Buzz
Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã mô tả hình ảnh của Đăm Săn - một người đàn ông kiêng kỵ danh dự, yêu thương gia đình và trân trọng cuộc sống an lành, phồn thịnh của dòng họ.
Hôm nay, Mytour giới thiệu tài liệu Soạn văn 10: Chiến thắng Mtao Mxây. Các bạn học sinh có thể tham khảo nội dung chi tiết ngay dưới đây.
Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây - Mẫu 1
1.1 Chuẩn bị
- Tóm tắt nội dung chính: Mtao Mxây ganh ghét Đăm Săn vì ông có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dùng mưu kế, khi biết Đăm Săn đi vắng, Mtao Mxây giả làm khách đến nhà, rồi giả quên con dao để bảo Hơ Nhị mang ra ngoài để bắt cóc cô. Khi Đăm Săn nghe tin vợ bị bắt, ông vội vàng trở về, dùng quan đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Hai người đã có cuộc chiến dữ dội. Rút kinh nghiệm từ cuộc chiến trước của Mtao Grư, Mtao Mxây mặc áo giáp, cầm khiên để phòng thủ, không tấn công. Chỉ khi Đăm Săn đe dọa phá nhà, hắn mới ra giao chiến. Mtao Mxây yếu đuối, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng sợ hãi. Mtao Mxây sợ hãi bỏ chạy nhưng bị mũi lao đâm vào đùi và bụng, nhưng nhờ áo giáp nên không sao. Cuộc chiến kết thúc mà không có kẻ nào chiến thắng. Đăm Săn mệt mỏi thấy ông trời cho cách tiêu diệt kẻ ác. Ông liền thực hiện. Đăm Săn ném chày mòn trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra và Đăm Săn kết thúc cuộc đời kẻ thù một cách nhanh chóng. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng nhưng ông từ chối vì muốn trừng trị kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Đám đông chứng kiến chiến thắng vẻ vang của Đăm Săn.
- Nhân vật chính: Đăm Săn, Mtao Mxây. Hai nhân vật được miêu tả về ngoại hình và hành động.
- Biện pháp nghệ thuật nổi bật của văn bản: So sánh và mô tả phóng đại.
- Người kể chuyện: ngôi thứ ba, tách biệt với lời của nhân vật.
1.2 Hiểu nội dung
Câu 1. Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua những gì?
Màu sắc văn hóa Tây Nguyên được thể hiện qua kiến trúc của nhà Mtao Mxây:
- Đầu sàn được trang trí hình Mặt Trăng.
- Đầu cầu thang được trang trí hình chim ngói.
- Cầu thang được trải chiếu rộng lớn.
Câu 2. Chú ý các chi tiết miêu tả về ngoại hình của Mtao Mxây.
Ngoại hình của Mtao Mxây được mô tả như sau:
- Khiên của hắn tròn như đầu cú, gươm sáng bóng như cầu vồng.
- Hắn trông rất dữ tợn, như một vị thần.
- Đang đeo một cái khố sọc gấp lại, mặc một cái áo dày và cài nút.
- Động tác của hắn đều đặn, mỗi bước đi đều cân nhắc và do dự.
Câu 3. Chú ý đến biện pháp nghệ thuật được áp dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.
Biện pháp nghệ thuật tu từ phóng đại được sử dụng:
- Đăm Săn múa khiên rung; Một lần đâm vượt qua một đồi tranh; Lần thứ hai xốc tới, chàng vượt qua một đồi lồ ô...
- Mtao Mxây: Bước cao bước thấp chạy từ bãi tây sang bãi đông; Vung dao chém mạnh mẽ một cái, nhưng chỉ đúng trúng chỗ chão cột trâu...
Câu 4. Lưu ý về sự giúp đỡ từ ông Trời đối với Đăm Săn.
Chàng chạy vội vã trong giấc mơ, thấy ông Trời. Đăm Săn tỉnh giấc, tuân theo chỉ dẫn của ông Trời: nắm lấy một cái chày mòn, ném trúng vành tai kẻ thù...
=> Ông Trời là biểu tượng của công lý, sức mạnh trí tuệ của thượng đế, sự ưu ái rõ ràng dành cho Đăm Săn và là sự khẳng định của công bằng thuộc về chàng. Ngoài ra, chi tiết về ông Trời cũng thể hiện mối quan hệ thân thiết, gắn bó sâu sắc giữa con người và thần linh.
Câu 5. Tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn được thể hiện qua lời nói và hành động của dân làng như thế nào?
Tâm trạng và hành động của dân làng thể hiện lòng tin tưởng, tự hào và sự ngưỡng mộ đối với tù trưởng Đăm Săn.
Câu 6. Hãy mô tả không khí phấn khích trong dân làng khi Đăm Săn giành chiến thắng.
- Âm thanh của chiêng trống vang lên, tạo nên không gian ăn mừng phấn khích.
- Tại nhà Đăm Săn, buổi tiệc được tổ chức trang trọng, khách mời đông đúc, và nhà cửa tràn ngập người tham dự.
Câu 7. Chú ý đến vẻ đẹp đặc biệt, hùng vĩ của anh hùng Đăm Săn.
Hình ảnh của Đăm Săn: Nằm trên chiếc võng, tóc dài phơi phới, uống say không biết đủ, ăn no không biết ngừng, chuyện trò sôi nổi không bao giờ hết, ánh mắt sáng ngời, và cơ bắp chân to bằng một cây xà ngang…
=> Đặc điểm của Đăm Săn được mô tả mạnh mẽ, oai vệ và ấn tượng, với kích thước và thành tựu vượt trội.
Câu 8. Chú ý đến phương pháp miêu tả nhân vật Đăm Săn.
Phương pháp miêu tả nhân vật Đăm Săn: sử dụng so sánh và tăng cường biểu đạt.
1.3 Trả lời câu hỏi
Câu 1. Liệt kê sự kiện quan trọng, lời kể chuyện, và lời thoại của các nhân vật trong văn bản 'Chiến thắng Mtao Mxây'.
- Sự kiện quan trọng:
- Cuộc đối đầu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.
- Chiến thắng của Đăm Săn và việc anh trở về nhà.
- Bữa tiệc ăn mừng sau chiến thắng.
- Lời của người kể chuyện: Cung cấp thông tin về không gian, tính cách và hành động của các nhân vật.
- Lời của các nhân vật: Bao gồm lời thoại của Đăm Săn và Mtao Mxây.
Câu 2. Đặc điểm nổi bật của nhân vật anh hùng Đăm Săn và sự trái ngược giữa anh và Mtao Mxây được mô tả như thế nào? Hãy chỉ ra các chi tiết cho thấy sự khác biệt giữa họ.
- Đặc điểm của nhân vật anh hùng Đăm Săn: Mạnh mẽ, can đảm, và tài năng.
- Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây:
- Đăm Săn: Tự tin, quyết đoán, sở hữu sức mạnh phi thường và được cư dân tôn kính, yêu quý.
- Mtao Mxây: Sợ sệt, do dự với tính yếu đuối, nhút nhát và bị cư dân căm ghét, không được tin tưởng.
Câu 3. Trình bày và phân tích hiệu quả của một kỹ thuật nghệ thuật đặc trưng trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).
- Ví dụ: Dân làng thấy, Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, nói chuyện không biết chán. Một khu vực như hòa trong nước. Có lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn độc đều trườn lên nằm trên cao để tắm nắng. Ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài bãi đất thì gọi lên inh ỏi cả ngày lẫn đêm. Các chàng trai đi qua gần nhau, các cô gái đi qua vú chạm vú. Cảnh làng vui mừng ra sao khi người tù trưởng giàu có trông thấy!
- Kỹ thuật sử dụng: Phóng đại.
- Hiệu quả: Thể hiện bầu không khí vui tươi, hân hoan của cảnh ăn mừng sau chiến thắng của Đăm Săn một cách sâu sắc.
Câu 4. Điểm đặc biệt của thể loại sử thi được thể hiện rõ trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là gì?
- Nhân vật: Đăm Săn, người anh hùng với tài năng và sức mạnh phi thường, đại diện cho dân tộc.
- Sự kiện: Trình bày cuộc đời của một anh hùng (Đăm Săn).
Trong không gian và thời gian, kết nối chặt chẽ với sự phát triển lịch sử của cộng đồng người tù trưởng mạnh mẽ, danh tiếng vang dội như Đăm Săn và cộng đồng của tù trưởng Mtao Mxây.
Câu hỏi 5. Phân tích những câu nói và hành động của dân làng trước khi Đăm Săn chiến thắng để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với anh hùng.
Dân làng đã thốt lên: “Nếu không đi, thì sao chứ! Tù trưởng của chúng tôi đã khuất phục, lúa của chúng tôi đã bị hủy hoại, chúng tôi sẽ đi với ai?”; “Nếu không đi, thì sao chứ! Làng của chúng tôi, phía bắc đã mọc cỏ dại, phía nam đã mọc cây cỏ hoang, những người giàu cầm đầu chúng tôi giờ đây đã không còn nữa!”
=> Kính trọng, mong muốn được bước đi cùng Đăm Săn.
Hành động của dân làng:
- Người hầu của Mtao Mxây nói: “Đám người đông như bầy ong, mang về nhiều như ong chuyển nước, như bầy trai gái đi về giếng làng cõng nước….”: Trọng trách, khâm phục vị tù trưởng tài năng, dũng cảm.
- Người hầu của Đăm Săn “… Các chàng trai đi qua ngực đụng ngực. Các cô gái đi qua vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế!”: Vui mừng khi tù trưởng chiến thắng trở về, buôn làng mở rộng, ngày càng vui vẻ và phồn thịnh.
Câu 6. Phần trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều đó có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay không? Tại sao?
- Phần trích về chiến thắng của Mtao Mxây thể hiện mong muốn của cộng đồng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc; đồng thời khen ngợi Đăm Săn - một con người trọng trách nhiệm, gắn bó với danh dự và hạnh phúc gia đình, đồng thời sống yên bình, phồn vinh của gia đình.
- Điều đó vẫn mang giá trị cho ngày nay bởi nó thể hiện những giá trị tinh thần cao quý của một cộng đồng dân tộc.
Câu 7. Hãy thể hiện cảm xúc của em về trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng cách vẽ một bức tranh hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8 - 10 dòng).
Gợi ý:
Trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây đầy kịch tính, với ba hiệp. Trong hiệp đầu tiên, Mtao Mxây như múa khiên như trò đùa, khiên phát ra tiếng lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao thấp, chạy từ bãi tây sang bãi đông, tự coi mình là tướng lão luyện đánh trăm trận, quen với việc làm đổ nát đất đai. Trái lại, Đăm Săn mạnh mẽ và quyết đoán: “Một lần lao về phía trước, chàng vượt qua đồi. Một lần lao về phía trước nữa, chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.” Trong hiệp thứ hai, Đăm Săn bắt được miếng trầu mà Mtao Mxây bảo Hơ Nhị ném cho, sức mạnh của chàng như được tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây, trúng nhưng không làm đâm thủng đầu. Trong hiệp cuối cùng, nhờ trời mách kế, Đăm Săn đuổi theo và đánh bại Mtao Mxây. Qua trận chiến này, chúng ta thấy rõ Đăm Săn là người dũng cảm, tài năng, còn Mtao Mxây thì kém cỏi, hèn nhát.
Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây - Mẫu 2
2.1 Thể loại
- Sử thi hay trường ca là thuật ngữ văn học dùng để chỉ những tác phẩm theo thể tự sự, có nội dung đa dạng về đời sống của nhân dân với nhân vật chính là các anh hùng, dũng sĩ đại diện cho một thế giới cụ thể.
- Các dân tộc thiểu số ở Việt Nam vẫn giữ được một kho tàng sử thi dân gian to lớn, có giá trị quý báu.
- Có hai thể loại sử thi là:
- Sử thi thần thoại: Như truyền thống sáng tạo (Mường), Lừa bò thần (Thái), Cây nêu thần (Mnông)... kể về sự hình thành thế giới và sự ra đời của mọi loài, sự hình thành các dân tộc và các khu vực sinh sống cổ xưa của họ.
- Sử thi anh hùng như Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã (Ê-đê), Đăm Noi (Ba-na)... kể về cuộc đời và công lao của các tù trưởng anh hùng.
2.2 Những vấn đề chung
a. Nguồn gốc
Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” lấy từ sử thi về Đăm Săn, kể về cuộc đánh giữa Đăm Săn và Mtao Mxây để giải cứu vợ của Đăm Săn.
b. Cấu trúc
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “ Mtao Mxây bị đánh bại và đem ra trảm đầu ”: Trận đấu giữa hai tù trưởng.
- Phần 2. Tiếp tục từ đó đến “ Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng ”: Đăm Săn cùng nô lệ trở về.
- Phần 3. Phần còn lại. Cảnh mừng chiến thắng.
c. Nội dung
Trích đoạn “Thắng lợi Mtao Mxây” đã mô tả hình tượng của Đăm Săn - một người gìn giữ danh dự, mối quan hệ hạnh phúc với gia đình và tôn trọng cuộc sống an lành, phồn thịnh của dân tộc.
d. Mỹ thuật
Lời văn trang trọng, đậm hình ảnh, điệu bộ với sử dụng các so sánh và tình tiết được phóng đại.
