Buzz
Hãy tưởng tượng những khó khăn tinh thần mà một người đi bộ trên con đường lạnh lẽo và vắng vẻ có thể phải đối mặt. Theo bạn, để vượt qua những khó khăn đó, họ có thể làm gì?
Nội dung chính
| Trong cái lạnh giá bao phủ của mùa đông, nhân vật trữ tình đã nghĩ về bếp lửa, sự sum họp bên gia đình. Những khao khát và ước mơ đó của nhân vật góp phần nghĩ về tương lai, những thứ tốt đẹp và gần gũi hơn bao giờ hết. Nỗi buồn bao trùm cả bài thơ nhưng đó là nỗi buồn trong sáng giúp thanh lọc tâm hồn. Nỗi buồn đó còn là nỗi buồn của Puskin. |
Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Hãy tưởng tượng những khó khăn tinh thần mà một người đi bộ trên con đường lạnh lẽo và vắng vẻ có thể phải đối mặt. Theo bạn, để vượt qua những khó khăn đó, họ có thể làm gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức và hiểu biết của bản thân
Lời giải chi tiết:
Theo suy luận của bạn, những khó khăn tinh thần mà một người đi bộ trên con đường lạnh lẽo và vắng vẻ phải đối mặt đó có thể là sự cô đơn, cái lạnh của thời tiết và tâm trạng thường xuyên u ám. Để vượt qua những khó khăn đó, họ cần có tinh thần mạnh mẽ, ý chí kiên định và một nguồn động viên tinh thần để chiến thắng cái lạnh giá, vượt qua cảm giác cô đơn và nỗi buồn sâu thẳm.
Trong khi đọc 1
Câu 1 (trang 62, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Lưu ý: Mỗi hình ảnh, âm thanh trong bài thơ vừa nhấn mạnh nỗi buồn, vừa thể hiện hoạt động không ngừng cố gắng vượt qua trở ngại.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ 1, 2, 3 phần Dịch thơ.
Lời giải chi tiết:
- Hình ảnh: làn sương, mảnh trăng, cánh đồng, con đường, cỗ xe tam mã băng,…
- Âm thanh: nhạc ngựa, bài ca,…
Trong khi đọc 2
Câu 2 (trang 62, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Giữa bối cảnh ngoại vi và những hình ảnh hiện ra trong tâm trí có sự tương phản như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ thứ 4.
Lời giải chi tiết:
Giữa bối cảnh ngoại vi và những hình ảnh hiện ra trong tâm trí ẩn chứa một sự đối lập sâu sắc. Bối cảnh ngoại vi đa dạng với những vật thể liên tiếp nhau nhưng dường như tác giả mang theo một nỗi buồn sâu thẳm, kín đáo nên bên ngoài là tươi đẹp, đa dạng, bên trong lại u ám, tối tăm chứa đựng nỗi buồn sâu sắc.
Trong khi đọc 3
Câu 3 (trang 63, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Lời than “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…” kết nối tâm tưởng nhân vật trực tình với ai? Ở đâu?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ khổ thơ
Lời giải chi tiết:
Có lẽ lời than ôi “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…” kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với người mình yêu. Chắc hẳn nàng vẫn đang sống trong nhung lụa, nơi đô thị phồn hoa với những tháng ngày hạnh phúc. Qua đó, ta thấy được nỗi buồn nhớ quê hương, nhớ người thân yêu đang thường trực trong tâm trí tác giả tại nơi đày ải.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 63, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Những hình tượng thơ đã xuất hiện trong bài được điểm lại như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ khổ thơ và chú ý những hình tượng thơ được lặp lại
Lời giải chi tiết:
Những hình tượng thơ đã xuất hiện trong bài thơ được điểm lại theo thứ tự ngược lại. Nếu mở đầu là hình ảnh làn sương, vậy thì tác giả đã đặt hình ảnh làn sương ở cuối. Phải chăng đây là dụng ý nghệ thuật của tác giả, buông xuôi mọi suy nghĩ, ngủ quên trong tâm trạng trĩu nặng khiến người đọc không khỏi xót xa, phần nào hiểu được nỗi cô đơn và tấm lòng của nhân vật trữ tình.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Nhan đề bài thơ Con đường mùa đông gợi cho bạn những liên tưởng gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào nhan đề bài viết và những hiểu biết của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Nhan đề “Con đường mùa đông” gợi cho em những liên tưởng về một con đường lạnh lẽo, không một bóng người. Một con đường mờ mịt, tăm tối với cái giá lạnh gào thét, ăn sâu vào da thịt của người độc hành. Phải chăng tác giả đang muốn dùng hình ảnh này để ẩn dụ cho hoàn cảnh hiện tại của mình, cô đơn, lạnh lẽo và thấm đượm nỗi buồn đau.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Những hình ảnh (”trăng”, “cột sọc chỉ đường') và âm thanh (“tiếng lục lạc', 'kim đồng hồ kêu tích tác') trong bài thơ đã diễn tả mâu thuẫn giữa nỗi buồn với ý thức vận động vượt qua trở ngại của nhân vật trữ tình trên con đường mùa đông như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ lại bài thơ, chú ý vào những hình ảnh trên
Lời giải chi tiết:
Những hình ảnh (”trăng”, “cột sọc chỉ đường') và âm thanh (“tiếng lục lạc', 'kim đồng hồ kêu tích tác') trong bài thơ hiện lên với một trạng thái buồn rầu, thấm đượm tâm trạng của nhân vật trữ tình. Nhưng ở mỗi sự vật, ta đều bắt gặp một sự gắng gượng, cố gắng xốc lại tinh thần của tác giả bằng những từ mang ý nghĩ hướng tích cực như: cột sọc chỉ đường – chào ta, kim đồng hồ tích tắc – xua lũ người tẻ nhạt… Tất cả cho thấy nội tâm của nhân vật trữ tình đang đấu tranh mạnh mẽ, một bên là nỗi buồn cô đơn, tẻ nhạt, nhớ nhà, nhớ quê hương, một bên là sự gắng gượng, sốc lại tinh thần như một lời tự an ủi tác giả dành cho mình. Qua đó, ta thấy được một con người đa sầu, đa cảm, luôn đấu tranh để giữ vững nội tâm của mình trước hoàn cảnh tù đày khổ đau.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ thơ thứ 4. Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này có còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ nội dung khổ thơ thứ 4.
Lời giải chi tiết:
Những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ 4:
- Hình ảnh: mái lều – rừng, lửa – tuyết
- Hoạt động: sừng sững chào ta
→ Dường như nhân vật trữ tình đang dần thoát ly ra khỏi nỗi buồn của mình, nỗi buồn đã vơi đi hẳn và ông bắt đầu nhận ra được cảnh vật xung quanh. Lều chỉ một không gian chật hẹp, bị giới hạn đối lập với hình ảnh rừng bao la đã để lại trong ta nhiều cảm xúc. Phải chăng mái lều giống như tâm trạng của nhân vật, đang bị bó hẹp, siết chặt khiến con người chìm đắm trong đau buồn, còn rừng gợi lên một không gian bao la, rộng lớn, tượng trưng cho một tinh thần cởi mở, rũ bỏ những thứ tầm thường, nghĩ về một tương lai tốt đẹp hơn. Hay hình ảnh “chào ta” như một kết quả của quá trình. Nhân vật trữ tình đã nhìn cảnh vật bằng một con mắt khác với suy nghĩ tích cực. Công cuộc đấu tranh tư tưởng đã đến hồi kết, con người đã vượt qua nỗi buồn, tẻ nhạt của một người độc hành, nhìn thấy ánh sáng trong niềm hy vọng.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Xác định không gian, thời gian tâm tưởng của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ 5 - 6. Hãy hình dung nhân vật trữ tình được tận hưởng những gì và tiếp tục đấu tranh với nỗi buồn ra sao.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ 5-6.
Lời giải chi tiết:
- Không gian: nơi tương phản giữa quá khứ hạnh phúc và hiện tại u ám
- Thời gian: đêm mùa đông lạnh buốt
→ Cuộc đấu tranh nội tâm giữa quá khứ hạnh phúc và hiện tại u ám của nhân vật trữ tình tiếp tục diễn ra. Ông tận hưởng những kỷ niệm ngọt ngào và tiếp tục đấu tranh với nỗi buồn bằng cách hồi tưởng về những ngày hạnh phúc.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
“Xe tam mã', “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” có ý nghĩa tinh thần thế nào đối với hành trình của nhân vật trữ tình trên “con đường mùa đông'.
Phương pháp giải:
Dựa vào những hình ảnh trên và những hiểu biết về tác phẩm để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
“Xe tam mã', “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” đều là những hình ảnh tượng trưng cho sự giải thoát và khát khao của nhân vật trữ tình. Đó là biểu hiện của sự vượt qua nỗi buồn và niềm hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Nêu nhận xét về những hình tượng thơ được điểm lại trong khổ thơ cuối. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ nội dung của khổ thơ cuối.
Lời giải chi tiết:
- Những hình tượng thơ được điểm lại ở khổ thơ cuối là sự tái hiện của những cảm xúc trước đó, nhưng với một tâm trạng khác biệt.
→ Cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời của nhân vật trữ tình là thông qua việc tái hiện lại những kỷ niệm và hy vọng trong tâm trí, từ đó tìm lại niềm tin vào một tương lai tươi sáng.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Bạn có nhận xét về cấu tứ của bài thơ? Hãy liên hệ với một bài thơ khác có cùng kiểu cấu tứ này mà bạn biết.
Phương pháp giải:
Dựa vào bài thơ và những hiểu biết của bản thân.
Lời giải chi tiết:
- Cấu tứ của bài thơ thể hiện sự linh hoạt và tinh tế trong việc truyền đạt cảm xúc của nhân vật trữ tình.
- Một bài thơ khác có cùng kiểu cấu tứ là “Tuyết nhấp nhô như sóng” của Puskin.
Viết
Câu hỏi (trang 64, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ về một hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng mà bạn cho là đặc sắc nhất trong bài từ Con đường mùa đông.
Phương pháp giải:
Dựa vào bài thơ và nêu lên quan điểm của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Trong bài thơ, hình ảnh đặc sắc nhất là Nhi-na, biểu tượng cho tình yêu và quê hương. Nó là nguồn cảm hứng để tác giả vượt qua nỗi buồn và hy vọng vào một ngày mai hạnh phúc.
