẻ đẹp ấn tượng của sông Hương: 'như một nữ thần tự do, phóng khoáng và mạnh mẽ', 'tràn đầy vẻ đẹp dịu dàng và nữ tính, như nguồn cảm hứng tinh thần cho vùng đất này'.
+ Vẻ đẹp tinh tế, nữ tính: 'nhanh chóng hiện hữu với vẻ đẹp dịu dàng và tri thức, trở thành nguồn phù sa nuôi dưỡng văn hóa cho xứ sở này'.
- Ý nghĩa: Tạo ra một hình ảnh đối lập của sông Hương dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Thể hiện sự tinh tế trong miêu tả và sức sáng tạo độc đáo của tác giả.
Câu 3 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
- Sử dụng một số kỹ thuật tu từ như tương phản (đối lập), so sánh, và nhân hóa để truyền đạt thông điệp.
- Hiệu ứng đạt được:
+ Tạo ra sự đối lập nổi bật giữa hai khía cạnh của sông Hương.
+ Áp dụng so sánh để kích thích trí tưởng tượng, làm cho độc giả dễ dàng hình dung về dòng sông.
+ Sử dụng nghệ thuật nhân hóa để biến sông Hương thành một thực thể sống, đầy sinh độc và hồn.
Câu 4 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
Trong văn bản, câu hỏi 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' xuất phát từ một nhà thơ ở Hà Nội. Truyền thuyết kể về nhân dân làng Thành Trung nấu nước của hơn trăm loài hoa đổ xuống sông, làm cho làn nước trở nên thơm tho mãi mãi. Và cái tên 'Hương giang' xuất hiện, vừa là sự yêu mến dành cho dòng sông quê hương, vừa thể hiện niềm tự hào và cảm ơn đến những người đã khai phá vùng đất này.
Câu 5 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
- Tình cảm chủ đạo trong tác phẩm: Sự đắm chìm trong tình yêu, niềm tự hào và sự gắn bó sâu sắc với sông Hương và xứ Huế, từ đó mở rộng ra thành tình yêu thiên nhiên, niềm tự hào về quê hương và Tổ quốc.
- Cảm xúc chủ đạo của tác phẩm chủ yếu được thể hiện qua:
+ Sự phong phú và đa dạng trong liên tưởng.
+ Hiểu biết uyên bác về nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau.
+ Sử dụng ngôn ngữ tinh tế và tài năng đặc biệt.
+ Lựa chọn và tạo hình ảnh một cách tỉ mỉ.
Câu 6 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
Vai trò 'người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở' của sông Hương, được thể hiện trong đoạn đầu, tiếp tục được phản ánh trong phần còn lại của văn bản. Điều này thấy rõ qua đoạn 'Trong khoảnh khắc trùng lại của sông nước [...] bật ra lời: 'Đó chính là Tứ Đại Cảnh!'' và 'Xuất hiện một đoạn thi ca về sông Hương ... của tác giả 'Từ ấy''.
- Đối với đoạn 'Trong khoảnh khắc trùng lại của sông nước [...] thốt lên: 'Đó chính là Tứ Đại Cảnh!'':
+ Sông Hương liên kết một cách hài hòa với âm nhạc cổ điển Huế.
+ Không gian êm đềm của sông Hương với 'âm thanh nhẹ nhàng của những chiếc mái chèo khuya' không chỉ là nơi sinh sống mà còn là nguồn cảm hứng vô tận để tạo nên và phát triển âm nhạc Huế.
- Đối với đoạn 'Xuất hiện một đoạn thi ca về sông Hương ... của tác giả 'Từ ấy'':
+ Sông Hương như là bản nhạc của lữ khách thơ mộng.
+ Dòng sông mang đến cảm hứng ngọt ngào cho biết bao tâm hồn nghệ sĩ.
Câu 7 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo - tập 1:
Những phát hiện đặc biệt về sông Hương của tác giả không chỉ là nguồn học quý giá mà còn là bài học về tầm quan trọng của sự quan sát. Lắng nghe và chú ý quan sát là chìa khóa mở ra những chiều sâu ẩn sau những điều quen thuộc xung quanh. Điều này yêu cầu trái tim tràn đầy yêu thương và niềm đam mê đối với thiên nhiên, văn hóa và con người. Chỉ khi đó, cuộc sống trở nên đẹp đẽ và có ý nghĩa hơn biết bao.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - KẾT THÚC - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Với phần Tạo dáng Ai đặt tên cho dòng sông ở trên, chúng ta đã khám phá ra những vẻ đẹp bí ẩn của dòng sông Hương, một chủ đề trữ tình và thơ mộng. Đồng thời, chúng ta cũng chiêm nghiệm nét sáng tạo nghệ thuật của tác giả. Hãy khám phá thêm nhiều bài soạn khác trên Mytour như: Tạo dáng Cõi lá, Ngữ văn lớp 11 Chân trời sáng tạo; Tạo dáng Chiều xuân, Ngữ văn lớp 11 Chân trời sáng tạo
