Soạn bài Chuyện người con gái nam xương từ sách giáo khoa Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo

Chuẩn bị đọc

Trả lời Câu hỏi Chuẩn bị đọc trang 89 trong sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Chia sẻ một số chi tiết phi thực tế trong các câu chuyện dân gian bạn đã đọc và giải thích yếu tố đó thường được sử dụng trong những trường hợp nào và với mục đích gì?

Phương pháp giải:

Lựa chọn các chi tiết phi thực tế một cách hợp lý và đưa ra nhận định

Lời giải chi tiết:

- Các chi tiết phi thực tế trong các câu chuyện dân gian:

+ Sự xuất hiện bất ngờ của Thánh Gióng

+ Thạch Sanh sở hữu niêu cơm thần mà 18 nước ăn không hết,

+ Khả năng biến hình phi thường của Sơn Tinh và Thuỷ Tinh

- Những chi tiết này thường được áp dụng trong các câu chuyện dân gian để thể hiện tâm tư và mong muốn của người dân hoặc để giải thích quan điểm về thế giới của người xưa.

Trải nghiệm cùng VB 1

Trả lời Câu hỏi 1 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 90 trong sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Các từ ngữ nào trong đoạn văn này gợi lên đặc điểm, tính cách của Vu Nương và Trương Sinh?

Phương pháp giải:

Xác định các từ ngữ trong đoạn văn liên quan đến đặc điểm, tính cách của nhân vật

Lời giải chi tiết:

Từ ngữ như 'thuỳ mị, nết na', 'tư dung tốt', 'dung hạnh', 'giữ gìn khuôn phép' gợi lên đặc điểm, tính cách của Vu Nương.

Còn từ ngữ như 'đa nghi, không có học' làm nổi bật đặc điểm, tính cách của Trương Sinh.

Trải nghiệm cùng VB 2

Trả lời Câu hỏi 2 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 91 trong sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Tác dụng của câu nói của bé Đản đối với Trương Sinh là gì?

Phương pháp giải:

Sử dụng kỹ năng đọc hiểu để trả lời

Lời giải chi tiết:

Vì Trương Sinh là người đa nghi và không có học, nên khi bé Đản nói: “Trước đây, thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả”, Trương Sinh sẽ tức giận mà không suy nghĩ kỹ lại vấn đề, không tin vào vợ mình và không phân biệt rõ ràng đúng sai, vì đặt lòng tin vào lời nói của đứa con nhỏ mà bị dối lòng và đổ lỗi cho vợ.

Trải nghiệm cùng VB 3

Trả lời Câu hỏi 3 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 92 sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Đây là lời độc thoại hay đối thoại?

Phương pháp giải:

Áp dụng kiến thức ngôn ngữ

Lời giải chi tiết:

Lời của Vũ Nương là lời độc thoại vì có người nói nhưng không có người nghe

Trải nghiệm cùng VB 4

Trả lời Câu hỏi 4 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 92 sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Các câu hỏi của bé Đản trong đoạn trên có tác dụng gì trong việc thể hiện số phận của Vũ Nương?

Lời giải chi tiết:

- Lời đầu tiên của bé Đản: 'Ô hay! Thì ra ông cũng là cha tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít' → Đây là lời nói ngây thơ của đứa trẻ, phản ánh đúng suy nghĩ và nhận thức của bé Đản về Trương Sinh. Lời nói ngây thơ đó vô tình làm nổi lên cơn ghen tuông mù quáng của Trương Sinh và đẩy Vũ Nương vào tình cảnh oan trái không thể giải quyết

- Lời thứ hai của bé Đản: 'Cha Đản lại đến kia kìa', “Đây này” Là cơ sở để giải quyết tình hình oan trái cho Vũ Nương

=> Tất cả hai lời nói của bé Đản đều góp phần làm nên giá trị của câu chuyện. Nếu lời nói đầu tiên là điểm nhấn quan trọng của câu chuyện thì lời nói thứ hai chính là điểm khởi đầu để giải quyết mọi vấn đề.

Trải nghiệm cùng VB 5

Trả lời Câu hỏi 5 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 94 sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Chú ý vào sự thay đổi thai độ, tình cảm của Vũ Nương trong đoạn này.

Phương pháp giải:

Sử dụng kỹ năng đọc hiểu để trả lời 

Lời giải chi tiết:

Nàng rơi nước mắt thương cho số phận của mình, sau đó quyết tâm thay đổi cách nói của mình để không gây tiếng xấu cho bản thân và quyết định trở về cuộc sống dương gian để giải quyết mọi oan uất

Trải nghiệm cùng VB 6

Trả lời Câu hỏi 6 trong phần Trải nghiệm cùng VB trang 95 sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Em có nhận xét gì về cái kết của câu chuyện?

Phương pháp giải:

Nhận xét về cái kết

Lời giải chi tiết:

Cuối cùng, dù có yếu tố kỳ ảo, Vũ Nương vẫn tồn tại trong một thế giới khác, bị oan uất nhưng không thể hóa giải, thể hiện tinh thần nhân đạo và khát vọng sống của con người

• Kết thúc của câu chuyện, mặc dù thỏa mãn mong ước về sự công bằng trong cuộc sống: người tốt sẽ gặp những điều tốt, nhưng hiện thực không phải lúc nào cũng như vậy và Vũ Nương không thể sống lại, thế giới đó không có chỗ cho Vũ Nương bị buộc phải tự tử
• Kết thúc của câu chuyện vẫn mang trong mình bi kịch, gợi lên nhiều sự đau xót, tiếc nuối cho những phụ nữ có phẩm chất tốt đẹp nhưng phải đối mặt với nhiều bi kịch trong xã hội phong kiến.

=> Một cái kết đầy bi thương vẫn nằm trong vẻ đẹp của câu chuyện, đem lại sự đồng cảm, tiếc nuối cho những phụ nữ đã đối mặt với những gian khổ dưới thời phong kiến.

Suy ngẫm và phản hồi 1

Trả lời Câu hỏi 1 Suy ngẫm và phản hồi trang 95 sách giáo khoa Văn 9 Chân trời sáng tạo

Nêu toàn bộ nội dung của văn bản, liệt kê các sự kiện theo diễn biến câu chuyện và chỉ ra cách các sự kiện được sắp xếp theo thời gian, không gian.

Phương pháp giải:

Đọc cẩn thận toàn bộ văn bản và phân tích sự liên kết giữa các sự kiện trong câu chuyện

Lời giải chi tiết:

- Tóm tắt nội dung của văn bản:

+ Câu chuyện kể về cuộc đời và cái chết thảm của Vũ Nương.

- Các sự kiện chính trong câu chuyện:

+ Vũ Thị Thiết (Vũ Nương), một phụ nữ xinh đẹp, được Trương Sinh con nhà giàu cưới về làm vợ nhưng lại thất học và ghen cưới

+ Trương Sinh đi lính, để lại mẹ già và vợ trẻ ở nhà.

+ Vũ Nương ở nhà chăm sóc mẹ chồng và nuôi con thơ

+ Mẹ Trương Sinh mắc bệnh qua đời, Vũ Nương phải chu toàn lo hậu sự

+ Trương Sinh trở về nhà, buồn bã khi nghe tin mẹ mất

+ Con trẻ chưa gặp cha, không nhận ra Trương Sinh.

+ Trương Sinh hay ghen, khi nghe con trẻ nói chiếc bóng trên tường là cha, nghi vợ không chung thuỷ.

+ Vũ Nương bị oan, tự đẩy mình xuống sông Hồng tự vẫn.

+ Sau đó, sự thật được phơi bày, người cha mà đứa con nói lại chính là bóng của mẹ, Trương Sinh mới hiểu ra, an hận.

+ Phan Lang, một người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi bị truy sát, chết đuối ở biển đã được Linh Phi cứu sống để đền ơn.

+ Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong hang của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về cuộc sống, Vũ Nương gửi bức thư và hoa vàng đến Trương Sinh.

+ Trương Sinh nghe Phan Lang kể, biết vợ bị oan, đặt mâm giải oan trên bờ Hồng.

+ Vũ Nương quay trở lại, đứng trên một chiếc thuyền hoa giữa dòng, lúc hiện, lúc ẩn, rồi biến mất.

- Các sự kiện trên được sắp xếp theo thứ tự thời gian trong cuộc đời của Vũ Thị Thiết. Không gian hiện thực trong nhà và không gian huyền bí dưới nước

Phản ánh và suy ngẫm số 2

Đáp án Câu hỏi 2 Phản ánh và suy ngẫm trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Danh sách nhân vật trong đoạn văn. Xác định nhân vật chính, nhân vật phụ.

Phương pháp giải:

Phân biệt nhận dạng các nhân vật trong truyện và xác định.

Lời giải chi tiết:

- Danh sách nhân vật trong câu chuyện

+ Nhân vật chính: Vũ Thị Thiết

+ Nhân vật phụ: Trương Sinh, Mẹ của Trương Sinh, bé Đản, Phan Lang, Linh Phi

Suy ngẫm và phản hồi 3

Trả lời Câu hỏi 3 Suy ngẫm và phản hồi trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Phân tích tính cách của nhân vật Vũ Thị Thiết. Chỉ ra điểm khác biệt trong cách ứng xử của nàng lúc còn sống với gia đình ở trần gian và khi đã về thuỷ phủ.

Phương pháp giải:

: Lựa chọn các chi tiết thể hiện tính cách của Vũ Nương. Phân biết cách ứng xử của nàng

Lời giải chi tiết:

- Tính cách của nhân vật Vũ Thị Thiết:

+ Thuỳ mị nết na vì vậy mà Trương Sinh xin mẹ đem trăm lạng vàng cưới về làm vợ

+ Luôn luôn giữ gìn khuôn phép khi ở với Trương Sinh để tránh ghen tuông.

+ Hiếu thuận với mẹ chồng, lễ nghĩa chu toàn khi Trương Sinh đi lính.

+ Đảm đang, tận tuỵ, một mình chu đáo nuôi con nhỏ sợ con thiếu thốn tình cảm của cha nên trỏ cái bóng của mình trên tường nhận làm cha của bé Đản.

+ Giàu lòng tự trọng khi Vũ Thị Thiết bị dồn đẩy đến bước đường cùng, đành mượn dòng nước sông Hoàng Giang sâu thẳm để rửa sạch tiếng nhuốc nhơ oan ức.

+ Luôn hướng về gia đình, quê hương, coi trọng danh dự khi ở dưới thuỷ phủ

Phản ánh và suy ngẫm số 4

Đáp án Câu hỏi 4 Phản ánh và suy ngẫm trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Nhận diện các đặc điểm tiêu biểu trong tính cách của nhân vật Trương Sinh. Những đặc điểm đó có gây ra nỗi đau của Vũ Thị Thiết không?

Phương pháp giải:

Tìm các chi tiết thể hiện bản chất của nhân vật Trương Sinh và đưa ra đánh giá.

Lời giải chi tiết:

- Đặc điểm nổi bật trong tính cách của nhân vật Trương Sinh:

+ Là người gia trưởng, kiểm soát, nghi ngờ hoặc ghen tuông không lý do: 

 Do quý trọng vẻ đẹp của Vũ Nương, Trương Sinh đã dùng tiền bạc của gia đình để cưới nàng làm vợ. Nhưng đối với vợ, Trương Sinh lại 'đề phòng quá mức'.  Mặc dù Vũ Nương rất cẩn thận giữ gìn phép lịch sự, nhưng trong một gia đình thiếu lòng tin tưởng, vợ chồng chưa bao giờ thật sự hòa thuận, luôn cảm thấy bất ổn. Không ngờ sự nghi ngờ của Trương Sinh đã gây ra một bi kịch lớn. 

+  Chỉ vì lời nói của một đứa trẻ mà sự nghi ngờ, ghen tuông của Trương bắt đầu trỗi dậy, lấn át cả tình yêu khiến anh ta mù quáng. Trương Sinh đã sử dụng lời lẽ cay độc, thậm chí là sự bạo lực với vợ mình để giải quyết nghi ngờ của mình mặc dù vợ đã có lý do để biện minh. 

+ Trương Sinh là người cố chấp, bảo thủ: 

 Khi Vũ Nương muốn hiểu rõ hơn về sự việc, anh ta không chịu nói. Vì Trương Sinh tin chắc vào suy nghĩ của mình và sợ rằng nếu nói ra sự thật, Vũ Nương sẽ phản bội, che đậy sự thật. 

+ Trương Sinh là người thiếu lòng trắc ẩn, thiếu lòng nhân ái:

 Khi Vũ Nương qua đời, anh ta mặc dù tức giận nhưng cũng đầy lòng thương, tìm kiếm nàng nhưng không tìm thấy. 

+ Ghen tuông, nghi ngờ quá mức (vì vừa mất mẹ, giờ lại nghe tin mình không phải là cha của bé Đản, cảm thấy bị xúc phạm, hai nỗi đau liên tiếp khiến anh ta quá giận và dẫn đến cái chết của Vũ Thị Thiết

Phản ánh và suy ngẫm số 5

Đáp án Câu hỏi 5 Phản ánh và suy ngẫm trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Xác định các chi tiết ảo được sử dụng trong tác phẩm và giải thích tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

Phương pháp giải:

Liệt kê các chi tiết ảo và giải thích tác dụng

Lời giải chi tiết:

- Phan Lang mơ thấy có một người phụ nữ mặc áo xanh đến xin tha. Ngày sau có người đến tặng cho anh ta một con rùa mai xanh. Nhớ lại giấc mơ, anh ta đã thả rùa. Cuối cùng, khi vua Hồ mở ải, quân Minh đưa Trần Thiên Bình về nước, bị bắt ở ải Chi Lăng, nhiều người hoảng sợ chạy ra biển và chết đuối. Phan Lang mất tích, cầm rùa, và được Linh Phi cứu sống. Tại đây, Phan Lang gặp Vũ Nương. Anh ta được sứ giả của Linh Phi đưa trở lại thế gian.

- Vũ Nương tự tử nhưng được tiên nữ cứu và sống dưới nước.

- Khi Trương Sinh tổ chức đàn giải oan, Vũ Nương hiện lên trong sương mù, nói lời tạ ơn rồi biến mất.

à Yếu tố ảo được xen kẽ, kết hợp với các yếu tố thực tế về địa danh, thời gian lịch sử, sự kiện lịch sử, về nhân vật, về tình hình gia đình Vũ Nương, cách xử lý này khiến câu chuyện trở nên cảm thụ, thuyết phục nhưng đồng thời, thế giới thực cũng trở nên phù phiếm hơn.

Ý nghĩa của các chi tiết ảo:

- Làm nổi bật đặc điểm của thể loại truyền kỳ

- Tăng cường nét đẹp tự nhiên của nhân vật VN - một người phụ nữ nặng lòng, nặng trí, dung hòa, nhân từ và rất quý trọng danh dự.

- Chi tiết ảo làm tăng tính bi kịch của câu chuyện. Bởi Vũ Nương quay về nhưng vẫn cách xa giữa dòng nước. Cô và chồng con giờ đã chia lìa, hạnh phúc đã mất mãi. Sự cầu nguyện của tôn giáo, sự hối hận của người chồng không thể mang lại hạnh phúc cho phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Tạo ra một kết thúc có hậu, thể hiện ước mơ về công bằng của nhân dân.

- Đóng góp vào việc thể hiện giá trị nhân đạo của tác phẩm

Suy ngẫm và phản hồi số 6

Trả lời Câu hỏi 6 Suy ngẫm và phản hồi trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Phân tích lời thoại của các nhân vật trong đoạn văn và cho biết:

a. Lời của Vũ Thị Thiết trước khi đến cái chết ở bến Hoàng Giang là độc thoại hay đối thoại? Em dựa vào điều gì để xác định như vậy?

b. Câu chuyện của bé Đản với Trương Sinh trước và sau cái chết của Vũ Thị Thiết đóng vai trò như thế nào trong diễn biến của câu chuyện?

Phương pháp giải:

Xác định lời thoại của Vũ Thị Thiết và đưa ra nhận xét

Lời giải chi tiết:

a) Lời của Vũ Thị Thiết trước khi tìm đến cái chết là độc thoại vì không có lời phản đối từ ai.

b) Các lời của bé Đản với Trương Sinh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự kiện lên cao trào

à  đẩy nhanh và kết nút của việc giải oan cho Vũ Thị Thiết

+ Kết nút bằng yếu tố bất ngờ: Một câu nói ngây thơ nhưng có ảnh hưởng lớn của một đứa trẻ khiến cuộc sống của vợ chồng Trương Sinh, Vũ Nương bị đảo lộn: sự nghi ngờ của chồng, hạnh phúc gia đình tan vỡ và cuối cùng là cái chết đau đớn của người vợ trong trắng.

+ Mở nút cũng bằng yếu tố bất ngờ: Dù có bao nhiêu biến cố, bi kịch, một câu nói ngây thơ của một đứa trẻ ('Bố Đản lại đến kia kìa!'), thực chất là lời đùa của người mẹ với con khi không có chồng.

Suy ngẫm và phản hồi số 7

Trả lời Câu hỏi 7 Suy ngẫm và phản hồi trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Các dấu hiệu nào giúp em nhận biết Chuyện người con gái Nam Xương là một truyện truyền kỳ?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức văn học để phân tích

Lời giải chi tiết:

- Có không gian thần thoại trong truyện (Vũ Thị Thiết sống dưới nước)

- Nhân vật là hồn ma, thần linh (Vũ Thị Thiết trở lại thế giới thường khi đã tự tử, có Linh Phi - vợ của vua biển Nam Hải cứu,…)

- Cốt truyện kì bí: Sự sống lại của người đã chết.

Suy ngẫm và phản hồi số 8

Trả lời Câu hỏi 8 Suy ngẫm và phản hồi trang 95 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Ý kiến của em về lời bình cuối truyện về Vũ Thị Thiết: “Nếu không được trời xét tâm thành, nước không làm hại, thì xương hoa vóc ngọc, đã chôn vào họng cá nơi lòng sông, còn đâu được lại thông tin tức để nết trinh thuần được nhất nhất bộc bạch ra hết”. Em đồng ý với ý kiến trên không? Tại sao? Qua nhân vật Vũ Thị Thiết, em hiểu thêm điều gì về số phận của phụ nữ trong xã hội thời phong kiến?

Phương pháp giải:

Đưa ra nhận định về lời bình

Lời giải chi tiết:

- Đồng tình với lời bình vì tác giả cũng cảm thông cho số phận bi thảm của Vũ Thị Thiết. Cô là người trân trọng phép tắc, không bao giờ vượt quá giới hạn,  nhưng xã hội đó không coi trọng cô, không ai đứng về phía cô, chỉ có trời làm chứng cho cô.

à Qua đó, suy nghĩ rằng xã hội thời ấy đặt nặng vấn đề nam quyền, coi thường vị trí của phụ nữ. Phụ nữ bị gò bó trong nhà, chỉ là công cụ để sinh con, chỉ làm việc gia đình. Họ phải tuân thủ tam tồng tứ đức, phải nghe lời cha mẹ ở nhà, chấp nhận chồng con theo con trai.