Soạn bài Chữ người tử tù một cách ngắn gọn và đầy đủ nhất

1. Chuẩn bị bài học

Câu hỏi (trang 21 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Trong buổi gặp gỡ tối tăm và u ám trong phòng giam, người cai ngục đứng đối diện với Huấn Cao, tử tù nổi tiếng với tài viết chữ. Người cai ngục, với diện mạo già cỗi, tóc đã điểm bạc và râu đã ngả màu, tỏ ra trầm lắng và ánh mắt như mặt nước mùa xuân, kín đáo và nhẹ nhàng, chứa đựng nhiều điều không thể diễn đạt bằng lời.

Khi tin tức về sự xuất hiện của Huấn Cao lan truyền, người quản ngục không chỉ cảm thấy lo âu hay sợ hãi như nhiều người khác, mà trái lại, ông bày tỏ sự ngưỡng mộ sâu sắc đối với tài năng viết lách của Huấn Cao. Ông đã giao cho thầy thơ trong nhà tù nhiệm vụ lau dọn buồng giam của Huấn Cao, một hành động thể hiện sự tôn trọng và sự chuẩn bị chu đáo cho cuộc gặp gỡ quan trọng này.

Khi Huấn Cao bước vào, sự đãi ngộ đặc biệt ngay lập tức bắt đầu. Người quản ngục, không do dự, đã mang đến cho Huấn Cao một chai rượu và một miếng thịt. Trong một không gian u tối, chỉ có phân chuột và phân gián, sự ấm áp của rượu và hương vị của thịt khiến Huấn Cao cảm thấy như mình đang lạc vào một ốc đảo giữa sa mạc tối tăm.

Trong cuộc trò chuyện, Huấn Cao không chỉ được đãi ăn uống, mà còn nhận được sự tôn trọng và ngưỡng mộ từ người quản ngục. Huấn Cao không chỉ là một tử tù mà còn là một nghệ sĩ với tâm hồn và tài năng đặc biệt. Trong những lời khuyên của mình, Huấn Cao nhấn mạnh về việc thay đổi cuộc sống và thoát khỏi công việc quản ngục, điều này khiến người quản ngục không chỉ cảm động mà còn rơi nước mắt, cảm nhận được cái đẹp và sự chân thành từ người nghệ sĩ. Sự kết hợp giữa cái đẹp trong tâm hồn và cái đẹp của ngôn từ đã tạo nên một bức tranh ấm áp giữa hai con người đối lập trong một thế giới tăm tối, chứa đựng thông điệp về nhân quyền và lòng nhân ái trong những bóng tối của ngục tù.

2. Nội dung chính của “Chữ người tử tù”

Trong truyện ngắn 'Chữ người tử tù' của Nguyễn Tuân, câu chuyện mở đầu bằng việc giới thiệu nhân vật chính, Huấn Cao, một tù nhân trong trại giam. Huấn Cao bị kết án tù vì bị cáo buộc qua một bức tranh vẽ một cô gái xinh đẹp, được cho là 'sao bằng Phúc Kỳ,' mà ông khẳng định cô gái trong tranh thực sự tồn tại. Tại trại tù, Huấn Cao đã phải đối mặt với nhiều khó khăn và áp lực từ cả tù nhân lẫn quản ngục. Tuy nhiên, anh không từ bỏ lòng kiên nhẫn và tinh thần bất khuất. Anh đã tìm cách học tiếng Pháp từ các tù nhân khác để viết những bức thư và lời ca tụng nước Pháp, với hy vọng rằng qua những lời ca ngợi này, anh có thể thu hút sự chú ý của thế giới về tình cảnh của mình và quê hương. Hình ảnh của Huấn Cao hiện lên như một người đàn ông tài hoa với tâm hồn thuần khiết và tình yêu sâu sắc đối với quê hương, mặc dù môi trường xung quanh anh đầy áp lực và cản trở, nhưng anh vẫn giữ vững niềm tin vào cái đẹp và sự bất tử của nó. Sự kiên cường và lòng yêu nước của Huấn Cao hiện rõ trong cuộc sống của anh tại trại giam.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 27 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức): 

Cuộc gặp gỡ đầy nghịch lý giữa Huấn Cao và viên quản ngục chính là một tình huống quan trọng và độc đáo, tạo nên nền tảng cho câu chuyện 'Chữ người tử tù' của Nguyễn Tuân. Viên quản ngục, người nắm quyền kiểm soát tuyệt đối trong trại giam, đối diện với một tù nhân kiên cường và tài năng như Huấn Cao. Khi Huấn Cao thể hiện sự kiên định và lòng yêu nước sâu sắc qua việc học tiếng Pháp và viết lời ca tụng nước Pháp, điều này tạo ra một thách thức lớn cho viên quản ngục. Ông ta cố gắng kiềm chế Huấn Cao và đối phó với ý chí mạnh mẽ của tù nhân. Cuộc gặp gỡ này đã tạo ra một mối quan hệ căng thẳng và phức tạp giữa họ. Bối cảnh này cũng giúp nhà văn khắc họa rõ nét tính cách và tâm hồn của Huấn Cao, đặc biệt là sự kiên cường và lòng yêu nước, đồng thời phản ánh tính cách của viên quản ngục, người phải đối mặt với một tù nhân có tư duy và tinh thần mạnh mẽ. Tình huống này đã tạo ra một diễn biến đặc biệt và lôi cuốn trong truyện 'Chữ người tử tù'.

Câu 2 (trang 27 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Nhà văn sử dụng ngôi kể thứ ba để mang đến sự linh hoạt và tự do trong việc trình bày diễn biến câu chuyện. Nhờ vào ngôi kể thứ ba, tác giả có thể dễ dàng điều chỉnh các tình tiết và mô tả một cách tự nhiên và phong phú hơn.

Ngôi kể thứ ba tạo ra một khoảng cách nhất định giữa tác giả và các nhân vật, từ đó giúp người đọc có cái nhìn riêng về nhân vật quản ngục. Tác giả có thể dễ dàng truyền tải thông tin về tâm trạng, suy nghĩ, và hành động của nhân vật mà không bị giới hạn bởi một góc nhìn cá nhân hay sự hiểu biết hạn chế của nhân vật.

Lựa chọn ngôi kể này cũng giúp tác giả khai thác sâu hơn tâm hồn và tư tưởng của nhân vật chính, Huấn Cao, đồng thời tạo điều kiện cho người đọc hiểu rõ hơn về mục đích của tác phẩm và thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm.

Câu 3 (trang 27 sách Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Trong cuộc gặp đầy cảm động giữa thầy thơ và Huấn Cao, những cảm xúc và tâm tư của viên quản ngục trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Viên quản ngục mở lòng trước sự trí thức và tâm hồn sâu sắc của Huấn Cao. Sự cảm thông và tôn trọng từ thầy thơ đã làm cho tâm hồn người quản ngục bừng sáng với niềm hy vọng và lòng trung thành.

Sau cuộc gặp, Huấn Cao không chỉ quý trọng viên quản ngục như một người có tấm lòng chân thành, mà còn cảm nhận sâu sắc ý chí và quyết tâm phi thường của anh ta. Tình cảm chân thành và sự tận tụy từ thầy thơ đã chứng minh rằng tình người có thể vượt qua mọi rào cản, ngay cả những bức tường của nhà tù. Với lòng nhiệt huyết, Huấn Cao đã đồng ý viết lời ca tụng viên quản ngục, không chỉ là sự tri ân mà còn là sự ghi nhận về lòng trung thành và lòng biết ơn mãi mãi trong lòng anh.

Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Trong sự u ám của phòng giam, Huấn Cao hiện lên như một viên ngọc quý giữa màn đen tối. Không chỉ là một tài năng vẽ chữ tuyệt hảo, ông còn thể hiện khí phách kiên cường. Trước cửa ngục tù, nơi nhiều người phải kinh ngạc, ông không lộ vẻ sợ hãi hay lo lắng. Ngược lại, trong dáng vẻ tròn trịa, ông tỏ ra mạnh mẽ qua hành động 'dỗ gông'. Với ánh mắt lạnh lùng, ông nâng mũi gông nặng, cúi người và thúc mạnh đầu thang gông xuống nền đá, không hề e dè.

Sự sáng tạo của Huấn Cao không chỉ thể hiện qua những nét chữ tinh xảo mà còn qua nhân cách cao quý của ông. Trong bóng tối của ngục tù, ông không chìm vào tuyệt vọng mà vẫn duy trì niềm đam mê với nghệ thuật. Thái độ và cách ứng xử của Huấn Cao với nghệ thuật và con người không chỉ phản ánh tài năng mà còn thể hiện lòng trung hiếu và nhân ái. Ông không chỉ là một bậc thầy viết chữ, mà còn là hình mẫu về dũng khí và lòng trung thành ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt của ngục tù. Với tinh thần kiên định và niềm tin vững chắc, Huấn Cao đã khiến không gian u tối của ngục tù trở nên rực rỡ, như một ngôi sao sáng trong đại dương đen.

Câu 5 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Về không gian, sự đối lập giữa việc viết chữ trong thư phòng trang nghiêm của người xưa và nơi ngục tù ẩm ướt, bẩn thỉu, đầy phân chuột và gián của viên quản ngục là rất rõ rệt. Dù phải đối mặt với hoàn cảnh khắc nghiệt, Huấn Cao vẫn chấp nhận viết chữ trong điều kiện khó khăn đó, chứng tỏ lòng dũng cảm và tình yêu quê hương sâu sắc của ông.

Về thời gian, sự kiện này diễn ra vào đêm khuya tĩnh mịch, đặc biệt là đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao đối diện với án tử hình. Khoảnh khắc này tạo ra một không gian đầy áp lực và sự hiện diện của cái chết đang đe dọa. Việc viết chữ trong tình cảnh này càng làm nổi bật lòng hy sinh và quyết tâm phi thường của Huấn Cao.

Cảnh người cho chữ và người nhận chữ cũng mang dấu ấn đặc biệt. Người cho chữ, dù bị cùm gông, vẫn tỏ ra ung dung và tự tại, với vẻ oai phong và sự phóng bút, thể hiện phẩm giá và tài hoa trong tâm hồn. Trong khi đó, viên quản ngục và thầy thơ cúi đầu đón nhận như một ân huệ từ tử tù, bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với sự hy sinh và tình cảm sâu sắc của Huấn Cao.

Sự trật tự và kỉ cương trong nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn bởi cuộc gặp gỡ đặc biệt này. Tù nhân, mặc dù bị giam giữ, trở thành người ban phát cái đẹp và răn dạy quản ngục. Đây là một dấu hiệu sâu sắc về sự thay đổi và ảnh hưởng mà Huấn Cao mang lại cho môi trường xung quanh, thể hiện sức mạnh của tinh thần con người trong mọi hoàn cảnh.

Câu 6 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Trong bóng tối dày đặc, nơi mà mùi hôi thối và nhơ bẩn là chuyện thường ngày, Huấn Cao là một nguồn sáng tạo, không chỉ qua những bức chữ đẹp mà còn qua tấm lòng trong sáng và thuần khiết của mình. Ông không chỉ là một nghệ sĩ tài ba mà còn là biểu tượng của sức sống và tinh thần mạnh mẽ. Cái đẹp mà Huấn Cao mang đến không chỉ là vẻ ngoài mà còn là một tâm hồn sáng lạng, trong trẻo như giọt sương mai.

Con người chỉ xứng đáng thưởng thức cái đẹp khi họ duy trì được thiên lương và giữ trái tim trong sạch giữa bão tố cuộc đời. Trong ngục tù, nơi lòng người dễ bị mài mòn bởi khó khăn và khổ đau, Huấn Cao không chỉ gìn giữ tâm hồn tinh khiết mà còn biến nó thành nguồn cảm hứng cho những người xung quanh. Tinh thần lương thiện của ông giống như một bức tranh kỳ diệu, là điểm sáng giữa bóng tối, chứa đựng sức mạnh để vượt qua mọi thử thách.

Cái đẹp không chỉ là vẻ bề ngoài, mà còn là sức mạnh tinh thần có khả năng cảm hóa con người. Trước tình yêu đối với nghệ thuật và cái đẹp, người quản ngục không chỉ thấy một tử tù, mà còn nhìn thấy một tác phẩm nghệ thuật sống động hiện lên giữa cảnh tối tăm của ngục tù. Trong bức tranh ấy, cái đẹp không chỉ là điểm nhấn mà còn là nguồn động viên và hy vọng cho những ai sống trong bóng tối. Chính sức sống và lòng trung hiếu của Huấn Cao đã chứng minh rằng, ở bất cứ đâu, cái đẹp sẽ luôn chiến thắng cái xấu và lòng nhân ái sẽ luôn vượt trội hơn sự đen tối.

Câu 7 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):

Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những anh hùng tượng trưng cho vẻ đẹp của phẩm hạnh quý giá. Tử Văn đã dũng cảm đốt đền tướng giặc, hy sinh để chấm dứt nỗi khổ của dân làng. Trong khi đó, Huấn Cao đứng lên chống lại triều đình vì tình yêu sâu sắc đối với nhân dân và đất nước, thấy họ phải chịu đựng cảnh khốn khó và đau khổ. Cả hai nhân vật này đều không bị cám dỗ bởi quyền lợi cá nhân, tiền bạc, hay sự mua chuộc, và họ giữ vững các phẩm hạnh và tình yêu quê hương. Điều này tôn vinh tinh thần đoàn kết và sự hy sinh cho cộng đồng, xã hội, hơn là cho mục tiêu cá nhân.

Nội dung khác có liên quan qua bài viết sau:

- Đánh giá ngắn gọn và toàn diện về Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

- Phân tích sâu sắc tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân

- Những cảm nhận nổi bật về nhân vật Huấn Cao trong Chữ người tử tù