Soạn bài Chuyện cổ nước mình trong SGK Ngữ văn 6 tập 1: Kết nối tri thức với cuộc sống (chi tiết)

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em biết những câu chuyện cổ nào của nước ta?

Phương pháp giải:

Các em tự trả lời theo hiểu biết riêng mỗi người.

Lời giải chi tiết:

Em biết những câu chuyện cổ của nước ta như: Tấm Cám, Sọ Dừa, Thạch Sanh…

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em thích những nhân vật nào trong những câu chuyện đó? Vì sao?

Phương pháp giải:

Nhớ lại các phẩm chất của nhân vật trong truyện em vừa kể.

Lời giải chi tiết:

- Em thích những nhân vật như: cô Tấm, Sọ Dừa, Thạch Sanh,..

- Vì họ sống trong những hoàn cảnh khó khăn nhưng đều có những phẩm chất cao đẹp của những con người lao động hiền lành, chân thật, sống với lòng hiếu thảo, tình yêu tha thiết, mạnh mẽ đứng lên chống lại cái ác, cái xấu và sự chung thuỷ.  

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Cho biết dấu hiệu giúp em nhận biết ra thể thơ đó.

Phương pháp giải:

Em quan sát và đếm số chữ trong mỗi dòng

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ Chuyện cổ nước mình

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Bài thơ được cấu tạo từ các cặp thơ lục bát.

+ Từ cuối cùng của câu lục vần với từ thứ 6 của câu bát tiếp theo.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Từ bài thơ, em cảm nhận được hình ảnh của những câu chuyện cổ nào? Cùng tìm từ ngữ, hình ảnh liên kết đến những câu chuyện ấy.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ.

Lời giải chi tiết:

Trong bài thơ, những từ ngữ, hình ảnh đã gợi cho em nhớ đến các câu chuyện cổ như:

- 'Ở hiền thì lại gặp hiền': nhớ đến câu chuyện Cây tre trăm đốt, Cây khế, Thạch Sanh

- 'Thị thơm thị giấu người thơm': gợi liên tưởng đến Tấm Cám

- 'Đẽo cày theo ý người ta': hồi tưởng đến câu chuyện Đẽo cày giữa đường

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chuyện cổ đã kể với nhà thơ về vẻ đẹp của lòng người như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ.

Lời giải chi tiết:

Chuyện cổ đã kể cho nhà thơ thấy vẻ đẹp và tinh thần của con người Việt Nam từ xa xưa. Đó là:

- Tình thương yêu rộng lớn và triết lý về niềm tin “ở hiền gặp lành”, “ác giả, ác báo” của dân tộc.

Ví dụ:

+ Anh trai hiền lành nhận được câu chúc thần kỳ từ Phật và kết hôn với người vợ xinh đẹp, hiền lành (Cây tre trăm đốt).

+ Người em chăm chỉ nhận được phần thưởng từ con chim phượng và trở nên giàu có hạnh phúc, trong khi người anh tham lam đánh mất mạng sống của mình (Cây khế).

+ Thạch Sanh được Tiên giúp đỡ và trở thành người võ lâm mạnh mẽ, có thần thông và trở thành vua, trong khi Lý Thông gian tham lam, tàn bạo và bị trừng phạt (Thạch Sanh).

- Chuyện cổ nước mình còn chứa đựng những bài học quý báu về đạo lý sống: sống chân thành, chăm chỉ, thông minh và không vụ lợi. Tác giả sử dụng khéo léo câu chuyện Tấm Cám, Đẽo cày giữa đường để truyền đạt những bài học này cho thế hệ sau.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

            Cho tôi nhận mặt ông cha của mình

Tác giả thể hiện tình cảm với những câu chuyện cổ như thế nào qua hai dòng thơ trên?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ hai dòng thơ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Hai dòng thơ trên thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng của tác giả đối với truyền thống văn hóa dân gian. Nhờ vào những câu chuyện cổ, tác giả hiểu và trân trọng những lời dạy và những bài học quý báu từ cha ông. Đó là những câu chuyện mang đậm nét văn hóa dân tộc, chứa đựng những bài học có ý nghĩa sâu sắc cho thế hệ sau này.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tôi nghe chuyện cổ thầm thì

Lời cha ông dậy cũng vì đời sau

Hai dòng thơ trên gợi cho em những suy nghĩ gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ hai dòng thơ.

Lời giải chi tiết:

Hai dòng thơ cuối cùng của bài thơ thể hiện lòng biết ơn của tác giả đối với truyền thống lịch sử và văn hóa dân tộc. Những câu chuyện cổ là kho tàng văn hóa của dân tộc, chứa đựng những lời dạy, những bài học quý báu của cha ông dành cho con cháu. Đó là những lời dạy thấm đẫm tình cảm, mang giá trị văn hóa sâu sắc và vẫn còn nguyên giá trị tích cực cho thế hệ sau này.

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tại sao với nhà thơ, những câu chuyện cổ 'Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm'?

Phương pháp giải:

Trích dẫn và đưa ra câu trả lời phù hợp.

Lời giải chi tiết:

Đối với nhà thơ, những câu chuyện cổ luôn 'mới mẻ rạng ngời lương tâm' bởi dù thời gian trôi qua, những lời dạy của cha ông trong câu chuyện vẫn giữ nguyên giá trị. Đó là những câu chuyện chứa đựng tinh thần nhân văn, triết lý sống sâu sắc, luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho con người qua các thế hệ.

Kết nối với đọc

Em viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) cảm nhận về đoạn thơ sau:

                                                             Đời cha ông với đời tôi

                                                           Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

                                                               Cho tôi nhận mặt ông cha của mình

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn theo yêu cầu, diễn đạt cảm nhận về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ.

Lời giải chi tiết:

       Đoạn thơ gợi trong em vô vàn tư duy. Sự liên kết giữa đời cha ông và đời tôi như một dòng sông vĩ đại nối liền với chân trời xa xăm. Khi đọc, không chỉ cảm nhận được sự sâu lắng trong từng dòng thơ mà còn nhận ra sự đáng quý của truyền thống. Dòng thơ như một lời nhắc nhở về những giá trị bền vững của dân tộc, về sự thiết tha của những câu chuyện cổ. Đó là cảm xúc của sự biết ơn và tôn trọng đối với di sản tinh thần của cha ông. Thông qua đó, chúng ta hiểu rằng việc tiếp tục kể lại những câu chuyện cổ là để kế thừa và gìn giữ tinh thần cao quý của dân tộc.