Buzz
Sáng tác bài Cầu hiền chiếu
I. Tiếp cận - Soạn bài Cầu hiền chiếu
* Gợi ý trả lời câu hỏi phần chuẩn bị:
1. Có nhiều câu chuyện thú vị về việc lãnh đạo muốn tìm người tài giỏi đảm nhận trách nhiệm quốc gia. Hãy kể một câu chuyện mà bạn biết.
- Một lần, nhà vua quyết định chọn người kế vị bằng cách luộc thóc giống và tuyên bố: 'Ai có nhiều thóc nhất sẽ được lên làm vua'. Dù mọi người đều mang nhiều thóc, chỉ có một cậu bé tới tay không và nói rằng những hạt thóc vua ban không thể nảy mầm được. Vua nhận ra tính trung thực và can đảm của cậu bé, đưa cậu lên làm vua.
- Lưu Bị, khi nghe về Gia Cát Lượng là một mưu sĩ tài ba, đã đến nhờ ông giúp sức. Dù hai lần gặp mặt thất bại, nhưng Lưu Bị vẫn kiên nhẫn và quyết định. Gia Cát Lượng cuối cùng cũng đồng ý xuống núi giúp Lưu Bị, tạo nên điển tích 'Tam cố thảo lư' trong dân gian.
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát đi thông báo 'Tìm kiếm nhân tài đức' trên báo Cứu quốc số 411. Bác đặt ra quan điểm rằng để kiến thiết nhà nước cần có nhân tài. Trong số 20 triệu người dân, nhất định sẽ có những người có tài, có đức. Để tìm kiếm những kẻ tài đức này, Bác đã đề xuất cách làm và yêu cầu địa phương báo cáo về những người tài có khả năng đóng góp cho sự phát triển của đất nước.
2. Trong quá trình xây dựng đất nước, việc tận dụng những người có tài đức mang ý nghĩa quan trọng như thế nào?
- Trong hành trình xây dựng đất nước, việc trọng dụng những người có tài đức đóng góp lớn cho sự phồn thịnh của đất nước:
+ Nhiều chính sách sáng tạo và phù hợp với từng địa phương được hình thành, thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng tại địa phương đó.
+ Ứng dụng khoa học kĩ thuật ngày càng mở rộ, đời sống con người được cải thiện đáng kể.
+ Các lợi thế của đất nước được tận dụng một cách tối ưu, đem lại sự phát triển toàn diện.
+ Những hạn chế của đất nước được khắc phục và loại bỏ, mở ra những triển vọng mới.
+...
II. Phần Đọc hiểu - Soạn bài Cầu hiền chiếu
* Gợi ý trả lời câu hỏi phần đọc hiểu:
1. Nội dung phần 1 tập trung vào điều gì?
- Phần 1 đặt vấn đề về tầm quan trọng của việc người hiền tài phải hỗ trợ thiên tử, trở thành trụ cột quan trọng của đất nước.
2. Dự đoán: Sự hiện diện của vấn đề 'trốn tránh việc đời' ở phần 3 sẽ mang đến điều gì?
- Trong phần 2, tác giả mô tả tình trạng 'trốn tránh việc đời' của các kẻ sĩ khi đất nước đang trong tình trạng loạn lạc. Phần 3 dự kiến sẽ đề cập đến việc giải quyết vấn đề này và kêu gọi sự tham gia tích cực của bậc sĩ phu để giúp đất nước.
3. Nhận xét về việc sử dụng lí lẽ.
- Tác giả sử dụng những lí lẽ logic và thuyết phục để thể hiện tình hình khẩn cấp và cần thiết của việc bậc sĩ phu tham gia giúp đỡ đất nước.
+ Trong giai đoạn đầu của thời kỳ đại thịnh, có nhiều nhiệm vụ quan trọng đang đợi đến lúc hiện thân của những người hiền tài.
+ Hành động của nhà vua thể hiện lòng mong đợi đối với các nhân tài và tư cách khiêm tốn của ông.
+ Trên bầu trời rộng lớn này vẫn còn nhiều người tài xuất chúng.
- Bằng cách kết hợp lý lẽ phù hợp với thái độ chân thành và mong đợi về những người tài hiện hữu, đoạn văn trở nên cực kỳ thuyết phục.
4. Liên kết giữa lý lẽ trình bày ở các phần trước và kế hoạch thực thi được đề cập ở phần 4 như thế nào?
Với những lập luận thuyết phục ở phần trước, kế hoạch thực thi ở phần sau trở nên rõ ràng: Không chỉ khuyến khích đề cử mà còn tạo điều kiện tự đề cử, tìm kiếm những tài năng có tri thức, tài năng lập kế hoạch chính trị lớn.
5. Ý nghĩa của lời khuyên đúng.
- Lời khuyên là một sự kêu gọi mạnh mẽ đến những tài năng, xác nhận rằng đây là thời điểm để họ thể hiện sức mạnh, hứa hẹn một tương lai hạnh phúc và phồn thịnh.
Soạn bài Cầu hiền chiếu - Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức
III. Sau khi đọc - Soạn bài Cầu hiền chiếu
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu hỏi 1 trang 79 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức - Tập 1:
- Tác phẩm 'Cầu hiền chiếu' được công bố với mục tiêu kêu gọi những nhân tài của chế độ trước hãy hợp tác với triều đại Tây Sơn, đồng thời khuyến khích những người tài nổi bật khác tham gia giúp sức vua Quang Trung xây dựng đất nước.
Câu hỏi 2 trang 79 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức - Tập 1:
- Nội dung văn bản hướng đến sĩ phu Bắc Hà và những nhân tài quan trọng của đất nước.
- Ngô Thì Nhậm đối mặt với những khó khăn khi thuyết phục những người tài ra giúp đất nước, đặc biệt là tư duy 'tôi trung không thờ hai chủ' đã chiếm ưu thế trong tâm trí của sĩ phu Bắc Hà. Nhiều trung thần còn e ngại, sợ bị loại bỏ nên chưa dám bước ra hỗ trợ.
Câu hỏi 3 trang 79 Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức - Tập 1:
- Bài văn được chia thành bốn phần:
+ Phần 1: Theo truyền thống từ xa xưa, người hiền tài phải khai thác hết tài năng của mình, đóng vai trò quan trọng trong xã hội.
+ Phần 2: Đề cập đến tình cảnh nhiều kẻ sĩ đang tránh mình khỏi cuộc sống xô bồ, trong khi nhà vua lại rất khao khát gặp gỡ và tận dụng những tài năng hiếm có.
+ Phần 3: Thách thức của việc khởi đầu xây dựng triều đại mới và tầm quan trọng của những bậc hiền tài.
+ Phần 4: Đề cập đến cách chiêu mộ, tận dụng những người tài năng.
- Mối liên kết nội dung giữa các phần:
+ Phần 1: Đưa ra quan điểm rằng người tài cần phải thể hiện vai trò, khai phá toàn bộ khả năng tài năng của mình.
+ Phần 2: Đó là lý do nhiều người chọn tránh khỏi trách nhiệm. Việc thiếu người hiền tài gây ra những khó khăn trong quá trình xây dựng triều đại mới.
+ Phần 3: Vì vậy, giải pháp đúng là kêu gọi những người tài năng đến đảm nhận trách nhiệm, hỗ trợ vua trong công cuộc phục hưng đất nước.
+ Phần 4: Để chiêu mộ hiệu quả, cần phải áp dụng cách thức phù hợp.
- Phần 1 đặt nền móng cho phần 2, phần 2 là bước quan trọng dẫn đến nội dung của phần 3, từ đó mở ra những cách tiếp cận chiêu mộ ở phần 4.
Câu hỏi 4 trang 79 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Bài văn sử dụng các suy luận hết sức logic, những chân lý mà ai cũng phải chấp nhận.
- Bằng chứng được trình bày dựa trên thực tế, liên quan trực tiếp đến cuộc sống, khó có thể bác bỏ. Đồng thời, sự kết hợp giữa bằng chứng và biểu cảm khiêm nhường của vị vua tạo nên sức thuyết phục khó cưỡng.
- Sự phối hợp linh hoạt giữa các yếu tố biểu cảm, thuyết minh với lí lẽ và bằng chứng làm cho nội dung văn bản trở nên rõ ràng, tường minh, ảnh hưởng mạnh mẽ đến trí tuệ và tình cảm của người đọc.
Câu hỏi 5 trang 79 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Các yếu tố đóng góp vào sức thuyết phục của 'Cầu hiền chiếu':
+ Bài viết thể hiện tư tưởng chính đáng, minh bạch về việc cần sự giúp đỡ của người hiền tài để xây dựng đất nước.
+ Các luận điểm được trình bày mạch lạc, rõ ràng và có mối liên kết chặt chẽ với nhau.
+ Lập luận sắc bén, sử dụng bằng chứng xác thực, và thái độ chân thành thể hiện sự thấu hiểu đối với tâm trạng nhân dân; lời mời gọi của nhà vua truyền đạt thiết tha.
Câu hỏi 6 trang 79 Sgk Ngữ văn 11 Kết nối tri thức - tập 1:
- Bức tranh 'Cầu hiền chiếu' được Ngô Thì Nhậm vẽ bằng nét bút chấm phá của mình, nhưng tiếng nói thực sự là của vua Quang Trung. Đây là thông điệp lớn: hy vọng có người tài xuất hiện, đồng lòng xây dựng triều đại mới, hùng mạnh và phồn thịnh.
* Kết nối đọc - viết: Hãy diễn đạt quan điểm của bạn về tầm quan trọng của việc người tài cần phát huy tài năng để đóng góp cho sự nghiệp chung, trong một đoạn văn khoảng 150 chữ.
Từ thời xa xưa, sự phồn thịnh của một đất nước không thể thiếu đóng góp của những bậc hiền tài. Quan điểm 'Người có tài cần phải khai thác tài năng để hỗ trợ sự phồn thịnh chung' là một quan điểm sâu sắc. Những người này có kiến thức rộng, tinh thông nhiều lĩnh vực, và những ý kiến, đề xuất của họ mang lại sức mạnh và tầm ảnh hưởng to lớn. Năng suất làm việc của họ vượt trội với khả năng nhanh nhẹn, sáng tạo và giải quyết vấn đề linh hoạt. Họ không chỉ nổi bật ở khía cạnh tài năng mà còn mang đầy đủ phẩm chất đạo đức. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát biểu: 'Có tài mà không có đức cũng chỉ là người vô dụng'. Tài năng và đạo đức cùng tồn tại mới là người hiền tài, mang đóng góp to lớn cho sự phát triển chung của đất nước.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
'Cầu hiền chiếu' là một kiệt tác văn học thời Trung đại tại Việt Nam. Hãy nắm vững bài văn này để hiểu rõ cách thức viết nghị luận. Bạn có thể tham khảo thêm các bài mẫu như: Soạn bài Tôi có một ước mơ, Ngữ văn 11 Kết nối tri thức và Soạn bài Một thời đại trong thi ca, Ngữ văn 11 Kết nối tri thức trên kho tài liệu của Mytour.
