Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ từ trang 82 đến trang 85 một cách ngắn gọn nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ ý được soạn theo sách Ngữ văn lớp 10. Việc kết nối tri thức với cuộc sống giúp học sinh thực hiện bài văn lớp 10 một cách dễ dàng hơn.
Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ - súc tích nhất để kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Trong tưởng tượng của tôi, nhà thơ là nhà nghệ sĩ có tâm hồn lãng mạn, bay bổng, phong phú, có tài sử dụng ngôn ngữ. Tôi không cho rằng việc làm thơ chỉ liên quan đến những phút cao hứng, bốc đồng.
Câu hỏi 2 (trang 82 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
“Thơ chỉ trào ra khi trong lòng ta đã tràn đầy cuộc sống” (Tô Hữu)
“Thơ là viên ngọc quý lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời” (Sóng Hồng)
“Nhà thơ, ngay cả những nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải là những nhà tư tưởng” (Bêlinxki)
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Có thể tác giả không lầm khi viết “ý tại ngôn tại”?
- Tác giả không sai khi viết “ý tại ngôn tại” vì cách diễn đạt của văn xuôi thường rõ nghĩa hơn thơ, vì vậy, ý nghĩa của văn xuôi thường được biểu hiện trực tiếp trên văn bản.
2. “Nghĩa tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” – hai thuật ngữ này có diễn đạt cùng một ý không?
- Hai thuật ngữ không diễn đạt cùng ý
- Nghĩa tiêu dùng: là lớp nghĩa được mọi người sử dụng chung, tất cả đều hiểu (có thể thay đổi theo môi trường, độ tuổi sử dụng ngôn ngữ)
- Nghĩa tự vị: bản chất nghĩa của từ, được giải thích trong từ điển (nghĩa cố định, không thay đổi).
3. Tác giả “rất không thích” hay “không yêu thích” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn nghĩ bạn hiểu đúng ý tác giả muốn truyền đạt không?
- Tác giả “rất không thích” cái định kiến kỳ lạ, không rõ xuất phát từ khi nào: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng tàn lụi sớm.
- Tác giả “không yêu thích” những nhà thơ thiên tài.
- Tác giả 'thích' những nhà thơ sống giản dị, chân chất, dày công trên trang giấy, đổi bát mồ hôi từng giọt chữ.
4. “Không có nghề nhà thơ mãi mãi”, vậy khi nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?
- Nghĩa là họ không còn cống hiến hết tâm trí và lao động chữ, biến ngôn ngữ chung thành ngôn ngữ đặc sản riêng, làm phong phú cho tiếng mẹ như một bộc trung thành của ngôn ngữ.
* Sau khi đọc
Nội dung chính “Chữ bầu lên nhà thơ”:
Văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ” của Lê Đạt đã thể hiện quan điểm về một nhà thơ chân chính. Điều làm nên một nhà thơ không phải danh xưng mà người đời đặt cho họ mà là do chính con chữ của họ tạo ra. Vì vậy, sáng tác thơ phải dồn hết tâm trí và lao động chữ, tạo ra những ngôn ngữ độc đáo thể hiện phong cách riêng của nghệ sĩ.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
-Vấn đề chính được thảo luận trong văn bản là: Ý nghĩa thực tế của việc sáng tác thơ ca đối với người nghệ sĩ.
Câu 2 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
-Ta có thể nói quan niệm thơ chính là số phận của một nhà thơ.
Câu 3 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
+ Với ý kiến thứ nhất: “Thơ gắn liền với những cảm xúc bộc phát, bốc đồng, làm thơ không cần cố gắng”, tác giả nêu lý lẽ “những cơn bốc đồng thường ngắn ngủi” và đưa ra dẫn chứng “làm thơ không phải đánh quả. Và không ai trúng số độc đắc suốt đời” cùng câu nói của Trang Tử: “vứt thành bỏ trí”.
+ Với ý kiến thứ 2, tác giả phản đối bằng cách đưa ra ý kiến ngược lại: “Tôi ưa những nhà thơ sống giản dị, chân chất, dày công trên trang giấy, đổi bát mồ hôi từng giọt chữ” và đưa ra các dẫn chứng là những nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Xa-a-đi, Gợt, Ta-go.
-Quan điểm cá nhân: Trước hết, các cuộc tranh luận về thơ của Lê Đạt là rất đáng chú ý. Tuy nhiên, đối với tôi, thơ cũng có thể liên quan đến những cảm xúc tự nhiên và là vấn đề của những tài năng đặc biệt. Vì thơ thường bắt nguồn từ sự đồng cảm, những rung động bên trong con người.
Câu 4 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
- Chữ không chỉ là âm thanh được sử dụng để giao tiếp, trao đổi mà còn là những ngôn từ được tổ chức một cách nghệ thuật, làm nên một bài thơ, một nhà thơ.
Câu 5 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
- Quan điểm của tác giả rất chính xác và đúng đắn. Bởi “nghĩa tiêu dùng, nghĩa tự vị” của chữ là những lớp nghĩa chung, được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, ai cũng hiểu. Vì vậy, người làm thơ phải tạo ra được những con chữ riêng cho bản thân mình.
Câu 6 (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Hoạt động sáng tạo thơ ca cũng là một hoạt động lao động chân chính như bao công việc khác. Để tạo nên một bài thơ, người nghệ sĩ không thể nào tha thứ với những khoảnh khắc đến bất chợt mà cũng phải lâm vào công việc, vất vả, tư duy, suy nghĩ, lựa chọn, gắng sức trên “cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ”. Hoạt động sáng tạo thơ ca là một hành trình khó khăn, gian khổ và người nghệ sĩ phải tạo được cho mình những lối đi riêng, khẳng định phong cách nghệ thuật của bản thân.
* Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 85 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ về một nhận định bạn cảm thấy châm biếm trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.
Đoạn văn tham khảo:
Trong văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ”, Lê Đạt đã nêu rõ quan điểm: “Con đường thơ chính là số phận của một nhà thơ”. Thực sự như vậy! Một nghệ sĩ chân chính được đánh giá không phải bởi những danh hiệu mà người khác đặt cho họ mà là bởi chính những từ ngữ họ sáng tạo trên con đường “cày cuốc trên cánh đồng giấy”. Con đường thơ bao gồm rất nhiều lối đi khác nhau và số phận của một nhà thơ chỉ có thể tồn tại khi họ đi trên lối đi riêng của mình. Để tạo ra điều đó, nhà thơ phải lao động, suy nghĩ, trăn trở cùng những từ ngữ, dồn nén tâm huyết, tình cảm của mình vào từng chữ. Như vậy, những bài thơ được tạo ra mới có sức gợi cảm, mới khơi dậy được sự đồng cảm và để lại những dấu ấn phong cách riêng. Một nhà thơ có tồn tại lâu bền trong lòng độc giả hay không phụ thuộc vào tinh thần trách nhiệm, ý chí của nghệ sĩ trên con đường thơ của mình.