Soạn bài Bài học đầu tiên về đường đời - Chân trời sáng tạo 6 Trang 83 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Bài học đầu tiên về đường đời được lấy từ Dế Mèn phiêu lưu kí của nhà văn Tô Hoài, một phần của chương trình môn Ngữ Văn lớp 6, trong sách Chân trời sáng tạo, tập 1.

Mytour muốn chia sẻ bài Soạn văn 6: Bài học đầu tiên về đường đời. Hãy đọc nội dung chi tiết ngay sau đây.

Kiến thức Ngữ Văn

1.1 Hiểu biết về đọc

Truyện đồng thoại là một thể loại văn học dành cho trẻ em. Nhân vật trong truyện đồng thoại thường là các loài vật hoặc đồ vật được nhân hóa, phản ánh đặc điểm sinh hoạt của chúng cũng như của con người.

1.2 Hiểu biết về tiếng Việt

- Câu tiếng Việt thường bao gồm chủ ngữ (C) và vị ngữ (V).

- Chủ ngữ và vị ngữ của câu có thể là một từ (Ví dụ: Gà kêu, Hoa nở) hoặc một cụm từ (Ví dụ: Con gà nhà tôi kêu rất to, Những bông hoa cúc nở vàng rực cả khu vườn).

- Cụm từ có ít nhất hai từ kết hợp với nhau nhưng chưa tạo thành câu, trong đó có một từ (danh từ/động từ/tính từ) đóng vai trò là trung tâm, các từ còn lại bổ sung ý nghĩa cho thành phần trung tâm.

- Cụm từ đóng vai trò chủ ngữ và vị ngữ trong câu thường bao gồm các loại sau:

• Cụm danh từ có danh từ là thành phần chính. Ví dụ: hai con chó trắng.
• Cụm động từ có động từ là thành phần chính. Ví dụ: thường dẫn tôi đi ra ngoài.
• Cụm tính từ có tính từ là thành phần chính. Ví dụ: rất nhiều.

- Mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ:

• Chuyển đổi chủ ngữ hoặc vị ngữ của câu từ một từ thành một cụm từ, có thể là cụm danh từ, cụm động từ hoặc cụm tính từ.
• Biến đổi chủ ngữ hoặc vị ngữ của câu từ cụm từ đơn giản thành cụm từ chứa thông tin cụ thể, chi tiết hơn.
• Có thể mở rộng chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc mở rộng cả chủ ngữ lẫn vị ngữ của câu.

=> Việc mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ giúp làm cho thông tin của câu trở nên chi tiết, rõ ràng hơn.

Soạn bài Bài học đầu tiên về đường đời - Mẫu 1

2.1 Chuẩn bị cho việc đọc

Câu 1. Hãy chia sẻ với bạn về một kỷ niệm đáng nhớ mà bạn từng trải qua.

Một kỷ niệm đáng nhớ: một lần về thăm quê, một lần trốn học đi chơi, một lần bị điểm kém nhưng nói dối bố mẹ…

Câu 2. Dựa vào tiêu đề và ấn tượng ban đầu của bản thân khi đọc lướt qua văn bản, bạn đoán xem “bài học đường đời đầu tiên” được nhân vật kể lại sau đây là bài học gì?

“Bài học đầu đời trong cuộc sống” được nhân vật kể lại sau đây: bài học từ trải nghiệm và vấp ngã, nhận ra lỗi lầm và sửa đổi.

2.2 Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Những chi tiết mô tả về ngoại hình nhân vật “tôi” trong đoạn này là lời của ai? Điều này giúp bạn hiểu thêm về tính cách của nhân vật như thế nào?

- Các thông tin về ngoại hình của nhân vật “tôi” trong đoạn này đến từ chính nhân vật “tôi”: Dế Mèn.

- Điều này giúp người đọc hiểu rõ hơn về tính cách của nhân vật: tự tin về ngoại hình và sức mạnh bên trong.

Câu 2. Dựa vào cách nhân vật “tôi” mô tả hành động của mình ở đoạn này, bạn nhận biết thêm điều gì về đặc điểm của nhân vật?

Dựa vào cách nhân vật “tôi” mô tả hành động của mình ở đoạn này, có thể nhận thấy tính cách của nhân vật: kiêu căng, ngạo mạn và hống hách.

Câu 3. Các từ như “hung hăng”, “hống hách”, “ngu dại”, “ân hận” cho thấy nhân vật “tôi” đánh giá trải nghiệm sắp kể ra dưới đây như thế nào?

Cảm xúc được thể hiện qua những từ trên cho thấy nhân vật “tôi” đang trải qua sự ân hận và tự trách bản thân về những sai lầm đã xảy ra.

Câu 4. Dường như Dế Choắt có ý định đào một con đường tới nhà của nhân vật “tôi” khi cần sự giúp đỡ trước sự đe dọa từ kẻ khác. Điều này cho thấy Dế Choắt đánh giá cao và tin tưởng vào tính tốt bụng của nhân vật “tôi”.

Việc Dế Choắt muốn tìm đến nhà của nhân vật “tôi” khi gặp khó khăn trước kẻ địch cho thấy sự quý trọng và tôn trọng mà Dế Choắt dành cho “tôi”.

Câu 5. Cụm từ “đứa ích kỉ” thể hiện sự nhận thức của nhân vật “tôi” về chính bản thân mình và ý thức về những hành động ích kỷ đã thực hiện.

- Cụm từ “đứa ích kỉ” được sử dụng để mô tả nhận thức của nhân vật “tôi” về chính mình.

Nhân vật này đã nhận ra tính cách ích kỷ của mình: chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân.

2.3 Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Dế Mèn kể lại bài học đầu tiên trong cuộc đời sau khi Dế Choắt qua đời. Chi tiết mà em dùng để suy luận như vậy là: “Tôi đưa xác Dế Choắt đi chôn vào một khu vực cỏ rậm. Tôi đắp lên một cái mộ lớn. Tôi đứng đó lặng lẽ suy tư, nhớ về bài học đầu tiên của cuộc đời”.

- Dế Mèn kể lại bài học đầu tiên trong cuộc đời sau khi Dế Choắt qua đời.

- Cụ thể là khi “Tôi đem xác Dế Choắt đi chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp lên một cái mộ lớn. Tôi đứng đó lặng lẽ suy tư, nhớ về bài học đầu tiên của cuộc đời”.

Câu 2. Dựa vào hướng dẫn ở bảng dưới đây, hãy tìm ra một số câu mô tả việc Dế Mèn kể chuyện (sử dụng từ ngữ 'tôi') và các đoạn hội thoại giữa Dế Mèn và những nhân vật khác.

Câu 3. Phát hiện và phân tích các chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn. Dựa vào đó, đưa ra nhận xét về tính cách của Dế Mèn.

- Ngoại hình

• Càng mẫm của tôi mờ sáng.
• Những chiếc vuốt ở chân và ở khoeo cứng lại và trở nên nhọn nơi cứng.
• Da tôi mịn màng màu nâu bóng, phản chiếu ánh sáng rất rõ, rất dễ chịu khi nhìn.
• Đầu tôi to lên, nổi lên từng đám lớn, rất mạnh mẽ.
• Hai chiếc răng đen lúc nào cũng nhai ngấu nghiến.

- Cử chỉ, hành động:

• Ăn uống điều độ, làm việc có chừng mực.
• Bước đi kiêng chạm, cả bộ dạng tôi rung rinh một tông nâu bóng mỡ, phản chiếu ánh sáng rất ư là thú vị.
• Thỉnh thoảng, tôi trở nên trang trọng và nhấn mạnh bằng cách đưa cả hai chân lên vuốt râu.
• Đi bộ một cách uy nghi, mỗi bước đi như làm điệu dún dẩy các chiếc chân khoeo, rung lên và rung xuống hai chiếc râu.
• Dám ganh tỵ với mọi người trong xóm: quát thét mất chị Cào Cào, đá xéo anh Gọng Vó…

- Ngôn ngữ, tâm trạng: Tôi tự hào về đôi râu ấy lắm, tôi tỏ ra kiêu căng, tôi cho là mình giỏi; đã thoát khỏi rồi nhưng vẫn còn hối hận quá, hối hận mãi.

=> Tính cách của Dế Mèn: chàng Dế thanh niên mạnh mẽ, tràn đầy sức sống nhưng cũng kiêu căng, tự mãn và có phần hống hách.

Câu 4. Bài học đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau sự việc với Dế Choắt là gì? Theo em, việc tác giả cho Dế Mèn kể lại câu chuyện của mình bằng ngôi thứ nhất có ảnh hưởng gì trong việc thể hiện bài học đó?

• Bài học mà Dế Mèn đã học: Cuộc sống không phải lúc nào cũng tươi đẹp, và hành động quấy rối, ác ý có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
• Việc sử dụng góc nhìn cá nhân giúp câu chuyện trở nên thực tế hơn, nhân vật có thể trực tiếp thể hiện tâm trạng, cảm xúc của mình.

Câu 5. Có thể coi việc Dế Choắt qua đời là một sự kiện quan trọng khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và người khác không? Vì sao?

Việc Dế Choắt qua đời đã gây ra một bước ngoặt quan trọng, khiến Dế Mèn cảm nhận và thay đổi cách nhìn về bản thân và người khác. Bởi qua sự kiện đó, Dế Mèn nhận ra những sai lầm của mình, như thái độ ích kỷ và kiêu căng.

Câu 6. Các đặc điểm nào cho biết Bài học đường đời đầu tiên là một câu chuyện đồng thoại?

- Các nhân vật được nhân cách hóa: Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, chị Cào Cào.

- Hiển nhiên các nhân vật được mô tả với đặc điểm của loài dế như: râu, càng, cánh, đầu, và răng đen. Hành động của Dế Mèn như đạp phanh phách lên ngọn cỏ, đào hang… Tuy nhiên, một số mô tả cũng ám chỉ đến nhân vật như con người:

• Ăn uống điều độ và làm việc có mức độ phù hợp làm cho Dế Mèn nhanh chóng trưởng thành.
• Dế Mèn là một chàng thanh niên khỏe mạnh.
• Bước đi uy nghi, cả hình dáng rung rinh một tông nâu bóng mỡ, phản chiếu ánh sáng rất ư là hấp dẫn.
• Thỉnh thoảng, lại trở nên trang trọng và đồng thời dùng cả hai chân lên vuốt râu.

• Đi bộ một cách uy nghi, mỗi bước đi như làm điệu dún dẩy….

Câu 7. Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, bạn hiểu thêm điều gì về lỗi lầm của người trẻ tuổi và về thái độ cần có khi đối mặt với những lỗi lầm trong cuộc sống?

Dế Mèn là một thanh niên mới lớn, sống trong một thế giới nhỏ, bao quanh là những con vật hiền lành, dễ khiến người ta tự mãn và kiêu căng. Đây cũng là lỗi lầm phổ biến của những người trẻ tuổi. Tuy nhiên, khi nhận ra sai lầm, Dế Mèn đã sửa chữa và tự kiểm soát, biết tự trọng và nghiêm túc trước những sai sót của mình.

Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 2

3.1 Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

- Tô Hoài (1920 - 2014), tên thật là Nguyễn Sen.

- Tô Hoài sinh ra ở quê nhà tại thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông. Tuy nhiên, ông lớn lên ở làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay là phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội).

- Ông có kiến thức sâu rộng về phong tục, tập quán của nhiều vùng miền trên đất nước Việt Nam.

- Ông tập trung vào việc miêu tả cuộc sống hàng ngày trong tác phẩm của mình.

- Tác phẩm của ông bao gồm nhiều thể loại khác nhau như truyện ngắn, truyện dài, hồi ký, kịch bản phim, và tiểu luận…

- Năm 1996, ông đã nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Một số tác phẩm nổi bật của ông bao gồm Dế Mèn phiêu lưu ký (truyện dài, 1941), O chuột (tập truyện ngắn, 1942), Cỏ dại (hồi ký, 1944), và Truyện Tây Bắc (tập truyện, 1953)...

b. Tác phẩm

- Nguồn gốc: Bài học đường đời đầu tiên được trích từ chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kí. Tên đoạn trích được đặt bởi người soạn giáo trình.

- Tóm tắt: Dế Mèn là một chú dế mạnh mẽ do biết ăn uống điều độ. Tuy nhiên, anh chàng lại tỏ ra kiêu căng, luôn cho rằng mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Dế Mèn luôn coi thường mọi người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt - người bạn hàng xóm nhỏ nhắn và yếu đuối. Một lần, Dế Mèn đùa giỡn với chị Cốc làm Choắt phải chịu oan. Choắt bị chị Cốc đuổi đến kiệt sức. Trước khi qua đời, Choắt khuyên Dế Mèn hãy từ bỏ tính kiêu căng. Dế Mèn cảm thấy rất hối hận và nhận ra bài học đầu tiên trong cuộc đời của mình.

- Bố cục:

• Phần 1. Từ đầu đến “ có thể sắp đứng đầu thiên hạ ”: Dế Mèn giới thiệu về bản thân.
• Phần 2. Tiếp theo đến “ Tôi về, không chút bận tâm ”: câu chuyện về người bạn hàng xóm là Dế Choắt.
• Phần 3. Phần còn lại: bài học đầu tiên của Dế Mèn trong cuộc đời.

3.2 Đọc - hiểu văn bản

a. Dế Mèn tự giới thiệu về bản thân

- Về ngoại hình

• Đôi càng mềm mại, bóng loáng.
• Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
• Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, có thể tự soi gương và rất dễ nhìn.
• Đầu tôi to ra, nổi lên từng đỉnh như ngọn núi vô tình.
• Hai cái răng đen luôn nhai ngoàm ngoạm không ngừng.

- Về cử chỉ, hành động:

• Ăn uống điều độ, làm việc có mực, tuân thủ nguyên tắc.
• Đi bộ tự tin, tỏ ra rất cuốn hút và dễ thương.
• Thỉnh thoảng lại tỏ ra trang trọng, nhưng đôi khi lại tự do tự tại vuốt râu.
• Di chuyển với sự oai vệ, mỗi bước đi đều tỏ ra rất duyên dáng, làm cho những đôi chân và râu bay bổng.
• Liều lĩnh trong việc gây rối với mọi người trong xóm: quát mạnh mẽ chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó để giữ vị thế.

=> Một thanh niên dế cường tráng.

c. Câu chuyện về bạn hàng xóm Dế Choắt

- Dự đoán về diễn biến sắp xảy ra: Dế Mèn kiêu căng, hỗn láo sẽ châm chọc, coi thường Dế Choắt.

- Cuộc trò chuyện giữa Dế Mèn và Dế Choắt:

• Một lần đến thăm nhà Choắt, Dế Mèn không khen: “Chú mày sống lười biếng quá nhỉ. Nhà cửa đâu ra đâu vào… Ối trời ơi! Chú mày lớn tuổi rồi mà không khôn ngoan..”.
• Hoặc khi Choắt đề xuất việc Mèn đào một cái hố sang nhà Mèn để khi có kẻ bắt nạt, họ có thể giúp đỡ lẫn nhau. Nhưng Dế Mèn từ chối khinh khỉnh: “Hửm! Mở một cái hố qua nhà ta? Đúng là nói dễ nghe nhỉ? Chú mày thúi như cú mèo thế này, ta có thể chịu đựng sao. Thôi, im điều điệu hát lời mưa dầm ấy đi. Đào hố cho chết đi!”. Sau đó, hắn quay về mà không màng đến điều gì cả.

=> Thái độ tự kiêu và ích kỷ của Dế Mèn đã được thể hiện rõ.

- Khi Dế Mèn mời Dế Choắt mà không nghĩ đến hậu quả, khiến chị Cốc tức giận. Dế Mèn nhanh chóng trốn vào hang để Dế Choắt phải đối mặt với chị Cốc một mình. Dế Choắt đáng thương phải gánh chịu mọi oan trái, bị chị Cốc mổ cho đến kiệt sức. Tuy vậy, Dế Mèn vẫn không ra giúp bạn, không nhận lỗi về hành động của mình và không chịu trách nhiệm về kết quả. Cuối cùng, Dế Choắt kiệt sức qua đời.

- Khi Dế Choắt qua đời: Dế Mèn hối hận về cách đối xử của mình với Dế Choắt. Hắn hối tiếc đã góp phần vào cái chết của Dế Choắt. Hắn tự trách mình là một người mạnh mẽ nhưng lại chỉ biết trốn tránh trách nhiệm. Sau khi mai táng Dế Choắt, hắn cảm thấy rất thất vọng và vô dụng vì không thể cứu sống bạn bè. Dế Mèn đứng im lặng, suy ngẫm chân thành về cuộc sống của mình.

=> Cái chết của Dế Choắt đã giúp Dế Mèn nhận ra bài học đầu tiên về cuộc sống.

Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên - Mẫu 3

(1) Mở đầu

Giới thiệu về tác giả Tô Hoài và đoạn trích từ 'Bài học đường đời đầu tiên'.

(2) Nội dung chính

a. Dế Mèn tự giới thiệu

- Ngoại hình

• Đôi càng mềm mại, óng ánh.
• Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn nhắn.
• Thân hình tung tăng trong ánh nắng màu nâu bóng mỡ, phản chiếu rõ trong gương và rất dễ nhìn.
• Đầu tôi to ra, nổi bật từng tảng mạnh mẽ.
• Hai cái răng đen luôn nhai nghiền không ngừng.

- Cử chỉ, hành động:

• Ăn uống điều độ, làm việc có chừng mực.
• Bước đi bách bộ, cả người lả lơi trong ánh sáng màu nâu bóng mỡ, phản chiếu rõ trong gương và rất dễ nhìn.
• Thỉnh thoảng, vẻ mặt trở nên trang trọng và thấu hiểu, hai chân trước nâng lên vuốt râu một cách nhẹ nhàng.
• Di chuyển với vẻ oai vệ, mỗi bước chân làm điệu dúm dún, khoeo chân lên xuống, râu lung lay theo nhịp bước.
• Dũng cảm chế giễu tất cả mọi người trong xóm: làm nhấc mày chị Cào Cào, khiến anh Gọng Vó phải nhăn mặt…

=> Một chàng dế trẻ trung, mạnh mẽ.

b. Câu chuyện về người bạn hàng xóm là Dế Choắt

- Dự đoán về sự việc sắp được kể: Dế Mèn tỏ ra kiêu căng, hung hăng và coi thường Dế Choắt.

- Cuộc đối thoại giữa Dế Mèn và Dế Choắt:

• Một lần đến chơi nhà Choắt, Dế Mèn lên tiếng phê phán: “Thế này sống sao được. Nhà cửa đâu mà lung linh… À, chú lớn nhưng không có tư duy gì cả.”
• Hoặc khi Choắt đề xuất đào một lối ra nhà Mèn, để có thể giúp đỡ nhau khi bị bắt nạt. Nhưng Dế Mèn chỉ biểu hiện sự khinh bỉ: “Cái lối ra nhà mình à? Sao lại dễ dàng thế? Chú mùi mèo như thế, ta không thể chấp nhận được. Im lặng điều đó, vì tiếng hát của chú chẳng khác gì tiếng mưa đang rơi. Khám lối mù thì chỉ có thể gặp cái chết!”. Sau đó, hắn rời đi mà không suy nghĩ gì thêm.

=> Thái độ của Dế Mèn đã phản ánh sự kiêu căng và ích kỷ.

- Khi Dế Mèn rủ Dế Choắt không hề nghĩ đến hậu quả, khiến chị Cốc tức giận. Dế Mèn nhanh chóng trốn vào hang để Dế Choắt một mình đối mặt với chị Cốc. Dế Choắt vô cùng đau lòng khi phải chịu mọi oan ức, bị chị Cốc trừng phạt cho đến khi mất hết sức. Tuy nhiên, Dế Mèn không hề xuất hiện để giúp đỡ, chấp nhận lỗi và chịu trách nhiệm về hành động của mình. Cuối cùng, Dế Choắt kiệt sức qua đời.

- Khi Dế Choắt qua đời: Dế Mèn ăn năn về cách đối xử của mình với Dế Choắt. Nó hối tiếc vì đã góp phần vào cái chết của Dế Choắt. Nó tự trách bản thân, là một người mạnh mẽ nhưng lại trốn tránh trách nhiệm. Sau khi mai táng xong Dế Choắt, nó cảm thấy thất vọng và bất lực vì không thể cứu vãn được gì nữa. Dế Mèn im lặng, cần thời gian để suy ngẫm về cuộc sống của mình.

=> Việc mất đi Dế Choắt đã giúp Dế Mèn nhận ra bài học quý giá đầu tiên về cuộc sống.

(3) Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên.