Soạn bài Bài thơ về đội xe không kính Soạn văn 9 tập 1 bài 10 (trang 131)

=> Nổi bật sự khắc nghiệt của chiến tranh, sự nguy hiểm trên chiến trường và tinh thần lạc quan của người lính lái xe.

* Tư thế của binh lính khi đối mặt với khó khăn:

- Tư thế của lính lái xe: 'Ung dung trên buồng lái, ta ngồi/Nhìn xuống đất, nhìn lên trời, nhìn thẳng': Thể hiện tư thế mạnh mẽ, sẵn sàng đương đầu với nguy hiểm. Dù trong mưa bom, bão đạn, họ vẫn nhìn thẳng về phía trước.

- Những chiếc xe không có kính làm cho khó khăn trở nên khắc nghiệt hơn:

• Gió thổi mạnh vào làm mắt chúng ta cay đắng
• Con đường trải thẳng vào tâm hồn
• Bầu trời, mảnh vỡ của bầu trời đột nhiên

=> Tất cả như 'bay', 'rơi' vào buồng lái. Tuy nhiên, lính vẫn không sợ hãi mà đối mặt với mọi thách thức một cách dũng cảm.

* Tinh thần lạc quan:

- Đối mặt với khó khăn khi xe không có kính: 'ừ thì có bụi', 'ừ thì ướt áo'.

- Thái độ trước khó khăn: 'không có… ừ thì' thể hiện sẵn sàng chấp nhận mọi điều kiện của binh lính.

- Hình ảnh người lính 'nhìn nhau mặt lấm cười ha ha' hay 'gió lùa khô mau thôi': thể hiện tinh thần vui vẻ, yêu đời không ngừng dù đối mặt với gian khổ.

* Tình đồng đội gắn bó:

- Họ “nắm tay nhau qua cửa kính vỡ rồi”: thể hiện tình cảm chân thành, sự đoàn kết của người lính, cùng nhau truyền động lực vượt qua những khó khăn trên con đường phía trước.

- “Bếp Hoàng Cầm dựng giữa trời”: Cuộc chiến tranh gay gắt buộc họ phải xây dựng bếp ăn giữa không gian mở, một phần của cuộc sống hàng ngày vất vả.

- “Cùng bát đũa nghĩa là gia đình đấy”: Họ kết nối như người thân trong gia đình, gắn bó với nhau chặt chẽ như tình cảm ruột thịt.

- Trên hành trình khó khăn, họ chỉ có thể nghỉ ngơi trên những chiếc võng.

- Nhưng vẫn lạc quan: “Lại đi, lại đi trời xanh thêm”: Ý nghĩa của “lại đi” như là nhịp điệu của bước chân, tượng trưng cho quyết tâm tiến về phía trước của người lính trên con đường gian nan.

- Hình ảnh “trời xanh thêm”: sự lạc quan, niềm đam mê sống yêu đời và hướng về tương lai phía trước.

* Ý chí, tình yêu dành cho tổ quốc:

- Hai câu đầu vẫn là những khó khăn từ những chiếc xe: không có đèn, không có mui xe, thùng xe có xước…

- Nhưng khó khăn ấy chẳng thể ngăn cản ý chí của người lính: xe vẫn tiếp tục chạy về phía miền Nam, với niềm tin vào chiến thắng và sự thống nhất của nước nhà.

- Chỉ cần có một trái tim trong xe: hình ảnh “một trái tim” là biểu tượng ẩn dụ, chỉ của người lính. Trái tim họ luôn đầy sức sống, đầy lòng căm thù sâu sắc với kẻ thù. Nó cũng là biểu tượng của nhiệt huyết cách mạng, lòng trung thành với Đảng và tình yêu sâu đậm với quê hương.

Câu 3. Em cảm nhận thế nào về ngôn ngữ và giọng điệu của bài thơ này? Những yếu tố đó đã ảnh hưởng như thế nào đến việc mô tả những người lính lái xe ở Trường Sơn.

- Ngôn ngữ thơi phong phú, giọng điệu tự nhiên và mạnh mẽ.

- Sự sử dụng ngôn ngữ và giọng điệu đã giúp tái hiện vẻ đẹp của những người lính lái xe: mạnh mẽ, hài hước và lạc quan, yêu đời.

Câu 4. Em nghĩ gì về thế hệ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ qua hình ảnh người lính trong bài thơ? So sánh với hình ảnh người lính trong bài Đồng chí.

* Thế hệ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ qua hình ảnh người lính trong bài thơ truyền tải một vẻ đẹp:

• Tư thế tự tin, vững vàng
• Tinh thần lạc quan, đam mê cuộc sống
• Không ngại khó khăn, sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm

* So sánh:

- Điểm tương đồng: Họ đều nuôi dưỡng tình yêu quê hương, cam kết với lý tưởng cao đẹp, và tình đồng đội sâu sắc.

- Điểm khác biệt:

a. Đồng đội:

• Những chiến sĩ đấu tranh chống lại thực dân Pháp
• Đến từ giai cấp nông dân
• Khen ngợi tinh thần đoàn kết, đồng lòng

b. Bài thơ về đội xe không kính:

• Những chiến sĩ đấu tranh chống lại thực dân Pháp
• Phần lớn thuộc tầng lớp trí thức, công nhân
• Miêu tả hình ảnh các lính lái xe một cách rõ ràng.

II. Thực hành

Cảm xúc, ấn tượng của người lái xe trên chiếc xe không kính trên đường đi chiến trường đã được tác giả mô tả chi tiết, sống động. Hãy phân tích đoạn thơ thứ hai để làm sáng tỏ điều đó.

Đề xuất:

Những chiếc xe không có kính làm cho những khó khăn trở nên trầm trọng hơn:

- Gió thổi vào làm mắt cay đắng: những chiếc xe không kính khiến bụi đường bay vào mắt - từ “đắng” được sử dụng để nhấn mạnh sự khắc nghiệt của tình huống.

- Con đường chạy thẳng vào trái tim, bầu trời, cánh chim. Tất cả như “sa”, “ùa” vào buồng lái. Thiếu kính làm cho mọi khoảng cách tan biến.

- Nhưng những người lính vẫn kiên cường, không sợ hãi đối mặt với mọi khó khăn.

Soạn bài Thơ về tiểu đội xe không kính - Mẫu 2

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhan đề bài thơ có gì khác lạ? Một hình ảnh đặc biệt trong bài thơ là những chiếc xe không có kính. Tại sao có thể nói hình ảnh này là độc đáo?

- Nhan đề có sự khác biệt: Khi đọc nội dung, người đọc chắc chắn sẽ nhận ra đây là một “bài thơ”. Tuy nhiên, Phạm Tiến Duật đã đặt tiêu đề là “Thơ về tiểu đội xe không kính”. Hai từ “thơ” đã cho chúng ta thấy cách tác giả khám phá, quan sát hiện thực cuộc sống. Ông không chỉ viết về những chiếc xe không kính hay thực tế nghiêm trọng của chiến tranh mà chủ yếu là về sức hút thơ của hiện thực đó, về sức hút thơ của tuổi trẻ của những người lính lái xe.

- Hình ảnh những chiếc xe không kính đặc biệt: Những chiếc xe không kính không chỉ bởi vì thiếu kính, mà còn do những năm tháng bom đạn, lửa hỏa đã làm vỡ kính. Đây không chỉ là một chiếc xe mà là “tiểu đội” - đơn vị quân đội nhỏ nhất: Điều này không phải là một trường hợp hiếm gặp mà là tình hình chung của các xe vận tải trên tuyến đường Trường Sơn. Tiểu đội xe không kính mà tác giả mô tả chỉ là một trong số rất nhiều tiểu đội tương tự.

Câu 2. Những chiếc xe không kính đã làm nổi bật người lái xe trên tuyến đường Trường Sơn. Em hãy phân tích hình ảnh người lính lái xe trong bài thơ.

* Tư thế của người lính khi đối mặt với khó khăn:

- Tư thế của người lính lái xe: “Ung dung buồng lái ta ngồi/Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng”: Cho thấy tư thế tự tin, chủ động sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm. Dù trong mưa bom, bão đạn nhưng họ vẫn nhìn thẳng về phía con đường trước mắt.

- Những chiếc xe không kính khiến cho những khó khăn càng trở nên khắc nghiệt hơn:

• Gió thổi vào làm mắt cay đắng
• Con đường trải thẳng vào tâm hồn
• Trời cao, bất ngờ cánh chim bay

=> Tất cả như “sa”, “ùa” vào buồng lái. Nhưng người lính vẫn không sợ hãi mà tự tin đối mặt với mọi thách thức.

* Tinh thần lạc quan:

- Họ phải đối mặt với khó khăn khi chiếc xe không có kính: “ừ thì có bụi”, “ừ thì ướt áo”.

- Nhưng thái độ trước những khó khăn: “không có… ừ thì” cho thấy một thái độ sẵn lòng chấp nhận mọi khó khăn của người lính.

- Hình ảnh người lính “đối mặt nhau với gương mặt lấm bùn cười ha ha” hoặc “gió lùa khô mau thôi”: thể hiện một tinh thần lạc quan, yêu đời không ngừng dù phải đối mặt với những khó khăn.

* Tình đồng đội gắn bó:

- Họ “nắm tay nhau qua cửa kính vỡ rồi”: chi tiết này phản ánh chân thực tình cảm của các lính, qua cách nắm tay, họ truyền động lực, sức mạnh cho nhau để vượt qua những khó khăn trên hành trình.

- “Bếp Hoàng Cầm dựng giữa trời”: Cuộc chiến tranh khốc liệt buộc họ phải dựng bếp giữa không gian trời, cuộc sống hàng ngày trở nên gian khổ hơn bao giờ hết.

- “Chia sẻ bát đũa, đồng nghĩa với sự gắn bó của gia đình”: Họ gắn bó như những người thân trong gia đình, mối quan hệ này chặt chẽ và ấm áp như tình cảm trong gia đình.

- Trên hành trình vô tận đó, họ chỉ có thể nghỉ ngơi trên những chiếc võng.

- Dù gặp khó khăn nhưng vẫn lạc quan: “Tiếp tục đi, tiếp tục đi dưới bầu trời xanh thêm”: Từ “tiếp tục đi” như nhịp bước vững chắc của người lính trên đường hành quân.

- Hình ảnh “bầu trời xanh thêm”: thể hiện tinh thần lạc quan, lòng yêu đời, hướng về tương lai.

* Ý chí, tình yêu đất nước:

- Dù gặp khó khăn từ những chiếc xe: không đèn, không mui xe, thùng xe bị xước…

- Nhưng khó khăn đó không thể ngăn cản ý chí của người lính: xe vẫn tiếp tục chạy về phía miền Nam, với niềm tin vào chiến thắng và hy vọng nước nhà sẽ thống nhất.

- Đủ là trong xe có một con tim: hình ảnh “một con tim” là một biểu tượng, chỉ riêng người lính. Trái tim của họ luôn đong đầy sự sống, cũng như lòng căm ghét kẻ thù sâu sắc. Trái tim còn biểu tượng cho sự nhiệt huyết cách mạng, lòng trung thành với Đảng và tình yêu nước sâu đậm của người lính.

Câu 3. Em có nhận xét gì về ngôn ngữ, giọng điệu của bài thơ này. Những yếu tố đó đã góp phần như thế nào trong việc khắc họa hình ảnh những người lính lái xe ở Trường Sơn.

• Ngôn ngữ thơ giàu khẩu ngữ, giọng điệu tự nhiên, khỏe mạnh.
• Ngôn ngữ, giọng điệu giúp tái hiện vẻ đẹp của những người lính lái xe: mạnh mẽ, hóm hỉnh và lạc quan, yêu đời.

Câu 4. Cảm nghĩ của em về thế hệ trẻ thời kháng chiến chống Mĩ qua hình ảnh người lính trong bài thơ? So sánh hình ảnh người lính trong bài thơ này và trong bài Đồng chí.

- Thế hệ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ qua hình ảnh người lính trong bài thơ hiện ra với vẻ đẹp: Tư thế tự tin, hiên ngang; Tinh thần lạc quan, yêu đời; Coi thường mọi khó khăn, nguy hiểm.

- Tương tự: Tất cả đều lòng yêu quê hương, tinh thần đấu tranh vì lý tưởng cao đẹp, và tình đồng đội sâu đậm.

- Khác biệt:

• Đồng chí: Người lính kháng chiến chống Pháp; Xuất thân từ giai cấp nông dân; Tôn vinh tình đồng đội, đồng chí.
• Bài thơ về tiểu đội xe không kính: Người lính kháng chiến chống Pháp; Có nguồn gốc chủ yếu từ tầng lớp trí thức, tiểu tư sản; Miêu tả hình ảnh người lính lái xe.

II. Thực hành

Những cảm xúc, ấn tượng của người lái xe trong chiếc xe không kính trên đường ra trận được tác giả diễn tả rất cụ thể, sinh động. Em hãy phân tích cặp thơ thứ hai để làm rõ điều đó.

Thông tin hữu ích:

'Thấy gió xoa vào mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và bất ngờ cánh chim
Giống như “sa”, “ùa” vào buồng lái'

- Chiếc xe không kính khiến mọi khó khăn trở nên khắc nghiệt hơn:

• Gió xoa vào mắt đắng: chiếc xe không kính làm cho bụi đường bay vào mắt - từ “đắng” được sử dụng như một lối ẩn dụ để làm nổi bật sự khắc nghiệt về thể xác.
• Con đường chạy thẳng vào tim, sao trời, cánh chim. Tất cả như “sa”, “ùa” vào buồng lái. Không có kính làm cho mọi khoảng cách bị xóa bỏ.
• Thế nhưng, người lính vẫn không sợ hãi mà hiên ngang đối mặt với mọi thử thách.

Soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Mẫu 3

Phần I: Trả lời câu hỏi

Câu 1.

- Tiêu đề đặc biệt: Khi đọc, mọi người đều nhận ra đó là một bài thơ. Nhưng tác giả sử dụng từ 'bài thơ' trong tiêu đề để làm nổi bật chất thơ của hiện thực chiến trường. Tiếp theo, tiêu đề tập trung vào hình ảnh chính: 'những chiếc xe không kính'.

- Hình ảnh độc đáo: Chiếc xe không kính không chỉ là do thiếu kính mà còn là kết quả của bom đạn. Điều này không hiếm trong chiến tranh. Không chỉ một chiếc xe mà là một tiểu đội - đơn vị nhỏ nhất. Điều này nhấn mạnh tinh thần của người lái xe trên chiến trường.

Câu 2.

- Vị trí ngồi trong buồng lái, nhìn xung quanh, thể hiện sự can đảm, quyết tâm của người lính lái xe khi đối mặt với nguy hiểm.

- Dù gặp khó khăn, người lính lái xe vẫn giữ tinh thần lạc quan, sẵn sàng chấp nhận mọi thách thức.

- Hình ảnh của người lính 'nhìn nhau mặt lấm cười ha ha' hay 'gió lùa khô mau thôi' thể hiện tinh thần vui vẻ, yêu đời không ngại khó khăn.

- Hình ảnh 'bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi' là biểu tượng cho tình đồng đội, động viên lẫn nhau trong cuộc chiến.

- Trong cảnh chiến tranh khốc liệt, họ phải dựng bếp ăn giữa trời, thể hiện sự kiên nhẫn và sẵn lòng vượt qua mọi khó khăn.

- 'Gắn bó như trong một gia đình, như tình cảm ruột thịt.'

- 'Quyết tâm vượt qua mọi khó khăn vì miền Nam phía trước.'

- 'Trong lòng chứa đựng căm thù giặc và nhiệt huyết cách mạng.'

Câu 3.

- 'Ngôn ngữ sắc sảo, giọng điệu tự nhiên của bài thơ.'

• Ngôn ngữ giàu khẩu ngữ
• Giọng thơ tự nhiên, khỏe khoắn, và hài hước, dí dỏm

- Mục đích: Đóng góp vào việc thể hiện sự độc đáo của những người lính lái xe: mạnh mẽ, hóm hỉnh và lạc quan, yêu đời.

Câu 4.

* Cảm nhận về thế hệ trẻ thời chiến tranh chống Mỹ qua hình ảnh người lính trong bài thơ: Xuất hiện với tư thế tự tin, tinh thần lạc quan và yêu đời…

* So sánh:

- Điểm tương đồng: Cả hai đều chứa đựng tình yêu sâu sắc đối với đất nước, lòng dũng cảm chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp, và tình đồng đội gắn bó sâu sắc.

- Sự khác biệt:

• Trong bài thơ về tiểu đội xe không kính: Những người lính tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp; Thường là người có xuất thân từ tầng lớp trí thức, tiểu tư sàn; Tác phẩm này mô tả hình ảnh người lính lái xe.
• Đối với Đồng chí: Các chiến sĩ tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp; Đa phần từ tầng lớp nông dân; Thường ca ngợi tình đồng đội, tình đoàn kết.

II. Thực hành

Tác giả đã miêu tả một cách cụ thể, sống động những cảm giác và ấn tượng của người lái xe trong chiếc xe không kính trên đường ra trận. Hãy phân tích khổ thơ thứ hai để làm sáng tỏ điều này.

Thông tin tham khảo:

Cảm xúc, ấn tượng của người lái xe trong chiếc xe không kính trên đường ra trận đã được tác giả mô tả rất chi tiết, sinh động qua khổ thơ thứ hai:

'Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa, như ùa vào buồng lái'

Với những chiếc xe không kính, mỗi chặng đường trở nên vất vả gấp bội. Đó là “gió vào xoa mắt đắng” - không có kính chắn gió khiến bụi đường bay vào mắt. Từ “đắng” ẩn dụ sự khắc nghiệt về thể xác. Nhưng không có kính cũng có lợi. Nhờ không có kính, sao trời, cánh chim “như sa, như ùa” vào buồng lái. “Sao và chim” trở thành bạn đồng hành của họ. Hình ảnh “nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim” chính xác diễn đạt cảm xúc của người lái xe không kính, thể hiện sự gắn bó mạnh mẽ với con đường Trường Sơn, con đường chiến đấu để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Dù khổ thơ ngắn gọn, tác giả đã sử dụng hình ảnh biểu tượng một cách tinh tế để diễn đạt cảm xúc, ấn tượng của người lính lái xe trên con đường ra trận.

Soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Mẫu 4

(1) Bắt đầu

Giới thiệu về tác giả Phạm Tiến Duật và nội dung của tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính.

(2) Phần chính

a. Tư thế dũng cảm của người lái xe lính

- Câu thơ mở đầu sử dụng cấu trúc “không có… không… không có…” nhằm nhấn mạnh hình ảnh của những chiếc xe không kính.

- Sử dụng các động từ mạnh như “giật”, “rung” kết hợp với hình ảnh “bom” để miêu tả sự khốc liệt trên chiến trường.

=> Giải thích về nguồn gốc của những chiếc xe không kính, ban đầu chúng là xe vận tải chở hàng hóa, đạn dược ra mặt trận. Tuy nhiên, chúng lại bị bom đạn của kẻ thù bắn phá, khiến kính xe vỡ nát trở thành những chiếc xe không kính.

- “Ung dung buồng lái ta ngồi/Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng”: Tư thế dũng cảm, sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy dù trong mưa bom, bão đạn, nhưng vẫn nhìn thẳng về con đường phía trước.

- Những chiếc xe không kính khiến cho những khó khăn trở nên càng khắc nghiệt hơn:

• “Gió vào xoa mắt đắng”: Những chiếc xe không kính khiến cho bụi đường bay vào mắt - từ “đắng” được sử dụng theo lối ẩn dụ để làm nổi bật sự khắc nghiệt về thể xác.
• “Con đường chạy thẳng vào tim, sao trời, cánh chim” như “sa”, “ùa” vào buồng lái

b. Tinh thần lạc quan của người lính lái xe trước tình huống nguy hiểm, khó khăn

- Thái độ tự nhiên như một phần của cuộc sống hàng ngày: “ừ thì có bụi”, “ừ thì ướt áo”.

- Sử dụng cách nói “không có… ừ thì” để thể hiện sự sẵn lòng chấp nhận mọi khó khăn của người lính.

- Hành động của người lính khi đối mặt với khó khăn: “phì phèo châm điếu thuốc”, “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” hoặc “gió lùa khô mau thôi” là biểu hiện của tinh thần mạnh mẽ, vui vẻ, yêu đời dù gặp phải những gian khổ.

c. Tình đồng đội của những người lính

- “Những chiếc xe tụ họp thành một đội nhỏ”: Điều này đề cập đến việc nhiều chiếc xe từ mưa bom, bão đạn đã tụ họp lại thành một đội xe không kính.

- Hành động “bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi” thể hiện sự đoàn kết của người lính. Bằng cách nắm tay nhau qua cửa kính vỡ, họ tạo thêm sức mạnh, động lực để tiếp tục vượt qua những chặng đường phía trước.

- Hình ảnh “Bếp Hoàng Cầm dựng đứng giữa trời”: miêu tả về những bếp ăn ngoài trời, nhấn mạnh vào cuộc sống hàng ngày khó khăn mà họ phải đối mặt.

- “Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy”: thể hiện sự đoàn kết, gắn bó như những người thân trong gia đình, mối quan hệ thân thiết như tình cảm ruột thịt.

- “Lại tiếp tục bước, tiếp tục bước trên con đường xanh thẳm”: điều này gợi lên hình ảnh người lính tiếp tục vượt qua những chặng đường trên con đường xanh mướt, thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời và hướng về tương lai phía trước.

d. Tâm hồn yêu nước, quyết tâm đấu tranh cho miền Nam, cho đất nước

- Dù gặp nhiều khó khăn từ chiếc xe: không đèn, không mui, thùng xe bị xước...

- Nhưng những khó khăn đó không làm ngăn cản ý chí của người lính: xe vẫn tiếp tục băng băng về phía miền Nam, bởi niềm tin vào chiến thắng cuối cùng và lòng yêu nước không mờ nhạt.

- Hình ảnh của “một trái tim” là biểu tượng tượng trưng, đặc trưng chỉ cho người lính. Trái tim của họ luôn rộn ràng sự sống, cũng như đập mạnh lòng căm hận với kẻ thù. Trái tim còn đại diện cho sự nhiệt huyết cách mạng, lòng trung thành với Đảng và tình yêu sâu đậm đối với đất nước của người lính.

(3) Kết luận

Khẳng định sự quý giá của nội dung và tinh thần nghệ thuật trong tác phẩm Bài thơ về đội xe không kính.