Buzz
1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm
1.1. Tác giả
(1) Tiểu sử và cuộc đời
- Hồ Chí Minh (19/05/1889 – 02/09/1969) có tên khai sinh là Nguyễn Sinh Cung.
- Quê hương của ông nằm ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An.
- Ông sinh ra trong một gia đình nho sĩ nghèo, với cha là Nguyễn Sinh Sắc và mẹ là Hoàng Thị Loan.
- Hồ Chí Minh nổi bật với trí tuệ sắc bén, niềm đam mê học hỏi và tình yêu mãnh liệt đối với đất nước và nhân dân. Ông đã tham gia vào cuộc hành trình tìm kiếm con đường giải phóng dân tộc, lãnh đạo nhân dân Việt Nam trong các cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ.
→ Ông là một nhà lãnh đạo vĩ đại, tài ba và một danh nhân văn hóa có ảnh hưởng quốc tế.
(2) Sự nghiệp văn học
a. Quan điểm sáng tác
Hồ Chí Minh nhận thức rằng văn học là một công cụ mạnh mẽ trong cuộc chiến cách mạng. Ông xem văn học như một vũ khí thiết yếu, phục vụ cho mục tiêu cao cả của sự nghiệp cách mạng. Trong các tác phẩm của mình, ông chú trọng vào tính chân thực và bản sắc dân tộc, luôn đặt mục tiêu và đối tượng độc giả vào trung tâm để định hình nội dung và hình thức của tác phẩm.
b. Di sản văn học
Di sản văn học của Hồ Chí Minh là một kho tàng quý báu, bao gồm văn chính luận, truyện, ký và thơ. Các tác phẩm nổi bật bao gồm Bản án chế độ thực dân Pháp (1925), Tuyên ngôn độc lập (1945), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), và Không có gì quý hơn độc lập tự do (1966) trong văn chính luận. Trong truyện và ký có Pari (1922), Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Con người biết mùi hun khói (1922), Vi hành (1923), Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925), Nhật kí chìm tàu (1931), và Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963). Ông cũng để lại tập thơ Nhật kí trong tù (1942 - 1943) và chùm thơ viết ở Việt Bắc (1941 - 1945).
Di sản văn học của ông nổi bật với tầm quan trọng, sự đa dạng về thể loại và phong cách phong phú.
c. Phong cách nghệ thuật
Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh nổi bật với sự đồng nhất về mục tiêu, quan điểm và nguyên tắc sáng tác. Tuy nhiên, ông cũng thể hiện sự phong phú trong việc khai thác các thể loại văn học, khiến mỗi tác phẩm của ông có một phong cách viết riêng biệt và độc đáo.
1.2. Một số thông tin về tác phẩm
(1) Bối cảnh sáng tác tập thơ 'Nhật kí trong tù'.
Tập thơ “Nhật kí trong tù' ra đời trong hoàn cảnh khó khăn khi Hồ Chí Minh bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm từ mùa thu năm 1942 đến mùa thu năm 1943 tại tỉnh Quảng Tây. Tập thơ gồm 134 bài, được viết bằng chữ Hán.
(2) Nguồn gốc bài thơ 'Chiều tối'.
Bài thơ 'Chiều tối' nằm trong số 31 tác phẩm của tập 'Nhật kí trong tù,' được viết vào mùa thu năm 1942 trong chuyến đi của Hồ Chí Minh từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo khi ông bị giam giữ.
2. Soạn bài 'Chiều tối' ngắn gọn - Hồ Chí Minh - Ngữ văn lớp 11
Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
- Câu 2: Chưa rõ nghĩa của từ 'cô' và 'mạn mạn.'
- Câu 3: Việc dịch từ 'tối' không thật sự cần thiết, dẫn đến việc làm giảm độ sâu và sự hàm súc của từ này trong thơ cổ.
Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
∗ Bức tranh thiên nhiên trong hai câu đầu:
+ Cảnh núi non xanh mướt trong ánh hoàng hôn.
+ Không gian: rộng lớn và bao la.
+ Thời gian: buổi chiều tối - khoảnh khắc cuối cùng của ngày, khi con người cần thư giãn sau một ngày lao động vất vả.
+ Những cánh chim, sau một ngày dài vất vả, đang trở về tổ để nghỉ ngơi. Chúng thể hiện sự mệt mỏi, phản ánh tâm trạng của chúng.
+ Đám mây đơn độc lững lờ trôi giữa bầu trời rộng lớn. Đó là hình ảnh của sự cô đơn, lẻ loi và bình yên.
⇒ Hai câu thơ này tạo nên một bức tranh thiên nhiên cổ điển, hòa quyện giữa sự yên bình và nỗi buồn.
∗ Tính cách tâm hồn của Bác:
- Bác thể hiện tình yêu sâu sắc với thiên nhiên, luôn cảm nhận và hòa quyện cùng nó.
- Thái độ lạc quan và bình thản của Bác trước cuộc sống và cảnh vật thiên nhiên.
Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
- Từ hình ảnh thiên nhiên, chuyển sang hình ảnh đời sống con người, từ mây, bầu trời, và chim muông đến cuộc sống lao động.
- Trong bức tranh, hình ảnh một thiếu nữ chăm chỉ làm việc tượng trưng cho sức sống và tinh thần trẻ trung của người lao động, xuất hiện trong tư thế lao động năng động.
- Một lò than đỏ rực tạo ra sự ấm áp, xua tan cái lạnh của buổi chiều tối.
- Từ 'hồng' trong ngữ cảnh này mang nhiều ý nghĩa. Nó không chỉ vẽ lên một bức tranh cuộc sống ấm cúng và an lành, giúp xoa dịu phần nào nỗi đau của người bị đày, mà còn đặt con người vào trung tâm cảnh vật thiên nhiên. Nó biểu thị sự chuyển từ nỗi buồn sang niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng, và thể hiện lòng tin cùng tinh thần lạc quan.
⇒ Qua hình ảnh cuộc sống lao động, ta cảm nhận vẻ đẹp của tâm hồn con người, sự lạc quan và niềm tin vào tương lai tươi sáng.
Câu 4 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
- Nghệ thuật miêu tả cảnh sắc trong bài thơ là sự kết hợp tinh tế giữa tính chân thực và các yếu tố cổ điển, như bút pháp chấm phá và ước lệ, cùng với tính hiện đại thể hiện qua bút pháp tả thực sống động với hình ảnh gần gũi và đời thường.
- Ngôn ngữ trong bài thơ được khai thác một cách tinh tế và linh hoạt, tạo ra sự sáng tạo và đa dạng, đồng thời xây dựng hình ảnh rõ nét và đặc sắc.
3. Phần bài tập với bài thơ 'Chiều tối'
Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Bài thơ 'Chiều tối' phản ánh sự thay đổi trong cảnh vật và tâm trạng của tác giả:
- Cảnh vật chuyển từ không gian rộng lớn và lạnh lẽo của rừng núi sang không khí ấm cúng và vui vẻ của cuộc sống gia đình.
- Tâm trạng của nhà thơ chuyển từ sự uể oải, mệt mỏi, cô đơn và buồn bã sang niềm vui và niềm tin sâu sắc vào cuộc sống.
- Sự biến đổi này bắt nguồn từ cảnh vật (như cánh chim mệt mỏi và chùm mây cô đơn) đến tâm trạng của con người (từ nỗi buồn chuyển sang niềm vui).
- Nhân vật trữ tình không chỉ hòa quyện vào thiên nhiên mà còn trở thành trung tâm của bức tranh.
- Sự thay đổi được thể hiện qua ánh sáng, từ ánh chiều tối tăm và u ám đến ánh lửa hồng rực rỡ và ấm áp, từ nỗi buồn đến niềm vui.
Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Hình ảnh nổi bật nhất phản ánh tâm hồn tươi sáng của Hồ Chí Minh là hình ảnh một cô gái xay ngô bên ánh lửa hồng:
- Hình ảnh này gợi lên một không khí ấm cúng và sum vầy, giúp xoa dịu nỗi đau của những người bị đày, mang đến niềm vui và sức mạnh, làm ấm lòng những người tù.
- Sự chuyển mình từ tâm trạng u buồn sang niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.
- Hình ảnh này thể hiện niềm tin và tinh thần lạc quan của nhân vật.
- Con người trở thành trung tâm của bức tranh thiên nhiên, biểu hiện sự sống và sự kết nối giữa con người và cảnh vật.
⇒ Qua hình ảnh cuộc sống lao động này, ta thấy rõ nét vẻ đẹp của tâm hồn người tù, với sự lạc quan và niềm tin vào một tương lai sáng lạn.
Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2):
Hai câu thơ của Hoàng Trung Thông cho thấy rằng trong tập 'Nhật kí trong tù,' Hồ Chí Minh luôn thể hiện sự hòa quyện hoàn hảo giữa sức mạnh và tình cảm:
- Trên hành trình đối mặt với thử thách, tâm hồn của Bác vẫn thể hiện sự nhạy cảm và hòa quyện với thiên nhiên, thể hiện sự bình tĩnh và lòng dũng cảm không bị khuất phục -> sự mạnh mẽ.
- Sự hiện diện của con người và việc đặt họ vào trung tâm bức tranh 'Chiều tối' làm cho bức tranh trở nên sáng hơn, ấm áp hơn, thể hiện tình yêu chân thành đối với con người và cuộc sống -> sự yêu thương cuộc sống và con người.
- Hướng đi của bốn câu thơ và các hình tượng trong bài thơ gợi mở sự lạc quan, niềm tin, và sự hòa quyện giữa sức mạnh và tình cảm -> tinh thần tích cực và tình yêu cuộc sống.
Trên đây là toàn bộ nội dung hướng dẫn soạn bài 'Chiều tối' ngắn gọn của Mytour - Tác giả Hồ Chí Minh - Ngữ văn lớp 11. Cảm ơn quý độc giả đã theo dõi và quan tâm!
