Soạn bài Bài học đầu tiên về đường đời trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 tập 1 - Kết nối tri thức với cuộc sống chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em đã từng đọc một câu chuyện hay xem một bộ phim nào mà nhân vật đã trải qua niềm vui hoặc nỗi buồn. Khi đọc (xem), em cảm thấy thế nào?

Phương pháp giải:

Nhớ lại các câu chuyện hoặc phim đã trải qua để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Tháng trước em đã đọc truyện “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” của tác giả Nguyễn Nhật Ánh. Kết thúc câu chuyện, cảm xúc của em bao gồm nước mắt và sự chia xa. Mận, người bạn thân nhất của Thiều, phải rời xa quê hương và cậu bạn Thiều, để lại sự lạc lõng và nỗi buồn cho Thiều về sự chia xa. Kinh nghiệm này giúp em nhận ra giá trị của tình bạn và ý thức về sự quý trọng những người thân yêu xung quanh.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy chia sẻ một số điều mà em cảm thấy hài lòng hoặc không hài lòng khi nghĩ về bản thân?

Phương pháp giải:

Liệt kê các điểm tích cực và tiêu cực về bản thân.

Lời giải chi tiết:

- Điều em hài lòng: Em là người năng động, ham học hỏi, và luôn sẵn lòng giúp đỡ gia đình và bạn bè. Em cũng biết đề cao tinh thần đoàn kết.

- Điều em cảm thấy chưa hài lòng: Em chưa biết cách tự chăm sóc sức khỏe cá nhân và đôi khi còn cảm thấy ghen tỵ với bạn bè vì những lý do nhỏ nhặt.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 14 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em nghĩ gì về sự kiện sắp được kể?

Phương pháp giải:

Thử đoán dựa trên suy luận của mình.

Lời giải chi tiết:

Em dự đoán sự kiện sắp được kể: Dế Mèn có tính cách kiêu căng, hống hách, và tự phụ, thường coi thường người khác. Anh ta có xu hướng trêu chọc và làm khó dễ người khác, thể hiện lòng tự cao và quyết tâm vượt lên trên mọi người khác.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi Dế Mèn dụ Dế Choắt trêu chị Cốc, anh ta đã nghĩ đến hậu quả của hành động của mình không?

Phương pháp giải:

Xem có chi tiết nào cho thấy Dế Mèn đã suy nghĩ về hậu quả không.

Lời giải chi tiết:

Khi dụ Dế Choắt trêu chị Cốc, Dế Mèn không tính đến hậu quả của việc làm. Anh ta, mặc dù mạnh mẽ và to lớn, nhưng chưa có kinh nghiệm sống thực tế. Dế Mèn chỉ tưởng rằng sức mạnh của mình sẽ khiến chị Cốc tức giận và anh sẽ tỏ ra hùng hổ.

Đọc văn bản 3

Câu 3 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chuyện gì đã xảy ra với Dế Choắt? Dế Mèn đã thực hiện hành động gì khi chứng kiến điều đó?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ để tìm ý.

Lời giải chi tiết:

- Dế Mèn không biết hành động ngu ngốc của mình đã dẫn đến cái chết của Dế Choắt - một người bạn không may mắn - dưới tay của chị Cốc.

- Sự hy sinh của Dế Choắt đã làm Dế Mèn cảm thấy rất đau lòng và thất vọng về bản thân. Từ đó, Dế Mèn rút ra bài học rằng mình phải sống tốt hơn và từ bỏ những thói quen xấu.

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Truyện được kể từ lời của nhân vật nào? Kể theo ngôi thứ mấy?

Phương pháp giải:

Nhớ lại hai ngôi kể đã học (ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba).

Lời giải chi tiết:

- Truyện được kể từ lời của nhân vật chính: Dế Mèn.

- Kể theo ngôi thứ nhất sử dụng từ “tôi”. Điều này làm câu chuyện trở nên đáng tin cậy, vì nhân vật có thể biểu lộ tâm trạng, ý định, và cảm xúc.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc một đoạn trích và nêu một số chi tiết mô tả về Dế Mèn khiến bạn liên tưởng đến đặc điểm của con người. Loại truyện này thường sử dụng lối mô tả như thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Các đoạn mô tả về ngoại hình và hành vi của Dế Mèn khiến bạn liên tưởng đến con người bao gồm:

+ Một chàng trai dế mạnh mẽ, với cặp chân cứng cáp và cánh đang mọc ra và cứng dần lên.

+ Tôi chạm vào cỏ, tôi cảm nhận tiếng kêu rì rào của chúng, tôi di chuyển một cách nhẹ nhàng, và cánh dài của tôi đã biến thành áo dài che phủ toàn bộ.

+ Người tôi nhìn thấy bản thân mình trong gương, đầu to lên và nổi lên, răng đen và râu cong vẹo, tôi giở trò với hàng xóm, tôi trêu chọc một số con kiến, tôi bắt nạt những người xung quanh.

- Lối mô tả này thường được sử dụng trong loại truyện ngụ ngôn.

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bạn có thích hoặc không thích điều gì trong cách Dế Mèn tự mô tả ở phần trước? Tại sao?

Phương pháp giải:

Đọc và trình bày ý kiến của bạn.

Lời giải chi tiết:

- Điều mà tôi thích:

+ Tính tự tin của Dế Mèn khi miêu tả về ngoại hình, cơ thể và lối sống là điều rất quan trọng. Sự tự tin giúp chúng ta tiến xa hơn trong cuộc sống.

+ Phong cách sống khoa học của Dế Mèn giúp cơ thể mạnh mẽ, linh hoạt. Điều này là một bài học cho chúng ta.

- Điều mà tôi không thích: Sự kiêu căng và thái độ bắt nạt của Dế Mèn. Điều này không tốt và không lịch sự trong giao tiếp với mọi người.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Lúc đến thăm nhà Dế Choắt và khi Dế Choắt nhờ giúp đỡ, Dế Mèn đã nói những gì? Những lời này phản ánh thái độ gì của Dế Mèn?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn Dế Mèn nói chuyện với Dế Choắt.

Lời giải chi tiết:

- Khi đến nhà Dế Choắt và khi Dế Choắt nhờ giúp đỡ, Dế Mèn đã thể hiện thái độ trịch thượng khi nói: “Chú mày hôi như cú mèo, ta nào chịu được. Ðào tổ nông thì cho chết!”.

- Những lời này phản ánh thái độ khinh bỉ, trêu chọc của Dế Mèn đối với Dế Choắt, và cũng thể hiện tính ích kỉ, thiếu lòng nhân ái của anh ta.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn đã trải qua những cảm xúc và suy nghĩ gì? Những suy nghĩ, cảm xúc đó cho thấy sự thay đổi nào ở Dế Mèn?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần cuối của văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Chứng kiến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn cảm thấy hối hận và đau xót vô cùng vì hành động ngu ngốc của mình: “Tôi cảm thấy hối hận và đau xót lắm. Trò đùa ngớ ngẩn của tôi đã đưa Dế Choắt vào tình cảnh khó khăn. Tôi tức giận với tính kiêu căng và thô lỗ của mình”.

- Những cảm xúc và suy nghĩ này cho thấy Dế Mèn đã nhận ra và hối lỗi về hành động của mình, và thể hiện sự chín chắn, sự thay đổi tích cực trong suy nghĩ và hành động.

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo ý kiến của em, từ những trải nghiệm đáng nhớ, Dế Mèn học được điều gì?

Phương pháp giải:

Từ văn bản, suy luận ra bài học mà Dế Mèn đã học được.

Lời giải chi tiết:

  Sau cái chết đáng tiếc của Dế Choắt, Dế Mèn học được một bài học quan trọng đầu đời: Đừng kiêu căng, hung hăng và bắt nạt người khác. Sự kiêu căng và hấp tấp của tuổi trẻ có thể gây hại cho người khác và khiến ta hối hận suốt đời.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy mô tả nhân vật Dế Choắt theo cách của bạn. Nếu gặp một người bạn có tính cách như Dế Choắt, bạn sẽ đối xử với họ như thế nào?

Phương pháp giải:

Mô tả suy nghĩ của bạn.

Lời giải chi tiết:

- Dế Choắt là một nhân vật bé nhỏ, yếu đuối, hiền lành và nhút nhát. Anh ta dường như hiểu biết về cuộc sống và cách đối xử với mọi người xung quanh. Dế Choắt không phản ứng khi bị Dế Mèn chê trách, và thậm chí khi đang gặp khó khăn, anh ta còn đưa ra lời khuyên cho Dế Mèn.

- Nếu gặp một người bạn có tính cách như Dế Choắt, tôi sẽ ủng hộ họ, khuyến khích họ cố gắng vượt qua khó khăn và giúp đỡ họ khi cần.

Viết kết nối với đọc

Viết một đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) kể lại một sự kiện từ đoạn trích Bài học đầu tiên bằng lời của một nhân vật mà bạn chọn.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn theo yêu cầu và chọn một nhân vật tự do.

Lời giải chi tiết:

Trong vai nhân vật Dế Choắt, tôi kể lại sự kiện khi nhờ vả Dế Mèn:

     Hàng xóm tôi là anh Dế Mèn, một con dế khỏe mạnh và cường tráng. Tôi ngưỡng mộ anh ta về sức khỏe và tính cách chín chắn, đoàn kết. Ngược lại, tôi sinh ra với thân hình yếu đuối và thể lực kém cỏi. Tôi luôn lo sợ về những nguy hiểm trong cuộc sống hoang dã nên khi Dế Mèn ghé thăm, tôi đã mạnh dạn đề nghị:

- “Anh Dế Mèn, em có một việc muốn nói với anh, anh có cho em nói không…”

      Anh ta ngay lập tức đồng ý:

- “Ừ, em cứ nói đi.”

      Tôi vui mừng và tiếp tục:

- “Anh có thể đào giúp em một cái hang ở bên nhà anh không? Khi tối đến và có người đến quấy phá, em sẽ chạy sang đó…”

      Trước khi tôi kể xong, Dế Mèn đã phán:

- “Thôi điều gì mà, em hôi như mèo vậy, tôi làm sao chịu được. Ðào hang cho em? Đừng có mơ!”

      Anh ta rời đi mà không một lời xin lỗi, còn tôi lại cảm thấy chán nản, lo lắng về nguy hiểm mà mình đang phải đối mặt.