1. Bài soạn số 1
2. Bài soạn số 2
Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca - Thanh Thảo, ngắn 1
A. KIẾN THỨC CƠ BẢN
I. TÁC GIẢ:
1. Hồ sơ cá nhân
- Thanh Thảo, tên thật là Hồ Thành Công, sinh năm 1946, ở huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Sau khi tốt nghiệp ngành Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo tham gia công tác tại chiến trường miền Nam.
- Là một trong những nhà thơ chống Mĩ nổi tiếng, Thanh Thảo có thành tựu và tiếng nói thơ riêng, đặc biệt trong thơ về chiến tranh và thời hậu chiến.
- Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là biểu tượng cho sự cách tân trong thơ của Thanh Thảo, dù có đôi chút khó hiểu do nhiễm màu sắc tượng trưng và siêu thực, được ảnh hưởng bởi nhà thơ hiện đại Tây Ban Nha Gar-xi-a Lor-ca mà ông kính trọng.
2. Sự nghiệp văn học
- Thanh Thảo đa dạng hoạt động sáng tác với thơ, báo chí, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại văn học khác, nhưng thành công lớn nhất của ông nằm trong thơ ca.
- Một số tác phẩm thơ tiêu biểu của ông: Những người đến biển (1977), Dấu chân trên đồng cỏ (1978), Những đợt sóng từ mặt trời (1982), Khối hình vuông (1985), Từ một đến một trăm (1988).
3. Phong cách
- Thơ của Thanh Thảo nền nang với tâm huyết của một bộ óc trí thức đầy trách nhiệm với thời đại và đất nước. Tác phẩm thơ của ông là tiếng nói của người trí thức đầy lo lắng về các vấn đề xã hội và thời kỳ đương đại.
- Là một nhà thơ tích cực đổi mới, Thanh Thảo mong muốn cuộc sống được trải nghiệm ở chiều sâu, luôn phê phán sự chấp nhận dễ dãi, trite trong lối thơ.
- Thơ của ông khám phá sâu sắc bản chất của hiện tượng và sự vật. Đó là nỗ lực không ngừng để tìm kiếm sự đổi mới, sâu sắc trong tư duy, phong cách biểu đạt phóng khoáng nhưng trí tuệ.
II. TÁC PHẨM ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
Bài thơ có thể phân thành bốn phần:
Phần 1 (6 câu đầu): Lor-ca – biểu tượng của tự do.
Phần 2 (12 câu tiếp): Lor-ca – con người bị ám sát, tiếng đàn chảy máu.
Phần 3 (4 câu tiếp): Lor-ca – con người mang nỗi hối hận, tiếng đàn không chôn.
Phần 4 (9 câu cuối): Lor-ca – con người bền vững, Li-la li-la li-la.
2. Chủ đề của bài thơ
- Khen ngợi nghệ sĩ thiên tài Lor-ca.
- Khẳng định quyền lực có thể giết nghệ sĩ, nhưng hình ảnh và nghệ thuật chân chính sẽ sống mãi mãi.
- Nghệ sĩ và hoài bão của họ luôn yếu đuối trước cuộc sống và sức mạnh ác độc.
- Đóng góp lớn nhất của một nghệ sĩ thiên tài là giúp cho thế hệ nghệ sĩ trẻ vượt lên. Nghệ sĩ lớn là người biết hi sinh vì nghệ thuật theo cả hai hình thức: Bảo vệ nó khỏi sự hà ác và chôn vùi nó (không làm cho nó trở thành tượng đài bất tử) để nghệ thuật có thể tái sinh mạnh mẽ và tươi đẹp hơn trong tương lai.
3. Giá trị Nội dung, Nghệ thuật
- Tiếng đàn ghi ta của Lor-ca trở thành biểu tượng tâm huyết, châm ngôn xuyên suốt bài thơ.
- Lor-ca, nhà thơ vĩ đại của Tây Ban Nha, được thể hiện qua hình ảnh của tiếng đàn ghi ta - biểu tượng văn hóa Tây Ban Nha. Hình tượng này không chỉ là biểu hiện của tài năng và phẩm chất nghệ sĩ của Lor-ca mà còn là hồn của dân tộc Tây Ban Nha và tinh thần những hiệp sĩ hào hoa đậm đà tình nhân văn.
- Thanh Thảo sáng tạo và độc đáo khi xây dựng hình ảnh tiếng đàn, với sự tinh tế và sáng tạo, mặc dù có một chút tượng trưng và siêu thực.
- Cấu trúc bài thơ tuân theo nhịp ngân dài của tiếng đàn, là nhịp cuộc sống của nhà thơ lớn Tây Ban Nha. Cuộc sống dừng lại khi tiếng đàn chết, tạo nên sự đối lập. Điều này thể hiện mong muốn về sự vĩnh hằng trong tiếng đàn. Cuộc sống ngắn ngủi, nhưng những giai điệu của đàn ghi ta sẽ còn vang mãi.
a) Lor-ca – con người tự do
- Lor-ca được tạo hình qua bút pháp tinh tế với màu sắc, như: “tiếng đàn,... áo choàng đỏ gắt, đi lang thang về miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn”.
- Hình ảnh Lor-ca hiện lên với nét mạnh mẽ, kiêu hùng trên đấu trường, nhưng cũng đồng thời là biểu tượng của sự cô lập: “trên yên ngựa mỏi mòn”.
- Bức tranh tương phản giữa ông và thế lực bạo tàn thể hiện qua đấu trường, áo choàng đỏ, và khao khát tự do, dân chủ của Lor-ca.
- Cái chết của Lor-ca là cái chết của giá trị nhân văn cao quý của Tây Ban Nha.
b) Lor-ca – con người bị sát hại, tiếng ghi ta chảy máu
- Tâm hồn nghệ sĩ hiện lên trong lo lắng về cái chết, với hình ảnh “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta”.
- Cái chết đến với Lor-ca đột ngột và đau đớn, biểu hiện qua “áo choàng bê bết đỏ”. Đây là sự phẫn nộ trước sự tàn bạo của thế lực đã kết liễu một người sống vì yêu thương và quê hương.
- Mô tả dáng đi của Lor-ca như người mộng du, đồng thời gửi đi sự ngưỡng mộ và xót thương đối với chiến sĩ này.
- Biểu trưng của tiếng ghi ta đã thể hiện giá trị và tình cảm sâu sắc, mở ra không gian tưởng tượng lớn.
c) Lor- ca - con người của sự nuối tiếc, tiếng đàn không ai chôn:
Không ai chôn cất tiếng đàn / Tiếng đàn như cỏ mọc hoang / Giọt nước mắt vầng trăng / Long lanh trong đáy giếng.
- Một chuỗi hình ảnh tượng trưng mạnh mẽ, kết hợp với các biện pháp tu từ như so sánh và soi chiếu, thể hiện nỗi tiếc thương không chỉ với Lor-ca mà còn với văn chương Tây Ban Nha.
d) Lor-ca - hồn đồng điệu, Li-la li-la li-la: con đường chỉ tay đã vụt tắt / dòng sông mênh mông vô cùng / Lor-ca lướt phố ngang / trên chiếc ghi ta bạc màu
- Mục tiêu cuối cùng của bài thơ là hướng tới sự bền vững của hình ảnh Lor-ca. Vẫn là tiếng ghi ta, nhưng không còn là tiếng ghi ta và là chiếc ghi ta. Lor-ca sử dụng ghi ta như công cụ để vượt qua sông.
- Hình tượng lại được đặt trong sự đối lập – một phong cách ấn tượng độc đáo: đã đứt đối tác mở rộng vô cùng. Điều này truyền đạt ý tưởng: cuộc sống có hạn, tạo hoá vô tận. Lor-ca chết đồng nghĩa với việc từ bỏ sự hạn chế để chuyển sang hòa nhạc vô cùng. Bằng chiếc ghi ta, Lor-ca bơi qua dòng sông.
- Hình ảnh dòng sông gợi ra triết lý đáo bỉ ngạn (đến bờ bên kia) thoát khỏi vòng xoáy của thế giới. Lor-ca đã tham gia vào cõi bền vững. Thơ siêu thực phương Tây không đạt được điều này. Văn hoá phương Đông cũng chính là nguồn cảm hứng đặc biệt cho tiếng đàn ghi ta của Thanh Thảo.
- Thanh Thảo hướng Lor-ca đến sự giải thoát triết học – sự giải thoát trên đôi cánh thiên thần mang tên nghệ thuật: số phận ngắn ngủi, nhưng sự sáng tạo vô tận. Các hành động ném lá bùa vào xoáy nước, ném trái tim vào bức tranh yên bình đều mang ý nghĩa biểu tượng về sự giải thoát khỏi vòng lặp của Lor-ca.
- Chỉ còn lại thanh âm “Li-la li-la li-la” ngân dài trên mặt nước cuộc sống. Đó là nhịp tiếng đàn, nhịp bước chân, nhịp lời hát và cũng là nhịp chân ngựa mỏi mòn trên hành trình cô độc của nghệ sĩ.
- Nghệ sĩ chân chính không chết vì kẻ thù, vì kẻ độc tài thì cũng chết bởi chính quan niệm về sáng tạo nghệ thuật của mình. Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta. Nghệ sĩ cần ý thức về “cái chết” của bản thân để thế hệ sau tiếp tục tiến lên. Một sự hi sinh cao quý. Đó là một nghịch lý nhưng cũng là một chân lý.
B. Tự Luận
Giá trị của Kỹ Thuật Siêu Thực trong Đàn Ghi Ta của Lor-ca của Thanh Thảo.
Gợi ý Viết
- Là bài thơ đặc sắc thể hiện sự đổi mới lớn của Thanh Thảo, mặc dù có ảnh hưởng của các phong cách như ấn tượng, tượng trưng, nhưng kỹ thuật siêu thực mới thực sự quyết định giá trị nghệ thuật và nội dung của tác phẩm.
- Nghệ thuật siêu thực tập trung vào cái nhìn, một cái nhìn đặc biệt, không ràng buộc về không gian và thời gian, không phân biệt giữa các yếu tố trừu tượng và cụ thể. Chiếc “áo choàng đỏ gắt” kết hợp với cái chết thảm của Lor-ca, hòa quyện với cái nhìn sâu sắc về tự do, cách mạng nghệ thuật, tạo ra một thước phim độc đáo của văn hóa chiến đấu của Tây Ban Nha.
Soạn Bài Đàn Ghi Ta Của Lor-ca - Thanh Thảo, Ngắn 2
Câu 1. Hiểu rõ hơn về các hình ảnh: âm thanh của đàn ghi ta như bọt nước, chiếc áo choàng đỏ rực vầng trăng chếnh choáng. Anh chị cảm thấy thế nào khi đối mặt với hình ảnh của tiếng đàn và chiếc áo choàng đỏ gắt?
""""""KẾT THÚC""""""-
Trong chương trình Ngữ Văn lớp 12, phân tích bài thơ Tây Tiến là một bài học quan trọng đòi hỏi sự tập trung và quan tâm đặc biệt từ các học sinh.
Vậy là chúng ta đã đề xuất Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca làm bài tiếp theo, hãy chuẩn bị trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa, Soạn bài Bác ơi! và cùng với phần Soạn bài Tự do (Phần Ê-Luyện-A) để nắm vững kiến thức môn Ngữ Văn lớp 12 hơn.