Soạn bài Đọc văn – tìm ý nghĩa qua trò chơi - Kết nối tri thức

Với bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa trang 67, 68, 69 trong sách Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức, học sinh có thể dễ dàng trả lời câu hỏi và soạn văn 8.

Soạn bài Đọc văn – chơi trò tìm hiểu ý nghĩa - Kết nối tri thức

* Trước khi đọc

Câu 1. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):  Sách văn học thu hút đối với nhiều người. Điều gì đã tạo nên sức hút đó?

Trả lời:

Sách văn học thu hút đối với nhiều người, trong đó có thể có em. Sức hút đó xuất phát từ những từ ngữ được chăm chút kỹ lưỡng và ý nghĩa sâu xa được ẩn dụ trong câu từ, cũng như những bài học về đạo đức rút ra từ tác phẩm.

Câu 2. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Có những tác phẩm văn học cần được đọc vài lần. Theo em, điều đó nói lên điều gì?

Trả lời:

Có những tác phẩm văn học cần được đọc vài lần. Thực tế đó chỉ ra rằng một tác phẩm có nhiều tầng ý nghĩa và cách hiểu khác nhau, chỉ qua việc đọc đi đọc lại mới có thể hiểu hết những ý nghĩa đó.

* Đọc văn bản:

1. Cách tiếp cận vấn đề của tác giả.

Tiếp cận vấn đề một cách trực tiếp.

2. Quan điểm của tác giả về việc đọc văn là gì?

Tác giả cho rằng đọc văn là cách để hiểu được thế giới và cuộc sống thông qua văn bản văn học, tìm kiếm ý nghĩa về đạo đức, ý nghĩa của cuộc sống thông qua văn bản văn học.

3. Các cách sử dụng “bởi vì”, “chính vì thế”, “do đó”, “thực tế cho thấy” có tác dụng gì?

Cách sử dụng “bởi vì”, “chính vì thế”, “do đó”, “thực tế cho thấy” giúp liên kết câu văn và tăng tính thuyết phục cho các lập luận được đưa ra.

4. Theo tác giả, đọc văn là một trò chơi. Liệu đã tham gia trò chơi thì có cần phải tôn trọng luật của nó không?

Theo tác giả, đọc văn là một trò chơi. Khi tham gia trò chơi, cần tôn trọng luật của nó, dựa trên cấu trúc của văn bản để hiểu, không lạc đề hoặc hiểu quá xa nội dung được đề cập. Ngoài ra, người đọc cũng được phép liên tưởng và giải thích, miễn là không làm tổn thương tính nguyên bản của tác phẩm.

5. Giải thích của tác giả về việc người đọc trở thành nhân vật khi đọc văn bản.

Khi chưa đọc, văn bản chỉ là một vật thể, một khách thể, nhưng khi đã đọc, dần dần khách thể biến mất, sách vẫn còn đó nhưng đồng thời “biến mất” để nhường chỗ cho thế giới hình tượng, sách từ bên ngoài chuyển vào trong tâm trí của người đọc, người đọc trở thành nhân vật trong sách.

6. Trong văn bản này, cách trình bày bằng bằng chứng khác biệt so với văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”.

Trong văn bản này, cách trình bày bằng chứng khác biệt so với văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”. Trong “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”, có nhiều bằng chứng được liệt kê nhiều hơn và phân bố rải rác trong nội dung. Trong văn bản này, số lượng bằng chứng ít hơn và được phân bổ tập trung hơn.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Văn bản thảo luận về ý nghĩa của việc đọc văn.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc

Câu 1. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là gì?

Trả lời:

Luận điểm của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là quá trình khám phá ý nghĩa của văn bản thông qua việc đọc.

Câu 2. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra các luận điểm trong tác phẩm. Những luận điểm này giúp làm rõ những khía cạnh nào của luận đề?

Trả lời:

* Các luận điểm trong tác phẩm bao gồm:

- Văn học có ý nghĩa quan trọng nhưng thường là ý nghĩa ẩn.

- Có nhiều lí thuyết và phương pháp được xây dựng để hiểu ý nghĩa.

- Ý nghĩa của văn học không chỉ tồn tại trong văn bản mà còn trong mối liên hệ phức tạp giữa văn bản và cuộc sống.

- Tác phẩm văn học và việc đọc văn thực sự là một hiện tượng kỳ diệu.

- Đọc văn là nền tảng của việc học văn.

* Các luận điểm đã làm rõ và chứng minh các vấn đề, ý nghĩa khác nhau của văn bản nhằm hướng tới các khía cạnh khác nhau của luận đề về mặt ý nghĩa cũng như lý thuyết.

Câu 3. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu văn nào trong văn bản giúp em hiểu rõ về vấn đề này?

Trả lời:

- Tác giả cho biết ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Cụm từ: “Ý nghĩa văn bản không chỉ nằm trong văn bản mà còn nằm trong mối liên hệ đa chiều giữa văn bản và cuộc sống.” đã làm sáng tỏ vấn đề này. Mặc dù có thời điểm người ta coi ý nghĩa của văn bản là cố định, có tính đơn nhất, chỉ cần ai đó có tài làm sáng tỏ mọi điều.

Câu 4. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong văn bản, các từ như trò chơi, chơi chơi xổ sốu được lặp lại nhiều lần. Tác giả giải thích thế nào về việc đọc văn?

Trả lời:

Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải việc đọc văn cũng sẽ giống như chúng ta tham gia một trò chơi mà chính mình làm quản trò. Điều này giúp xóa bỏ ranh giới giữa người đọc và tác giả, khiến người đọc không chỉ là người đọc mà còn trở thành người chơi trên bản nhạc của tác phẩm đó. Và bản nhạc vui hay buồn sẽ tùy thuộc vào người chơi và cách họ thể hiện và cảm nhận.

Câu 5. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ như thế nào? Em hãy bổ sung một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình.

Trả lời:

- Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ bằng cách đề cập đến nhiều tầng nghĩa, đa nghĩa, không dễ tóm lược bằng một câu nhận định hay một công thức nào đó. Không ai có thể đọc tác phẩm một lần là hiểu hết vì vậy cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết vẫn là một ẩn số và luôn được khám phá các tầng nghĩa khác nhau.

- Một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình như: 'Chí Phèo' - một nhân vật đặc biệt trong tác phẩm. Chí Phèo là một nhân vật mang nhiều ẩn số, vừa là một kẻ nát rượu, côn đồ làm loạn xóm làng nhưng cũng đồng thời là một kẻ đáng thương do bị xã hội đẩy ra bên rìa cuộc sống, đẩy vào bước đường cùng. Chí Phèo được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau, không thể nắm bắt hết chỉ qua một lần đọc.

Câu 6. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó nhắc nhở em điều gì?

Trả lời:

Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó đã nhắc nhở em về cách cảm nhận văn học một cách tuần tự giống như một bản nhạc. Chúng ta cần lắng nghe những lời nhạc từ khi bắt đầu dạo nhạc cho tới khi vào điệp khúc và tới hồi kết. Từ đó người đọc có thể thấm thía từng lời nói, từng từ ngữ của tác giả muốn giao thoa với người đọc vừa trò chuyện vừa tâm sự có sự tương tác nhất định theo từng quy luật riêng rất khác.

Câu 7. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Đọc đoạn (5) và cho biết vì sao tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) có gì khác với những đoạn còn lại?

Trả lời:

Đọc đoạn (5) và ta thấy được tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) khác với những đoạn còn lại ở điểm: giọng văn trong đoạn này mang tới nhiều lời  tâm sự, chia sẻ của tác giả tới người đọc, cụ thể như sau:

- Làm sống dậy và cụ thể hoá thế giới hình tượng tồn tàng trong tác phẩm, chuyển hoá nó thành “câu chuyện” của chính bản thân người đọc, buộc người đọc phải “toàn tâm toàn ý” suy nghĩ về nó, cũng có nghĩa là bận lòng, bận trí về “những điều chưa bao giờ nghĩ tới” trước khi đọc văn học.

- Xoá bỏ ranh giới giữa độc giả và nhà văn; độc giả thì “suy nghĩ bằng những ngôn từ, hình tượng của nhà văn”, còn nhà văn thì phát biểu quan niệm, cảm nhận của mình nhờ những hoạt động tích cực của tâm hồn, trí tuệ độc giả.

- Đọc văn học cho phép độc giả có những cách cụ thể hoá khác nhau, diễn giải khác nhau về hình tượng trong tác phẩm. Tất cả những điều này làm cho thế giới hình tượng trở nên có tính chất mở, phát triển phong phú thêm lên qua từng trường hợp đọc.

Câu 8. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6). Mối quan hệ đó làm rõ ý nghĩa gì của việc đọc văn?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6) làm rõ ý nghĩa của nội dung đoạn trích tập trung bàn về hai khái niệm: “tác phẩm văn học” và “đọc văn học”.

* Viết kết nối với đọc

Bài tập (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Vì sao có thể nói “không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”? Em hãy viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trả lời câu hỏi đó.

Đoạn văn tham khảo

Không ai có thể chỉ đọc một lần là xong với một tác phẩm văn học. Mỗi tác phẩm ẩn chứa những bài học sâu sắc, có liên kết đa chiều với nhiều khía cạnh của cuộc sống. Thông qua câu chuyện, lời nói, và từng dấu câu, tác giả thể hiện những ý nghĩa phức tạp. Đọc một lần có thể hiểu khái quát nội dung, nhưng không đủ để hiểu sâu về mọi chi tiết, ý niệm ẩn sau từng câu văn. Vì vậy, để thấu hiểu sâu hơn, ta cần đọc đi đọc lại, suy ngẫm nhiều lần. Qua đó, ta hình thành và phát triển quan điểm sống, hiểu biết về bản thân và thế giới xung quanh.