Soạn bài Cô Tô trong SGK Ngữ văn lớp 6 tập 1: Kết nối tri thức với cuộc sống - chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Kể tên những địa điểm em đã thăm. Chia sẻ những điều em quan sát được từ những chuyến đi đó.

Phương pháp giải:

Nhớ lại các địa điểm em đã thăm cùng trường hoặc gia đình và chia sẻ với giáo viên và bạn bè những điều em biết.

Lời giải chi tiết:

- Các địa điểm em đã thăm bao gồm: Bến Nhà Rồng, Bảo tàng chứng tích chiến tranh, Bảo tàng Hồ Chí Minh…

- Một trong những địa điểm ấn tượng nhất với em là Viện Bảo tàng chứng tích chiến tranh. Đây là một cách trình bày lịch sử một cách hình ảnh về hành trình độc lập của dân tộc Việt Nam. Em đã thấy những bức ảnh ghi lại những khoảnh khắc của chiến tranh, những tài liệu về cuộc chiến và cả những hình thức tra tấn tàn bạo đối với các anh hùng cách mạng của chúng ta trong quá khứ. Em cảm thấy rất đau đớn và từ đáy lòng biết ơn rất nhiều Bác Hồ và các anh hùng cách mạng đã hi sinh để chúng ta có được hòa bình ngày nay.

Đọc phần 1

Đọc văn bản

Câu 1 (trang 110 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Từ “trận địa” khiến em tưởng tượng cơn bão như thế nào?

Phương pháp giải:

Em xem lại chú thích “trận địa” và trả lời câu này.

Lời giải chi tiết:

Từ “trận địa” khiến em tưởng tượng cơn bão nguy hiểm, được bố trí giống như một trận chiến thực sự.

Đọc phần 2

Câu 2 (trang 110 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng những giác quan nào?

Phương pháp giải:

Đọc lại hai đoạn đầu của văn bản và làm câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng các giác quan:

- Xúc giác: Mỗi viên cát bắn vào mặt như một viên đạn mũi kim. Gió cắt vào da từng chập.

- Thị giác: nhiều kính cửa bị gió làm bung ra. Kính bị gió tạo áp lực mạnh, vỡ tung.

- Thính giác: Âm thanh của gió rít lên mỗi khi nó thổi vào, vượt qua những góc kính sắc nhọn của cửa vỡ. Nó reo lên hò hét như một thứ gì đó kinh khủng.

=> Tác giả sử dụng nhiều giác quan để cảm nhận trận bão, thể hiện sự tinh tế, nhạy bén, tài hoa của một nhà văn.

Đọc phần 3

Câu 3 (trang 111 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm các từ miêu tả sức mạnh của trận bão. Từ ngữ nào cho thấy rõ nhất tác giả miêu tả trận bão như một trận chiến.

Phương pháp giải:

Đọc lại hai đoạn đầu của văn bản và tìm các từ ngữ.

Lời giải chi tiết:

Các từ ngữ miêu tả sức mạnh của trận bão: cát bắn vào mặt như một viên đạn mũi kim, gió cắt vào da từng chập, chốc chốc gió ngừng trong tích tắc như để thay đạn, gió liên thanh quạt lia lịa, sóng thúc lên nhau vào bờ. 

Đọc phần 4

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Qua bài kí Cô Tô, nhà văn đã đưa người đọc đến những nơi nào và gặp gỡ những ai?

Phương pháp giải:

Nhớ lại nội dung bài kí.

Lời giải chi tiết:

- Qua bài kí Cô Tô, nhà văn đã đưa người đọc đến cảnh biển Cô Tô từ lúc bình minh đến hoàng hôn, vào ngày thứ năm thứ sáu ở đảo: 

+ Vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau cơn bão: Bầu trời trong sáng, cây thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc, đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.

+ Cảnh mặt trời mọc trên biển: Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào, thăm thẳm và đứng bệ đặt lên một mâm bạc, đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng. 

+ Cảnh sinh hoạt và lao động trên đảo: những người dân chài gánh nước ngọt từ giếng xuống thuyền, nhịp điệu của cuộc sống lao động khẩn trương, tấp nập, đông vui. Vui như một cái bến thì nơi nào cũng có, nhưng đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền thì chính là cái sắc thái riêng của không khí trong lành và tình người đậm đà trên biển Cô Tô.

Đọc phần 5

Câu 2 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm các từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão. Từ ngữ nào cho thấy rõ nhất tác giả miêu tả trận bão như một trận chiến.

Phương pháp giải:

Đọc lại hai đoạn đầu văn bản và tìm các từ ngữ.

Lời giải chi tiết:

Các từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão: cát bắn vào mặt như một viên đạn mũi kim, gió cắt vào da từng chập, chốc chốc gió ngừng trong tích tắc như để thay đạn, gió liên thanh quạt lia lịa, sóng thúc lên nhau vào bờ. 

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Biển sau trận bão hiện lên như thế nào (qua hình ảnh bầu trời, cây cỏ, nước biển,...)

Phương pháp giải:

Chú ý các đoạn văn miêu tả ngày thứ năm và thứ sáu.

Lời giải chi tiết:

Phong cảnh Cô Tô sau khi cơn bão đi qua hiện lên như một bức tranh tuyệt đẹp:

- Trên bầu trời xanh sáng và mặt nước lam biếc, nổi bật màu xanh mượt của cây cỏ, màu vàng giòn của cát và màu trắng của sóng xô dạt vào bờ.

- Mặt trời mọc trên biển Đông là một bức tranh lộng lẫy, huy hoàng hiếm có.

+ Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi.

+ Mặt trời sau khi lên tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn… hồng hào, còn mặt bể là một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng.

+ Xa xa, vài chiếc nhạn mùa thu chao đi chao lại… một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh báo hiệu bắt đầu một ngày mới tốt lành.

=> Bức tranh với đủ màu sắc: đỏ, hồng, xanh, bạc… lấp lánh đan xen tạo nên vẻ đẹp muôn hồng ngàn tía.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo em, để nhận ra vẻ đẹp của Cô Tô, nhà văn đã quan sát cảnh thiên nhiên và hoạt động của con người trên đảo ở những thời điểm nào và từ vị trí nào?

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản và hình dung điểm nhìn của nhà văn và thời điểm của cảnh vật.

Lời giải chi tiết:

- Cảnh Cô Tô được miêu tả từ cao xuống thấp và vào thời điểm sau trận bão. Từ nóc đồn trên đảo, Nguyễn Tuân nhìn ra bao la Thái Bình Dương bốn phương tám hướng, quay gót 180 độ mà ngắm cả toàn cảnh đảo Cô Tô. Cảnh đẹp được thu vào tầm mắt khiến nảy sinh trong lòng nhà văn một cảm xúc mãnh liệt: càng thấy yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chỉ ra một câu văn thể hiện sự yêu mến của tác giả đối với Cô Tô trong đoạn văn từ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô đến theo mùa sóng ở đây.

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản và chọn câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Câu văn thể hiện sự yêu mến của tác giả đối với Cô Tô: Nhìn rõ cả Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, mà càng thấy yêu hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây. 

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em hình dung khung cảnh Cô Tô sẽ như thế nào nếu thiếu chi tiết miêu tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng?

Phương pháp giải:

Thử bỏ đoạn miêu tả này để xem văn bản thế nào và đưa ra nhận xét.

Lời giải chi tiết:

- Nếu không có khung cảnh giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng thì bài kí sẽ rất thiếu sót.

- Người dân chài gánh nước ngọt từ giếng xuống thuyền, chuẩn bị cho mười tám thuyền lớn nhỏ cùng ra khơi đánh cá hồng. Hình ảnh này gợi lên sự khẩn trương, tấp nập lại vừa vui vẻ, thanh bình của cuộc sống nơi đây, nếu thiếu đi sẽ là một thiếu sót làm cho bức tranh mất đi cái linh hồn và bài kí trở nên đơn điệu.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Kết thúc bài ký Cô Tô là suy nghĩ của tác giả về chị Châu Hòa Mãn: 'Trông chị Châu Hòa Mãn địu con thấy nó yên tâm như hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành'. Cách kết thúc này cho thấy tình cảm của tác giả với biển và những người dân ở đây như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần kết thúc văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách kết thúc mà tác giả nêu thể hiện tình mẫu tử của người mẹ, tô thêm vẻ đẹp cho đảo Cô Tô. Từ cái giếng nước ngọt “đậm đà mát nhẹ” tới hình ảnh của chị Châu Hòa Mẫn địu con, đoạn văn đã giới thiệu cho người đọc nhận ra sự cần mẫn, tình người chan hòa vui vẻ và đậm đà của con người trên đảo.

Viết kết nối với đọc

Trong văn 'Cô Tô', bức tranh mặt trời lúc bình minh trở nên rực rỡ như lòng đỏ trứng thiên nhiên đầy đặn, tạo nên một cảm giác phấn khích và ấm áp. Mặt trời xuất hiện trên bầu trời với ánh sáng lung linh, làm dịu đi cái lạnh của đêm tối. Sự so sánh này không chỉ làm cho hình ảnh mặt trời trở nên sinh động và đẹp đẽ, mà còn gợi lên cho người đọc những tưởng tượng về sự đầy đặn, huy hoàng của tự nhiên. Đây là một trong những hình ảnh tinh tế và đặc sắc nhất trong văn bản, làm cho độc giả cảm nhận được vẻ đẹp ấn tượng của Cô Tô sau cơn bão.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và tập trung nói về vẻ đẹp mặt trời mọc trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

       Trong văn bản 'Cô Tô', hình ảnh mặt trời thiên nhiên đã được tác giả miêu tả vô cùng chân thực, sinh động và là hình ảnh đặc sắc nhất trong văn bản. Tác giả đã sử dụng hình ảnh so sánh đặc sắc để so sánh mặt trời trên đảo sau cơn bão với lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn tròn trĩnh, phúc hậu. Hình ảnh mặt trời huy hoàng rực rỡ ấy hiện lên trên làn mây màu bạc và nước biển màu hồng tựa như một mâm lễ phẩm. Nhờ có hình ảnh so sánh đặc sắc và cách so sánh đặc sắc tài hoa của nhà văn Nguyễn Tuân ấy, hình ảnh mặt trời hiện lên thực sự chân thực, biểu cảm, gây ấn tượng với người đọc. Người đọc có thể hình dung được hình ảnh của một vầng thái dương không chỉ huy hoàng rực rỡ mà còn tượng trưng cho cuộc sống ấm no, bình dị trên đảo Cô Tô thân thương. Trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, hình ảnh mặt trời trên biển 'Mặt trời đội biển nhô màu mới' cũng thể hiện được sự huy hoàng của bình minh trên biển. Tóm lại, nhờ có hình ảnh so sánh mà hình ảnh mặt trời lúc bình minh trên đảo Cô Tô hiện lên thực sự sinh động, gấy ấn tượng với bạn đọc.