Buzz
Với việc soạn bài Con đường mùa đông trang 61, 62, 63, 64 trong sách Ngữ văn lớp 11 Liên kết tri thức, học sinh sẽ dễ dàng trả lời các câu hỏi và soạn văn 11.
Soạn bài Con đường mùa đông - Liên kết tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 65 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Hãy tưởng tượng những trở ngại tinh thần mà một người đi một mình trên con đường lạnh lẽo và vắng vẻ có thể gặp phải. Bạn nghĩ rằng để vượt qua những trở ngại đó, người ta có thể làm những gì?
Trả lời:
- Những trở ngại tinh thần mà một người đi một mình trên con đường lạnh lẽo và vắng vẻ có thể gặp phải: cảm giác buồn bã, cô đơn, và sự mệt mỏi,...
- Để vượt qua những trở ngại đó, mọi người có thể xác định mục tiêu sống của mình, tự khích lệ bản thân vượt qua những ngày cô đơn, tìm kiếm những người bạn đồng hành,...
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong quá trình đọc
1. Lưu ý: Mỗi hình ảnh, âm thanh trong bài thơ không chỉ nhấn mạnh nỗi buồn mà còn thể hiện sự nỗ lực không ngừng cố gắng vượt qua khó khăn.
- Hình ảnh: sương mù dày đặc, ánh trăng chiếu sáng, cánh đồng bát ngát, con đường lạnh lẽo, xe ngựa lạ, không gian trống trải, ngọn lửa sáng rực, tuyết phủ kín và rừng sâu, chiếc đồng hồ kêu nhỏ nhẹ.
- Âm thanh: tiếng ngựa kêu, bài ca của người đi trên xà, tiếng kim đồng hồ nhấp nhô.
2. Sự đối lập giữa bối cảnh bên ngoài và những hình ảnh hiện ra trong tâm trí được thể hiện như thế nào?
- Phong cảnh bên ngoài: Bức tranh về vẻ đẹp hoang sơ, lạ lùng của mùa Đông ở Nga được tô điểm bằng những hình ảnh tươi đẹp của vùng đất này.
- Hình ảnh trong tâm trí: Đêm đông êm đềm, vắng vẻ và tĩnh lặng.
=> Phong cảnh bên ngoài là vẻ đẹp rực rỡ của cảnh sắc Nga tương phản với hình ảnh trong tâm trí là cảnh mùa đông lạnh lẽo của Nga, khiến lòng người trở nên u buồn và cô đơn.
3. Lời than thở “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ” kết nối tâm trạng của nhân vật trữ tình với ai? Ở đâu?
Lời than thở “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ” liên kết tâm trạng của nhân vật trữ tình với cô gái Nga yêu thương tại một không gian nhỏ bé, yên bình và ấm áp: nơi có ngọn lửa đỏ phương hạ, tiếng đồng hồ kêu lặp đi lặp lại.
4. Các hình tượng thơ đã xuất hiện trong bài được tổng kết như thế nào?
Các hình tượng thơ đã xuất hiện được tổng kết ở cuối bài thơ theo thứ tự ngược lại của chúng.
* Sau khi đọc
Nội dung chính:
Văn bản đong đầy nhiều tình cảm: buồn - vui, yên bình - sôi động, sáng - tối, quen thuộc - mới lạ,... dưới tuyết lạnh, nhưng nhân vật trữ tình vẫn nghĩ đến ánh lửa sáng, mái ấm gia đình hạnh phúc, dù xa cách nhưng vẫn kỳ vọng gặp lại người thương. Niềm khát khao ấy khiến nhân vật trữ tình không chịu khuất phục mà lại càng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu vẻ đẹp và luôn tin rằng mình có thể vượt qua số phận. Nỗi buồn vẫn lan tỏa trong bài thơ nhưng đó là nỗi buồn trong sáng giúp thanh lọc tâm hồn. Một nỗi buồn mang dấu ấn rõ ràng của Puskin và văn hóa Nga.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Bạn nghĩ gì khi đọc tiêu đề bài thơ Con đường mùa đông?
Trả lời:
Tiêu đề Con đường mùa đông gợi nhớ đến hình ảnh của con đường lạnh lẽo, không khí buồn bã, vắng vẻ mà không có ai đi qua.
Câu 2 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Hình ảnh (“trăng”, “cột chỉ đường”) và âm thanh (“tiếng lục lạc”, “kim đồng hồ kêu tích tắc”) trong bài thơ diễn tả sự mâu thuẫn giữa nỗi buồn và ý chí vượt qua trở ngại của nhân vật trữ tình trên con đường mùa đông như thế nào?
Trả lời:
- Hình ảnh “trăng” và “cột chỉ đường” không chỉ đẹp đẽ và huyền bí, mà còn tạo ra cảm giác xa cách, hoang vắng: ánh trăng mờ mịt và cánh đồng bao la.
- Âm thanh “tiếng lục lạc” và “kim đồng hồ kêu tích tắc” mang đến âm điệu buồn buồn, tiếng đồng hồ kêu như một dấu hiệu gợi nhớ về quá khứ đầy nuối tiếc.
=> Hình ảnh và âm thanh giúp nhà thơ tạo nên một cảm giác mơ hồ và xúc động về cảnh vật. Dọc đường xa, người đi không chỉ trải qua nỗi buồn mà còn mệt mỏi. Trong tình huống như vậy, nhân vật trữ tình nhớ về sự ấm áp của gia đình, kỳ vọng gặp lại người thân. Sự khao khát ấy khiến cho nhân vật không chịu thua cuộc mà ngược lại, càng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và luôn hy vọng có thể vượt qua số phận.
Câu 3 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ 4. Nhân vật trữ tình ở đoạn thơ này có còn chìm trong cảnh u buồn không? Vì sao?
Trả lời:
- Cảnh vật, hành động trong khổ thơ thứ 4:
+ Không có ngọn lửa, không có mái nhà ấm áp / Rừng sâu và tuyết trắng muốt
+ Những cột chỉ dẫn đường / chống chọi ngược dòng tôi
- Trong khổ thơ này, nhân vật trữ tình đang chìm trong cảnh thiên nhiên của Nga. Cảnh vật ở đây rất lạnh lẽo. Chiếc xe tam mã, người du khách... như bị bao quanh bởi “rừng sâu và tuyết”. Chỉ có, chỉ thấy những cột chỉ dẫn đường hình nhân mà vô cảm đang chạy tới, không gian dường như mở rộng ra thêm. Con đường mùa đông dài vô tận. Mọi thứ được phủ lên bởi màu trắng của tuyết, màu đen u tối của rừng.
Câu 4 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Xác định không gian, thời gian và tâm trạng của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ 5 – 6. Hãy tưởng tượng nhân vật trữ tình đang trải qua những gì và làm thế nào để vượt qua nỗi buồn.
Trả lời:
- Không gian: gần bên lò sưởi ấm
- Thời gian: ngày mai, đêm đông
- Lúc này, nhân vật trữ tình đang tận hưởng những cảm xúc nhớ thương của một người lữ khách. Nhà thơ không đầu hàng, không chìm đắm trong nỗi buồn. Nhà thơ tiếp tục chiến đấu với nỗi buồn bằng cách gọi tên người yêu. Hy vọng được trở về trong niềm vui sum họp, hy vọng được gặp lại người yêu. Trong cảnh tuyết lạnh, nhưng ôn lại hình ảnh của ngọn lửa đỏ, mái ấm gia đình hạnh phúc, trong những lúc xa cách mà nghĩ đến sự đoàn tụ, trong sự cô đơn mà hy vọng được gặp lại Nhi-na – người yêu thương.
Câu 5 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): “xe tam mã”, “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” có ý nghĩa tinh thần như thế nào đối với hành trình của nhân vật trữ tình trên “con đường mùa đông”?
Trả lời:
Các hình tượng “xe tam mã”, “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” là những điểm tựa, nguồn động viên cho tâm hồn của người lữ khách trên con đường mùa đông tuyết trắng.
+ Hình ảnh “xe tam mã”, “bài ca của người xà ích” đem lại một cảm giác thân thuộc, gần gũi với văn hóa Nga, khiến lòng người lữ khách rộn ràng cảm xúc buồn vui.
+ Hình ảnh “mái lều, ánh lửa” gợi lên hình ảnh của mái ấm hạnh phúc gia đình.
+ Để giảm bớt nỗi buồn và cô đơn, nhà thơ nhắc tên người yêu.
Câu 6 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Đánh giá về các hình ảnh thơ trong khổ thơ cuối cùng và chia sẻ cách chúng ta có thể tìm lại sự bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc sống.
Trả lời:
- Các hình ảnh thơ được lặp lại để sâu sắc hóa tâm trạng của người lữ khách, từ ảo tưởng đến hiện thực, trên con đường mùa đông lạnh lẽo, nơi buồn bã và cô đơn.
- Để tìm lại sự bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc sống, chúng ta có thể nghĩ về những điều tốt lành mà chúng ta đang hướng tới, như gia đình, tình yêu,…
Câu 7 (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Bạn nhận xét gì về cấu trúc của bài thơ? Hãy liên kết với một bài thơ khác mà bạn biết có cấu trúc tương tự.
Trả lời:
- Cấu trúc của bài thơ: Các hình ảnh về con đường mùa đông và hình ảnh trong tâm trí của nhà thơ như “trăng, lò sưởi, mái lều, ánh lửa,…” được lặp đi lặp lại, tạo cấu trúc đầu cuối tương ứng cho bài thơ. Cấu trúc trong bài thơ phản ánh qua hình ảnh của con đường mùa đông lạnh lẽo, cô đơn, từ “buồn” lặp đi lặp lại với tần suất cao. Con đường mùa đông trở thành biểu tượng của sự ly biệt và cô đơn.
- Một số bài thơ khác có cấu trúc tương tự: Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận; Màu tím hoa sim – Hữu Loan.
* Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 64 sgk Ngữ văn 11 Tập 1):
Đoạn văn tham khảo
“Con đường mùa đông” là một trong những tác phẩm trữ tình nổi tiếng của Puskin. Hình ảnh “con đường mùa đông” đã gợi lên ấn tượng sâu sắc về tâm trạng buồn bã, cô đơn của nhân vật và vẻ đẹp của mùa đông Nga. Trên con đường này, cảnh vật lạnh lẽo, tĩnh lặng và trải rộng bao la. Đêm Đông hiu quạnh với làn sương mờ và ánh trăng nhạt nhòa. Không gian đó lan tỏa vẻ im lặng tĩnh lặng. Trong bài thơ này, Puskin đã mô tả một cách tinh tế và chọn lọc về cảnh vật thiên nhiên mùa Đông của nước Nga, với màu sắc trong trẻo và sống động, làm nổi bật tinh thần của quê hương xứ sở.
