Buzz
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm thường được sử dụng phổ biến trong việc viết văn học. Vì vậy, Mytour sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong bài tự sự.
Tài liệu này dành cho học sinh lớp 9, để chuẩn bị cho bài tập. Mời tham khảo nội dung chi tiết ngay dưới đây.
Chuẩn bị Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm - Mẫu 1
I. Hiểu biết về yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1. Đọc đoạn trích từ SGK.
2. Đáp án các câu hỏi
a.
- Trong ba câu đầu của đoạn trích, đó là lời thoại giữa những người tản cư đang trò chuyện với nhau.
- Có ít nhất hai người tham gia vào cuộc trò chuyện.
- Có những dấu hiệu cho thấy đây là một cuộc trò chuyện trao đổi thông tin:
- Định dạng: Có hai phần lời thoại, mỗi phần đều bắt đầu bằng dấu gạch đầu dòng.
- Nội dung: Cùng một chủ đề xoay quanh làng chợ Dầu.
b.
- Câu “- Hà, nắng gay gớm, về nhà thôi…” được ông Hai tự nói với bản thân mình.
- Đoạn này không chứa đối thoại.
- Trong phần trích có những câu tương tự như vậy:
“Ông lão nắm chặt tay mà nói:
- Chúng bay ăn được cái gì vào miệng mà lại đi làm những việc như kẻ bán nước để gây nhục nhã cho dân tộc này!”.
c.
- Câu như “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian ư?...” là câu hỏi mà ông Hai đặt ra.
- Những câu này không được gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở điểm (a) và (b) vì chúng chỉ là suy nghĩ của ông Hai thể hiện sự căm phẫn của ông, không phải là đối thoại - những câu văn độc thoại nội tâm.
d.
- Hình thức đối thoại giúp tạo ra không khí giống cuộc sống hàng ngày. Điều này làm nổi bật thái độ tức giận của những người tản cư đối với cộng đồng chợ Dầu, cũng là cơ hội để khám phá sâu vào tâm trí của nhân vật.
- Những hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó đã giúp tác giả mô tả được trạng thái tinh thần rối bời, đau buồn khi nghe tin làng chợ Dầu đã bị kẻ thù chiếm đóng.
II. Thực hành
Câu 1. Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích.
- Đây là cuộc trò chuyện giữa ông và bà Hai sau khi họ biết làng chợ Dầu đã bị quân đội địch chiếm giữ.
- Cuộc đối thoại này diễn ra với ba lượt nói của bà Hai và hai lượt nói của ông Hai.
- Trong cuộc trò chuyện, ông Hai không đáp lại lời đầu của bà, và khi bà đặt câu hỏi thứ hai, ông chỉ trả lời một từ: “Gì?”. Lần thứ ba, ông cũng chỉ trả lời một cách gắt gỏng: “Biết rồi!”.
- Thông qua đoạn đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng thất vọng, buồn rầu và đau khổ của ông Hai. Hầu hết các phản ứng của ông đều ngắn gọn và cấp tốc.
Câu 2. Hãy viết một đoạn truyện theo chủ đề bạn chọn, trong đó sử dụng cả đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Gợi ý:
1. Kế hoạch
* Bắt đầu:
- Giới thiệu về người thân của tôi (ai, tên và tuổi, nghề nghiệp).
* Nội dung chính:
- Mô tả ngoại hình của họ.
- Sở thích của người thân.
- Hồi tưởng về một số kỷ niệm của tôi với người thân.
* Kết thúc:
- Tình cảm của tôi dành cho người thân đó.
2. Viết văn
Trong gia đình, người tôi yêu quý và tôn trọng nhất chính là ông nội. Ông nay đã bước sang tuổi bảy mươi. Dù đã cao tuổi nhưng ông vẫn rất khỏe mạnh và sáng suốt.
Khi tôi còn bé, ông nội đã ở cùng gia đình tôi. Ông đã đóng vai trò như một bố thay thế, chăm sóc tôi khi ba mẹ phải đi làm. Đối với tôi, ông giống như một người cha thứ hai. Vì đã nghỉ hưu, nên khi ở nhà, ông thường dành thời gian chăm sóc cây cảnh trong vườn. Mỗi chiều, khi tôi trở về từ trường, thường thấy ông mày mò trong vườn, cắt tỉa từng chiếc lá, tưới nước cho từng chậu cây. Do được ông chăm sóc kỹ lưỡng nên chúng luôn tươi tốt và thường xuyên ra hoa. Khi đó, tôi thường chạy đến giúp ông, hai chúng tôi vừa làm vừa trò chuyện rất vui vẻ. Tôi nhớ có một lần, cuối năm học lớp năm, ông đã nói với tôi:
- Nếu cuối học kì, cháu đạt thành tích tốt, ông sẽ mua cho cháu một chiếc cặp sách mới.
- Thật ạ? Vậy cháu sẽ cố gắng học hành chăm chỉ ạ! - Tôi háo hức trả lời ông.
Cuối năm học, tôi tự hứa: “Chắc chắn mình sẽ cố gắng để nhận được chiếc cặp sách từ ông”. Không phụ sự kỳ vọng, kết quả cuối năm các môn chính đều trên chín điểm. Tôi rất phấn khích, mong sớm được về nhà khoe với ông. Tôi tin rằng ông sẽ rất tự hào về mình. Hôm sau, đúng như lời hứa, ông đã tặng cho tôi một chiếc cặp sách mới tinh.
Ông nội là người rất ấm áp, rất quan tâm đến cháu chắn của mình. Ông thường kể cho tôi nghe về cuộc sống của ông trong thời kỳ khó khăn với rất nhiều câu chuyện thú vị. Mỗi khi ông ốm, nhìn ông nằm trên giường bệnh với khuôn mặt mệt mỏi. Khi ấy, lòng tôi rất buồn và chỉ mong sao ông sớm khỏi bệnh để hai ông cháu lại cùng nhau chơi cờ, tưới cây.
Với tôi, ông không chỉ là ông nội mà còn như một người bạn thân. Tôi luôn yêu thương ông từ tận đáy lòng.
- Đối thoại: “- Nếu cuối học kì, cháu đạt thành tích tốt, ông sẽ mua cho cháu một chiếc cặp sách mới.
- Thật ạ? Vậy cháu sẽ cố gắng học hành chăm chỉ ạ! - Tôi háo hức đáp lại ông”
- Độc thoại: “Chắc chắn mình sẽ nhận được chiếc cặp sách từ ông”.
- Độc thoại nội tâm: Khi ấy, lòng tôi rất buồn và chỉ mong sao ông sớm khỏi bệnh để hai ông cháu lại cùng nhau chơi cờ, tưới cây.
Soạn bài Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm - Mẫu 2
I. Thực hành
Câu 1. Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn văn.
- Cuộc trò chuyện giữa vợ chồng ông Hai sau khi nghe tin làng chợ Dầu bị giặc tấn công.
- Trong cuộc đàm đạo này, bà Hai nói ba lần, còn ông Hai trả lời hai lần.
- Khi bà Hai hỏi ông câu thứ hai, ông trả lời gắt gỏng: “Biết rồi!”.
- Thông qua đoạn đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng uất hận, buồn rầu và đau khổ của ông Hai. Hầu hết các câu trả lời của ông đều ngắn gọn và khá khắc nghiệt.
Câu 2. Viết một đoạn văn kể chuyện theo chủ đề tự chọn, sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Gợi ý:
- Chọn đề tài cho bài viết.
- Phác thảo ý tưởng và cấu trúc bài viết.
- Phát triển các đoạn văn bằng cách sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
II. Bài tập rèn luyện
Kể câu chuyện theo chủ đề mình chọn, sử dụng đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.
Gợi ý:
Tôi là một thanh niên sống và làm việc trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m. Năm nay, tôi đã bước sang tuổi 27. Công việc của tôi là làm khí tượng thủy văn và đồng thời là một nhà vật lý địa cầu.
Mặc dù sống một mình trên đỉnh núi, nhưng tôi vẫn luôn giữ cho nhà cửa của mình sạch sẽ gọn gàng. Ngoài công việc, trong thời gian rảnh rỗi, tôi thích đọc sách, trồng hoa và chăm sóc gà. Tuy nhiên, đôi khi tôi cảm thấy khá cô đơn và mong muốn được trò chuyện với con người. Vì thế, tôi thường chờ đợi những chiếc xe đi ngang qua để có cơ hội giao lưu cùng mọi người trên xe.
Một ngày nọ, bác lái xe - một người bạn quen thuộc, đã giới thiệu tôi gặp gỡ với một bác họa sĩ và một cô kỹ sư. Tôi mời họ lên nhà thăm quan, sau đó xin phép về trước. Khi họ đến, tôi chạy ra và trao bó hoa đã chuẩn bị sẵn cho cô kỹ sư. Tôi nói với cô ấy:
- Tôi đã cắt thêm một số cành nữa. Cô có thể lấy bất kỳ số lượng nào mà cô muốn. Nếu cần, cô có thể cắt một bó hoa to hơn. Tôi không biết làm thế nào để làm cho ngày hôm nay trở nên đặc biệt hơn. Bác và cô là đoàn khách thứ hai đến nhà tôi kể từ Tết. Và cô là khách thứ nhất từ Hà Nội đến nhà tôi trong suốt bốn năm qua.
Tôi nhìn cô, mỉm cười và hỏi:
- Cô cũng thuộc Đảng à?
Cô kỹ sư nhẹ nhàng đáp:
- Ừ, đúng vậy ạ!
Tôi quyết định kết thúc việc hái hoa, rồi chuyển sang chia sẻ với bác họa sĩ về công việc của mình:
Công việc của tôi chủ yếu xoay quanh các máy móc ở ngoại ô này. Trạm khí tượng ở đây có đủ thiết bị. Dãy núi này có ảnh hưởng quan trọng đối với hướng gió mùa đông bắc của miền Bắc nước ta. Nhiệm vụ của tôi là đo gió, đo mưa, đo nắng, dự báo mây, đo chấn động đất, cung cấp thông tin thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất và chiến đấu. Đây là các thiết bị của tôi. Cái thùng đo mưa này, bất kể ở đâu, mọi người cũng có thể thấy. Sau mỗi cơn mưa, nước sẽ được đổ ra từ thùng để đo lượng mưa. Cái này là máy quan sát ánh sáng, ánh sáng mặt trời sẽ đi qua cái kính này, đốt các mảnh giấy, dựa vào mức độ và hình dáng của vết cháy để xác định ánh sáng. Đây là máy đo gió, chỉ cần nhìn vào khoảng cách giữa các thanh răng cưa để đoán gió. Buổi tối, khi không thấy mây, tôi sẽ nhìn gió lay lá, hoặc nhìn lên trời, xem sao nào che phủ, sao nào sáng, từ đó đánh giá mây và đoán gió. Cái máy nằm dưới đây là máy đo chấn động vỏ đất. Tôi ghi số liệu, mỗi ngày báo cáo qua máy truyền dẫn: lúc bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối, và một giờ sáng. Tài liệu này trong ngành gọi là “ốp”. Công việc nói chung không khó, chỉ cần chính xác. Nhưng phần khó khăn nhất là khi phải ghi và báo cáo vào lúc một giờ sáng. Lạnh lẽo, ông ạ. Ở đây còn có cả mưa tuyết. Nửa đêm, khi nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ, tôi chỉ muốn vươn tay tắt đi. Rời giường, đèn pin vẫn không đủ sáng. Mang đèn ra ngoài, gió tuyết và lặng lẽ ngoài kia như muốn kéo tôi ra. Lúc đó, sự lặng lẽ thật làm kinh sợ: như bị cắt ra từng khúc, và gió giống như những nhát chổi muốn quét sạch tất cả, ném vứt lung tung... Những lúc im lặng và lạnh cóng nhưng đầy khí thế. Xong việc, trở về, không thể nào ngủ lại được.
Tôi nhìn bác họa sĩ và cô kỹ sư, họ đang tập trung lắng nghe tôi nói. Bác họa sĩ nhấn mạnh:
- Anh tiếp tục đi!
Tôi trả lời nhanh chóng:
- Báo cáo đã xong. Còn hai mươi phút, mời bác và cô vào nhà thưởng trà nhé.
Bác họa sĩ và cô kỹ sư theo tôi vào nhà. Bác họa sĩ nói ngay khi uống trà:
- Chuyện xuôi dòng, khoảng mười ngày nữa tôi sẽ trở lại để kể cho anh. Bây giờ anh hãy kể cho tôi nghe tại sao mọi người lại gọi anh là “người cô đơn nhất thế gian”?
Nghe vậy, tôi bật cười thân thiện:
- Không đúng đâu bác ạ, cái danh hiệu đó đến từ bác lái xe. Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới cô đơn hơn cháu.
Bác họa sĩ lại hỏi tôi:
- Quê anh ở đâu vậy?
Tôi liền trả lời:
- Quê cháu ở Lào Cai này. Năm trước, cháu nghĩ mình sẽ đi xa lắm, nhưng thực ra không. Cháu có ông bố tuyệt vời. Hai cha con cùng đề xuất đi lính mặt trận. Kết quả: bố cháu thắng cháu một - không. Vào dịp Tết, một đoàn các chú lái máy bay đến thăm cơ quan của cháu ở Sa Pa…
Khi tôi kể, tôi nhìn thấy bác họa sĩ đang cất công vẽ trong cuốn sổ tì đặt trên đầu gối. Để không làm phiền, tôi vẫn ngồi yên và để bác tiếp tục vẽ, nhưng tôi cũng nói:
- Bác không cần vẽ cháu đâu. Cháu sẽ giới thiệu cho bác những người xứng đáng hơn. Chẳng hạn như ông kĩ sư ở vườn rau hoặc đồng chí nghiên cứu khoa học ở cơ quan của cháu.
Tôi nhìn vào đồng hồ, kêu lên:
- Ôi trời, chỉ còn năm phút.
Tôi vội chạy ra phía sau nhà, sau đó quay lại với một chiếc lá. Nhà họa sĩ mở miệng đứng dậy. Cô kỹ sư cũng vậy, đặt ghế vào chỗ cũ và đi đến bác già.
- Cô đã quên chiếc khăn mùi soa này.
Tôi gọi cô lại và đưa cho cô gái chiếc khăn mùi soa. Cô kỹ sư nhìn tôi, ánh mắt ấm áp, nhận chiếc khăn và vội vã rời đi.
Tôi đặt giỏ trứng vào tay bác họa sĩ và nói:
- Đây là bữa trưa dành cho bác, cô và bác lái xe. Cháu không thể ở lại chào tạm biệt vì sắp tới giờ “ốp” rồi. Chào bác, chào cô nhé!
Nhìn theo bóng dáng của bác họa sĩ và cô kỹ sư xa xôi, lòng tôi tràn ngập cảm xúc lạ lùng.
Soạn bài Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm - Mẫu 3
Câu 1.
Tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích trên là gì?
- Trong bối cảnh sau khi nghe tin làng chợ Dầu bị giặc chiếm, ông Hai trở về nhà và có cuộc trò chuyện với vợ.
- Cuộc trò chuyện bao gồm ba lời của bà Hai và hai lời của ông Hai.
- Bà Hai đặt câu hỏi đầu tiên, ông Hai im lặng “nằm im trên giường không nói gì”. Câu hỏi thứ hai, ông trả lời bằng câu hỏi trở lại với một từ “Gì?”. Câu hỏi thứ ba, ông chỉ trả lời bà bằng một câu cụt ngủn, giọng gắt: “Biết rồi!”.
- Những lời của ông Hai đều ngắn gọn, hỗn hợp.
=> Tác dụng: Cuộc trò chuyện đã cho thấy tâm trạng buồn chán, đau khổ của ông Hai khi biết làng chợ Dầu đã bị giặc chiếm.
Câu 2. Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng các hình thức trò chuyện, độc thoại và suy tư nội tâm.
Gợi ý:
Hôm đó là chủ nhật, tôi đến nhà Hà chơi. Khi đến, Hà đề nghị tôi lên phòng chờ trong khi cô ấy chuẩn bị hoa quả. Tôi sobbingly tán thành và lên phòng của Hà, bật nhạc và nằm xuống giường. Đột nhiên, tôi cảm thấy một cái gì đó dưới gối. Tôi lấy ra và nhận ra đó là một cuốn sổ. Tôi nghĩ trong lòng: “Chắc là cuốn nhật ký của Hà”. Tôi lén mở nó ra và đọc. Đột nhiên, tôi nghe tiếng la hét to:
- Hoa, tại sao cậu lại đọc trộm nhật ký của tớ? Cậu thật là quá đáng!
Tôi nhìn lên thấy Hà đang rất tức giận. Tôi vội gấp cuốn nhật ký và đặt lại chỗ cũ. Tôi không dám nói gì, chỉ lẩm bẩm tiếng xin lỗi:
- Tớ… xin… lỗi
Chưa nói hết câu, Hà đã xuống dưới nhà mà không nói gì. Tôi biết cả hai cần thời gian riêng. Nhẹ nhàng, tôi rời đi. Trên đường về, tôi hối hận và tự trách bản thân: “Chỉ vì tò mò mà mình làm điều sai với Hà”. Sáng hôm sau, tôi đến lớp xin lỗi và hứa sẽ không tái phạm. Hà tha thứ với lòng chân thành.
