Soạn bài Đọc thêm: Mùa lá rụng trong vườn (của tác giả Ma Văn Kháng)
I. Tác giả và tác phẩm
1. Về tác giả
- Ma Văn Kháng, tên thật là Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936, quê gốc ở phường Kim Liên, quận Đống Đa, Hà Nội, là một nhà văn có nhiều đóng góp tích cực cho văn học nghệ thuật. Ông đã được vinh danh bằng giải thưởng văn học ASEAN vào năm 1998 và giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật vào năm 2001.
2. Về tác phẩm
- Tiểu thuyết này đã nhận được giải thưởng từ Hội Nhà văn Việt Nam vào năm 1986. Thông qua câu chuyện về gia đình ông Bằng, một gia đình truyền thống, vững vàng, đối mặt với những biến động tinh thần từ bên ngoài, tác giả đã thể hiện sự lo lắng sâu sắc về giá trị văn hóa truyền thống trước sự thay đổi của thời đại.
II. Hướng dẫn đọc thêm
Câu 1 (trang 88 sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập 2):
- Chị Hoài hiện lên với vẻ đẹp tự nhiên của phụ nữ nông thôn: “người có hình dáng mảnh mai trong chiếc áo lụa trắng… đôi mắt hai mí rực rỡ và nụ cười rất tươi”.
- Sự đẹp đẽ, sức sống phát ra từ tâm hồn của chị, từ lòng bao dung, từ cách ứng xử đúng mực, mối quan hệ với mọi người.
- Sự xuất hiện của Chị Hoài vào dịp quan trọng: chiều mùng 3 tết – ngày lễ truyền thống của dân tộc.
→ Đây là thời khắc thiêng liêng nhất của tình thân, thức tỉnh lòng hiếu thảo sâu sắc về dòng họ.
⇒ Nhân vật Chị Hoài là hình mẫu người phụ nữ bảo tồn nét đẹp truyền thống quý báu trước những biến động xã hội.
- Tình cảm mọi người dành cho chị Hoài là sự biểu hiện của lòng kính trọng và yêu quý vì chị luôn tỏ ra nhân hậu, tình nghĩa và trung thành. Chị Hoài, biểu tượng của phụ nữ Việt Nam truyền thống, đóng vai trò quan trọng trong việc nối kết, xóa bỏ những khoảng cách vô hình giữa xã hội thị trường và giữa sự tính toán vụ lợi, đồng thời bảo vệ những giá trị cao đẹp và tình cảm gia đình khỏi sự làm lạnh của thời đại.
Câu 2 (trang 88 sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập 2):
Tâm trạng của ông Bằng và chị Hoài trong cuộc gặp lại trước buổi tất niên:
Ông Bằng | Chị Hoài |
- “Nghe thấy xôn xao tin chị Hoài lên” - “Ông sững lại khi nhìn thấy Hoài, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi mắt ông chớp liên hồi, môi ông bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khóc òa”. - “Giọng ông bỗng khê đặc, khàn rè: Hoài đấy ư con?” → Nỗi vui mừng, xúc động không giấu giếm của ông khi gặp lại người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất quý mến. |
- “Gần như không chủ động được mình lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bản… kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa” - Tiếng gọi của chị nghẹn ngào trong tiếng “nấc” của ông. |
⇒ Cảnh gặp mặt kỷ niệm màu sắc niềm vui xen lẫn tiếc nuối, đau thương. ⇒ Sự hiện diện của chị Hoài giúp ông Bằng cảm thấy bớt cô đơn, như thêm một tia hy vọng trong cuộc chiến để bảo vệ những giá trị truyền thống của gia đình.
Câu 3 (trang 88 sách giáo khoa Ngữ văn 12 Tập 2):
Bức tranh ngày tết và cảm xúc, lời khấn của ông Bằng trước bàn thờ:
- Tạo ra sự hiểu biết sâu sắc về nguồn gốc, về những giá trị truyền thống của dân tộc.
- Thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, những người đã qua đời trong buổi lễ cúng tất niên
- Cần bảo tồn và phát triển những giá trị tốt đẹp của quá khứ: “Mỗi dân tộc không thể sống hạnh phúc nếu không biết trân trọng quá khứ của mình”.
⇒ Một phần quan trọng của văn hóa truyền thống mà chúng ta nên tự hào và tôn trọng. “Quá khứ không bao giờ tách rời với hiện tại. Tổ tiên luôn đi cùng với con cháu. Tất cả đều kết nối với nhau một cách chặt chẽ và vững bền”.