Buzz
Khám phá chi tiết bài học đầu tiên trong sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 2: Cánh diều với tất cả câu hỏi và bài tập phần Chuẩn bị và Đọc hiểu
Nội dung chính
| Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình. |
Chuẩn bị 1
Trả lời câu 1 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Truyện kể về sự việc gì? Đâu là những sự việc chính?
Phương pháp giải:
Đọc trước văn bản, liệt kê ra các sự việc chính.
Lời giải chi tiết:
Truyện nói về bài học đầu tiên trong cuộc sống của Dế Mèn. Các sự kiện chính là:
+ Dế Mèn sở hữu hình dáng mạnh mẽ
+ Sự khinh bỉ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
+ Cái chết của Dế Choắt
+ Bài học đầu tiên trong cuộc đời
Chuẩn bị 2
Trả lời câu 2 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Nhân vật trong truyện là loài vật nào? Ai là nhân vật chính?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và liệt kê các nhân vật được nhắc đến.
Lời giải chi tiết:
- Những nhân vật trong truyện: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc
- Nhân vật chính: Dế Mèn
Chuẩn bị 3
Trả lời câu 3 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Hình dạng, tính cách của các loài vật được miêu tả trong truyện có điểm tương đồng giữa con người ở điểm nào?
Phương pháp giải:
Chú ý đặc điểm của các loài vật và trả lời các ý theo câu hỏi trên.
Lời giải chi tiết:
Hình dạng, tính cách của các loài vật được miêu tả trong truyện có điểm tương đồng giữa con người và loài vật:
- Sự miêu tả về hình dạng giống với con người và loài vật:
+ Dế Mèn: vẻ ngoại mạnh mẽ, đi bộ uyển chuyển, vẻ đầu lớn và phong cách của một chiến binh
+ Dế Choắt: gầy gò, dáng lả lơi như một kẻ nghiện ma túy, dáng vẻ hòa mình trong bóng tối.
- Tính cách:
+ Dế Mèn: kiêu ngạo, hung hăng, bảo vệ bản thân
+ Dế Choắt: yếu đuối, hiền lành.
+ Chị Cốc: mạnh mẽ, quyết đoán.
Chuẩn bị 4
Trả lời câu 4 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Truyện muốn truyền đạt cho độc giả bài học gì? Bài học ấy có ý nghĩa với bạn không?
Phương pháp giải:
Từ phần kết của câu chuyện, rút ra bài học tác giả muốn truyền đạt.
Lời giải chi tiết:
Bài học mà truyện muốn truyền đạt: Trong cuộc sống, không nên làm việc một cách hung hăng, bất lương, tự cho mình ưu ái mà không quan tâm đến người khác và cả bản thân. Bài học này rất ý nghĩa đối với tất cả chúng ta.
Chuẩn bị 5
Trả lời câu 5 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Đọc trước văn bản Bài học đường đời đầu tiên; tìm hiểu thêm về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thông tin bổ sung từ sách báo hoặc internet.
Lời giải chi tiết:
- Tác giả:
+ Tô Hoài (1920-2014) - tên thật là Nguyễn Sen, sinh ra tại Hà Nội.
+ Trong giai đoạn trưởng thành, ông đã phải làm nhiều công việc khác nhau để kiếm sống như làm giáo viên, bán hàng, kế toán cho một cửa hàng lớn,... nhưng cũng có những thời điểm thất nghiệp.
+ Trong sự nghiệp văn học của mình, Tô Hoài đã nhận được nhiều giải thưởng uy tín.
+ Ông đã sáng tác hàng trăm tác phẩm trong nhiều thể loại, đặc biệt là văn học dành cho trẻ em.
- Tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí được in lần đầu vào năm 1941, là một trong những tác phẩm nổi tiếng và độc đáo nhất của Tô Hoài, viết về loài vật dành cho lứa tuổi thiếu nhi.
Chuẩn bị 6
Trả lời câu 6 (trang 4 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em đã từng tham gia trò chơi với dế chưa? Em hiểu biết gì về loài động vật này?
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thêm thông tin từ internet hoặc sách báo.
Lời giải chi tiết:
- Mỗi khi về quê vào mùa hè, em thường tham gia trò chơi săn dế cùng bạn bè.
- Về loài dế:
+ Dế được con người sử dụng để nuôi hoặc tham gia các trò chơi như cá chọi hoặc gà chọi, mang lại niềm vui giải trí.
+ Có nhiều loài dế, trong đó dế than là loài phổ biến nhất, cùng với một số loài khác như dế dũi, dế lửa, dế mèn và dế cơm...
+ Tại một số nhà hàng, dế thường được chế biến thành món ăn thơm ngon và bổ dưỡng, và hiện nay bạn có thể đến một số trang trại dế để mua. Thức ăn cho dế thường là cỏ đơn giản nên chúng dễ dàng nuôi.
Đọc hiểu 1
Trả lời câu 1 (trang 5 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Hãy lưu ý các chi tiết mô tả về Dế Mèn.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn (1), ghi chú lại các chi tiết mô tả về Dế Mèn.
Lời giải chi tiết:
Các chi tiết mô tả về Dế Mèn:
- Ngoại hình:
+ Càng: bóng mịn
+ Răng: sắc nét, sáng bóng
+ Cánh: mảnh mai, nhọn nhắn
+ Đầu: lớn, vạm vỡ
+ Vuốt: cong, sắc
+ Râu: dài, uốn lượn
- Hành động:
+ Bước đi uyển chuyển, nặng nhọc
+ Kêu la nhạo nhằn đối với những người khác, thách thức kẻ đấu đá
+ Dừng lại đột ngột, nhấn chặt bước chân vào đất, tạo ra vẻ của một võ sĩ
+ Nhai nhắm, nhún vai tự hào
Đọc hiểu 2
Trả lời câu 2 (trang 6 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Dựa trên câu chuyện của Dế Mèn, em hãy tưởng tượng và mô tả Dế Choắt như thế nào?
Phương pháp giải:
Tự nghĩ và mô tả về Dế Choắt dựa trên câu chuyện của Dế Mèn.
Lời giải chi tiết:
Dựa trên câu chuyện của Dế Mèn, em hãy tưởng tượng và mô tả về Dế Choắt:
- Tuổi của Dế Choắt
- Tính cách: dễ mến, chân thành, nhút nhát, yếu đuối
- Hình dáng: gầy gò, cánh ngắn, bộ lông bị vỡ vụn, râu đứt
=> Dế Choắt được miêu tả là một người xấu xí, nhút nhát, yếu đuối, trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn.
Đọc hiểu 3
Trả lời câu 3 (trang 7 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt mà tôi tưởng tượng ở phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt trong bức tranh dưới đây?
Phương pháp giải:
Quan sát bức tranh và trả lời.
Lời giải chi tiết:
- Trong bức tranh, tôi thấy hình ảnh cao cả của Dế Mèn.
- Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt tôi tưởng tượng ở phần 3 có điểm tương đồng trong ngoại hình và tính cách hống hách của Dế Mèn và tính yếu đuối của Dế Choắt khi nhìn vào bức tranh.
Đọc hiểu 4
Trả lời câu 4 (trang 8 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Dế Mèn đã 'nghịch ranh' như thế nào?
Phương pháp giải:
Chú ý hành động tinh nghịch của Dế Mèn.
Lời giải chi tiết:
Dế Mèn đã 'nghịch ranh' bằng cách làm trò đùa với chị Cốc rồi bỏ chạy mà không để ý đến hậu quả.
Đọc hiểu 5
Trả lời câu 5 (trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Tai họa mà Dế Mèn kể ở đây là gì? Xảy ra với ai?
Phương pháp giải:
Chú ý phần kết đoạn, xem điều gì sắp xảy ra với các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Tai họa ở đây xảy ra với Dế Choắt là do Dế Mèn chơi khăm chị Cốc nên đã gây ra cái chết bi thảm cho Dế Choắt.
Đọc hiểu 6
Trả lời câu 6 (trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em hãy tưởng tượng nét mặt Dế Mèn lúc này.
Phương pháp giải:
Tưởng tượng nét mặt của người cảm thấy hối hận.
Lời giải chi tiết:
Nét mặt của Dế Mèn lúc này đầy hối hận, tủi hổ. Hai hàng nước mắt lặng lẽ trào dài, Dế Mèn lặng lẽ cúi đầu tự trách bản thân với Dế Choắt và hối tiếc về những điều đã xảy ra.
Đọc hiểu 7
Trả lời câu 7 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Tranh minh họa nhân vật nào và về sự việc gì trong truyện?
Phương pháp giải:
Quan sát kĩ bức tranh.
Lời giải chi tiết:
Tranh minh họa nhân vật Dế Mèn đang đứng hối hận trước mộ Dế Choắt về sự việc đáng tiếc vừa diễn ra, khiến Dế Choắt phải chết oan uổng.
CH cuối bài 1
Trả lời câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Câu chuyện trên được kể bởi ai? Hãy chỉ ra các nhân vật tham gia vào câu chuyện.
Phương pháp giải:
Chú ý người kể chuyện và xác định các nhân vật trong câu chuyện.
Lời giải chi tiết:
- Câu chuyện được kể bởi người kể chuyện: Dế Mèn
- Các nhân vật tham gia vào câu chuyện: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc
CH cuối bài 2
Trả lời câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Dế Mèn đã hối hận về điều gì? Hãy tóm tắt sự việc đó trong khoảng 3 dòng.
Phương pháp giải:
Nhớ lại sự việc khiến Dế Mèn hối hận.
Lời giải chi tiết:
- Dế Mèn đã hối hận về việc chọc ghẹo chị Cốc và gây ra cái chết đau lòng của Dế Choắt.
- Tóm tắt: Đoạn trích mô tả Dế Mèn có vẻ đẹp mạnh mẽ của tuổi trẻ nhưng tính cách còn hống hách, xốc nổi. Do chọc ghẹo chị Cốc nên đã gây ra sự kiện bi thảm cho Dế Choắt. Dế Mèn hối hận và rút ra bài học sống đầu tiên.
CH cuối bài 3
Trả lời câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Dế Mèn đã thay đổi thái độ và tâm trạng như thế nào sau sự kiện chọc ghẹo chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt? Tại sao có sự thay đổi ấy?
Phương pháp giải:
Chú ý đoạn cuối văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
- Sau khi chọc ghẹo chị Cốc, Dế Mèn nằm trên giường gặp khó khăn và nhận ra hành động vừa rồi của mình thật ngớ ngẩn.
- Thái độ, tâm trạng của Dế Mèn thay đổi sau đó: lo sợ, hoảng hốt, hối hận và nhận ra hậu quả của hành động vừa rồi thật ngớ ngẩn.
=> Sự thay đổi về thái độ và tâm trạng của Dế Mèn là do Dế Mèn đã nhận ra hậu quả đáng tiếc, mất mát nghiêm trọng cho một người bạn gần như là gia đình, từ đó anh ấy hối hận và thay đổi thái độ.
CH cuối bài 4
Trả lời câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Dựa vào các chi tiết “tự hoạ” về bản thân và lời lẽ, cách giao tiếp, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, bạn có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?
Phương pháp giải:
Chú ý các đoạn hội thoại của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Tính cách của Dế Mèn:
+ Dế Mèn là một chú dế tự tin, yêu đời, có lối sống khoa học, cơ thể khỏe mạnh và luôn tự hào về bản thân mình, luôn tự tin với hàng xóm vì vẻ ngoại hình và sức mạnh của mình.
+ Dế Mèn tự cao, tự đắc, kiêu căng và hống hách, coi thường người khác qua cách gọi Dế Choắt là chú mày và tình huống chọc ghẹo chị Cốc.
CH cuối bài 5
Trả lời câu 5 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng im lặng mãi” và “suy ngẫm về bài học đời đầu tiên”. Theo em, đó là bài học gì?
Phương pháp giải:
Suy nghĩ về cách kết thúc này, xem Dế Mèn đã rút ra bài học gì.
Lời giải chi tiết:
Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng im lặng mãi” và “suy ngẫm về bài học đời đầu tiên”. Theo em, đó là bài học sống phải biết khiêm nhường, luôn quan tâm giúp đỡ người khác, khi mắc lỗi sai phải biết hối cải và sửa chữa những sai lầm đó.
CH cuối bài 6
Trả lời câu 6 (trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Nhà văn Tô Hoài từng chia sẻ: “Nhân vật trong truyện đồng thoại được nhân cách hoá trên cơ sở đảm bảo không thoát li sinh hoạt có thật của loài vật.”. Dựa vào những điều bạn biết về loài dế, hãy chỉ ra những điểm “có thật” như thế trong văn bản, đồng thời, phát hiện những chỉ tiết đã được nhà văn “nhân cách hoá”.
Phương pháp giải:
Từ các chi tiết miêu tả nhân vật, suy nghĩ để trả lời.
Lời giải chi tiết:
- Những điểm “có thật” ở loài dế mà tác giả miêu tả:
+ Đôi càng mẫm bóng.
+ Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
+ Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn.
+ Đầu to ra, nổi từng tảng rất bướng.
+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp.
- Những chi tiết thực ấy được tác giả khéo léo nhân hóa, gắn với những hành động, cử chỉ, tính cách của con người như:
+ Tên nhân vật được viết hoa như tên người, nhân hóa con vật như một con người
+ Dế Mèn xưng tôi, có những hành động như người như: ăn uống điều độ, siêng tập thể dục, trịnh trọng, khoan thai, đi đứng oai vệ, cà khịa với tất cả bà con lối xóm
+ Tình cách như con người: hống hách, kiêu căng, ngạo mạn,...
